بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر تبیین رابطه سلامت روان و عملکرد تحصیلی دانش اموزان دختر دوره دوم متوسطه شهر شیراز بوده است .پژوهش حاضر ، از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش توصیفی و از نوع همبستگی است.جامعه مورد مطالعه، دانش اموزان دختر دوره دوم متوسطه شهر شیراز در سال 1395 بود.به منظور تعیین حجم نمونه به روش نمونه گیری خوشه ای، سه مدرسه انتخاب شد بدین صورت که به شکل تصادفی ساده از هر مدرسه دو کلاس پایه دهم متوسطه انتخاب شد. که جمعا شش کلاس نمونه آماری را تشکیل داد. ابزار پژوهش شامل دو پرسشنامه پرسش نامه سلامت روانی و عملکرد تحصیلی بوده است که روایی و پایایی آن نیز مورد تایید قرار گرفته است گه نتایج نشان داد بین سلامت روان و عملکرد تحصیلی رابطه معنادار وجود دارد . و همچنین بین ابعاد سلامت روان و عملکرد تحصیلی رابطه معنادار وجود دارد. و در نهایت ابعاد سلامت روان قادر به پیش بینی عملکرد تحصیلی می باشد.
کلید واژه ها : سلامت روان، عملکرد تحصیلی، دانش اموزان
مقدمه
آموزش و پرورش یکی از مهم ترین و اساسی ترین سازمان هایی است که منجر به پیشرفت جامعه می شود. اهمیت این سازمان تا جایی است که آن را به عنوان مادر جامعه می دانند. آموزش پرورش را می توان سازمان انسان سازی، رشد و توسعه جامعه دانست. از مهم ترین عواملی که در آموزش پرورش نقش کلیدی دارند معلم و دانش آموز است. یکی از اهداف و وظایف مهم آموزش و پرورش ایجاد زمینه برای رشد همه جانبه فرد و تربیت انسان های سالم، کارآمد و مسئول برای ایفای نقش در زندگی فردی و اجتماعی است. از آنجایی که دانش آموزان به عنوان رکن اساسی نظام آموزشی کشور، در دستیابی به اهداف نظام آموزشی نقش و جایگاه ویژه ای دارند، توجه به این قشر از جامعه از لحاظ آموزشی و تربیتی، باروری و شکوفایی هر چه بیشتر نظام آموزشی و تربیتی جامعه را موجب می گردد.
با این وجود از کل دانش آموزانی که وارد سیستم آموزش و پرورش می شوند، تعداد کمی از آنها می توانند استعداد های خود را شکوفا کنند و در این عرصه موفق گردند و به اصطلاح عملکرد تحصیلی خوبی از خود نشان دهند.موفقیت تحصیلی دانش آموزان، یکی از شاخصهای مهم در ارزیابی نظامهای آموزشی است و تمام کوششها و کششهای این نظام، در واقع برای پوشاندن جامه عمل به این امر است. به عبارتی، جامعه و بطور ویژه نظامهای آموزشی، نسبت به سرنوشت فرد، رشد و تکامل موفقیت آمیز وی و جایگاه او در جامعه، علاقهمند و نگران بوده و انتظار دارند فرد در جوانب گوناگون اعم از ابعاد شناختی و کسب مهارت و توانایی و نیز در ابعاد شخصیتی، عاطفی و رفتاری، آنچنان که باید پیشرفت و تعالی یابد - پاییزی ،شهر آرای،،فرزاد و صفایی - 1386
با توجه به اینکه میزان پیشرفت و افت تحصیلی یکی از ملاکهای کارایی نظام آموزشی است، کشف و بررسی متغیرهای تاثیرگذار بر عملکرد تحصیلی1، به شناخت بهتر و پیش بینی متغییرهای موثر در نظام آموزشی میانجامد. بنابراین بررسی متغیرهایی که با پیشرفت و موفقیت تحصیلی رابطه دارد، یکی از موضوعات اساسی تحقیق در نظام آموزشی است. یکی از عواملی که نقش بسزایی در عملکرد تحصیلی دانش اموزان ایفا می کند .سلامت روان دانش اموزان می باشد.دانش آموزان در ردههای مختلف از لحاظ مسایل روانی گروه حساسی محسوب میشوند و هر آنچه در این دوره تجربه میکنند در شخصیت بزرگسالی و آینده آنان تاثیرگذار خواهد بود لذا سلامت و بهداشت روان دانش آموزان موضوعی مهم و قابل توجه است.
کودکان و نوجوانان زمان بسیاری را به عنوان دانش آموز در مدارس میگذرانند و بسیاری از عوامل موثر بر بهداشت روانی آنان به مدرسه و شرایط آن باز میگرددسلامت بودن به شرایطی اطلاق می شود که فرد از نظر فیزیکی و احساسی قادر به انجام وظایف محوله در سطح معمولی یا کامل باشد. این در معنی، شامل داشتن سلامت فکری و فیزیکی است - حاضر و عابدینی،. - 1380 گینزبرگ - - 1971 سلامت روانی را این گونه تعریف می کند: »تسلط و مهارت در ارتباط صحیح با محیط به خصوص در سه فضای مهم - زندگی، عشق، کار، تفریح - . روی این اصل سلