بخشی از مقاله
چکیده
از جمله مولفه های روانشناختی مرتبط بانگرش به زندگی درافراد متاهل می توان به اعتمادبین فردی و حمایت اجتماعی اشاره کرد. هدف از پژوهش حاضر بررسی ارتباط بین اعتماد بین فردی و حمایت اجتماعی با نگرش به زندگی در دانشجویان متأهل بود. روش پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی میباشد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه دانشجویان متأهل مقطع کارشناسی ارشد رشته روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد در سال تحصیلی 1393-94 که بالغ بر 379 نفرمیباشند.
نمونه آماری پژوهش شامل150 نفر بودند که به صورت نمونهگیری خوشهای تکمرحلهای انتخاب شدند و پرسشنامههای نگرش به زندگی - 1973 - Batista & Almond، حمایت اجتماعی - 1986 - Philips et al و اعتماد بین فردی Rempel & - 1986 - Holmes را تکمیل کردند. دادهها از طریق آزمون ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون تحلیل شدند. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که، بین اعتماد بین فردی و حمایت اجتماعی با نگرش به زندگی ارتباط و همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد . - P<0/01 - نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که، اعتماد بین فردی و حمایت اجتماعی قادر به پیش بینی و تبیین معنادار نگرش به زندگی در بین دانشجویان متأهل هستند . نتایج این بررسی بیان میکند که، اعتماد بین فردی و حمایت اجتماعی سازههای روانشناختی مهم در پیشبینی نگرش به زندگی دانشجویان متأهل هستند.
مقدمه
دانشجویان به عنوان سرمایههای ملی و نیروی انسانی سازنده فردا همواره موردتوجه برنامهریزان و سیاستگزاران جامعه بودهاند. این افراد که به دنبال فرایندهای برگزینش مکرر موفق به ورود دانشگاه ها میشوند، گروهی منتخب و برگزیده هستند که از نظر آماری 10 درصد جامعه در توانایی هوشی و شناختی را تشکیل میدهند. ازدواج اولین گام برای پیوند خانوادگی و پرورش نسل آینده در دانشجویان میباشد از اینرو به عنوان مهمترین عامل ارتباطی بین انسان ها از جمله دانشجویان متأهل معرفی شده است.
وقتی دو دانشجو تصمیم میگیرند زندگی مشترکی را با هم شروع کنند این تصمیم بر کیفیت زندگیشان تأثیر زیادی میگذارد. ازدواج آنها میتواند خوشبختی و سعادت و یا احساس شکست، ناامیدی و سرخوردگی را برای آنها ببار بیاورد . - Zhao HW DO , 2009 - ازدواج با هزاران امید برای دانشجویان متأهل شروع میشود که عوامل مهمی در آن نقش ایفا می کنند، یکی از این عوامل نگرش به زندگی1 است.
نگرش مثبت به زندگی مفهومی چند سطحی و سیال بوده که بیانگر شادی و بهزیستی افراد به جنبههای مختلف زندگی است. نگرش به زندگی این موضوع را بیان می کند که، چگونه یک فرد جنبههای مختلف زندگیاش را ارزیابی مینماید. این ارزیابی شامل واکنشهای عاطفی یک فرد به رخدادهای زندگی، گرایش، احساس کامل بودن زندگی و خرسندی از آن و رضایت از شغل و روابط شخصی میباشد . - Theofilou, 2013 - چنانچه نگرش به زندگی دانشجویان متأهل صدمه و لطمهای وارد شود و یا بعبارتی نگرش آنها به زندگی منفی شود عواقب جبران ناپذیری همچون؛ عدم اعتماد و اطمینان به یکدیگر، افکار و باورهای ناکارآمد و غیرمنطقی در مورد همسر، عدم اهتمام لازم از سوی دانشجویان متأهل نسبت به یکدیگر و غیره رابه وجود میآورد . - Theofilou, 2013 -
از جمله مؤلفههای روانشناختی که نگرش به زندگی را تحت تاثیر قرار میدهد، میتوان به حمایت اجتماعی 2 و اعتماد بین فردی3 اشاره کرد. حمایت اجتماعی یک شبکه اجتماعی است که برای افراد منابع روان شناختی و محسوسی را فراهم میکند تا بتوانند با شرایط استرس زای زندگی و مشکلات روزانه کنار بیایند 1995 - Thoits . - Cohn, 2004 - ؛ به نقل از شاره و همکاران، - 1390، حمایت اجتماعی را به عنوان یک راهبرد برای مقابله با زندگی استرسزا به وسیله فراخواندن کمک از یکی از شبکههای اجتماعی تعریف کرد.
شبکههای اجتماعی که شامل اعضای خانواده، دوستان و دانشگاه میباشند چهار نوع حمایت اجتماعی را فراهم میکنند: معاشرتی - همراهی - ، اطلاعاتی، عزتنفس - احترام - و وسیلهای - ابزاری - . در زمینه ارتباط بین حمایت اجتماعی و نگرش به زندگی، - 2015 - Heintzelman & Bacon در پژوهشی به این نتیجه دست یافتند که بین نگرش نسبت به رضایت زندگی و حمایت اجتماعی ارتباط و همبستگی مستقیم و معناداری وجود داشته و حمایت اجتماعی میتواند، نگرش به رضایت زندگی را مورد پیشبینی قرار دهد.
نتایج پژوهش - 2014 - Zheng et al بیانگر این مطلب بود که بین کیفیت زندگی و نگرش به زندگی با ارتباطات اجتماعی - روابط شخصی، حمایت اجتماعی، روابط زناشویی، امنیت اجتماعی و ... - ارتباط و همبستگی معناداری وجود داشته و مولفه های ارتباطات اجتماعی قادر به پیشبینی کیفیت زندگی و نگرش به زندگی هستند. علاوه بر این، - 2005 - Daalen et al در پژوهشی نشان دادند که بین ظرفیت، مؤلفهها و عناصر اجتماعی همچون حمایت اجتماعی، پذیرش اجتماعی، عزت نفس و .... با نگرش به زندگی ارتباط و همبستگی مثبت و معناداری وجود داشته و مؤلفه و عناصر اجتماعی قادر به تبیین نگرش به زندگی هستند.
همانظور که بیان شد اعتماد بین فردی یکی دیگر از مولفهای روانشناختی است که احتمالاً با نگرش به زندگی مرتبط است. اعتماد بین فردی صورتی از روابط اجتماعی است که، محصول تعامل و کنش بین فردی اعضای جامعه در عرصههای مختلف اجتماعی، روانشناختی، فرهنگی و ... است . - Feng et al, 2004 - اعتماد بین فردی یکی از جنبههای مهم روابط انسانی و اجتماعی در میان افراد، گروهها و نهادهای اجتماعی است و در جریان تعاملات اجتماعی و کنشهای متقابل بین افراد، نقش مهمی را در ایجاد نظم و همبستگی میان فردی و نیز حفظ آنها بر عهده دارد.
درعینحال، اعتماد بین فردی، از عناصر مهم در پذیرش و همدلی بین شخصی محسوب میشود و درعینحال، بسترساز تعاملات و روابط بین فردی و کانون ثبات و پایداری اینگونه تعاملات و روابط بین فردی است . - Vitaskova, 2006 - در زمینه ارتباط بین نگرش به زندگی و اعتماد بین فردی، افشانی و همکاران - - 1389 در پژوهشی نشان دادند که، بین اعتقادات و نگرشهای دینی با اعتماد بین فردی ارتباط معناداری وجود دارد و اعتماد بین فردی قادر به پیشبینی اعتقادات و نگرشهای دینی است.
- 2013 - Gloor et al در پژوهشی نشان دادند که بین نگرش مثبت به زندگی با ویژگیها و مؤلفههای اجتماعی و روان شناختی همچون اعتماد بین فردی ارتباط و همبستگی مثبت و معناداری وجود داشته و اعتماد بین فردی قادر به پیش بینی و تبیین معنادار نگرش مثبت به زندگی است. با توجه به آنچه تاکنون در این پژوهش بیان شد؛ میتوان چنین استنباط کرد که، داشتن نگرش مثبت به زندگی در افراد از جمله دانشجویان متأهل یکی از مؤلفههای روانشناختی مهم در کاهش مشکلات عمده در امور شخصی و فردی، برقراری ارتباط و تعامل با دیگران است که میتواند اثر مهمی در ایفای نقشهای متفاوت دانشجویان متأهل در حوزهها و موقعیتهای مختلف زندگی تحصیلی، خانوادگی و در مجموع زندگی روزمرهشان ایفا کند.
چنانچه نگرش دانشجویان متأهل به زندگی مثبت باشد آنها بهتر میتوانند بر موانع و مشکلات تحصیلی، شغلی، خانوادگی و ... غلبه کنند. از آنجا که محقق پژوهش حاضر به پژوهشی که در داخل کشور به بررسی ارتباط بین اعتماد بین فردی و حمایت اجتماعی با نگرش به زندگی دانشجویان متأهل صورت گرفته باشد، دست نیافته است؛ انجام این پژوهش مهم و ضروری به نظر میرسد و نتایج این تحقیق میتواند موجب تقویت و افزایش دانش در حوزههای مرتبط با مؤلفههای روانشناختی نگرش به زندگی دانشجویان متأهل گردد.
شایان ذکر است که چنانچه نگرش دانشجویان متأهل به زندگی بهبود یابد، عملکرد آنها در حوزههای آموزشی، شغلی، زناشویی، روانشناختی و تحصیلی بهبود یافته و میتوانند بر مشکلات موجود در این حوزهها غلبه کنند. بر این اساس، هدف از پژوهش حاضر بررسی ارتباط بین اعتماد بین فردی و حمایت اجتماعی با نگرش به زندگی در دانشجویان متأهل بود. بر اساس هدف فوق فرضیههای زیر تدوین شدند؛
- فرضیه اول: بین اعتماد بین فردی و نگرش به زندگی در دانشجویان متاهل ارتباط وجود دارد.
- فرضیه دوم: بین حمایت اجتماعی و نگرش به زندگی در دانشجویان متاهل ارتباط وجود دارد.
- فرضیه سوم: بر اساس اعتماد بین فردی و حمایت اجتماعی می توان نگرش به زندگی را در دانشجویان متاهل پیش بینی کرد.
روش تحقیق
روش پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری مورد نظر برای انجام این پژوهش کلیه دانشجویان ارشد متأهل دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد در رشته روانشناسی در سال تحصیلی93-94 است که بالغ بر 379 نفر می باشد. برای انجام این پژوهش از جامعه آماری مورد نظر و براساس جدول - 1970 - Krejcie & Morgan نمونهای با حجم 180 نفر انتخاب گردید. برای انتخاب این حجم از نمونه از روش نمونهگیری خوشهای تک مرحلهای استفاده گردیدو در نهایت پس از جمعآوری پرسشنامهها، نمرات استخراج شده که به دلیل ناقص بودن تعدادی از پرسشنامهها از تحلیل خارج گردیده و 150 پرسشنامه نمرهگذاری گردید. ابزار مورد استفاده برای جمعآوری دادههای مورد نیاز در انجام این پژوهش شامل سه پرسشنامه »اعتماد بین فردی» «حمایت اجتماعی«، »نگرش به زندگی« بود.
الف- مقیاس اعتماد بین فردی: مقیاس اعتماد بین فردی Rempel & Holmes - ، - 1986 نسخه تجدیدنظر شده مقیاس اعتماد Rempel & Holmes - ، - 1985 است که در مطالعه دیگری بکار رفته بود. این آزمون یک ابزار خود گزارشی 18 عبارتی است و آزمودنی باید در یک مقیاس لیکرت 7 - درجهای از کاملاً مخالفم1=تا کاملاً موافقم - 7= میزان مخالفت یا موافقت خود با هر یک از عبارات را مشخص کند.
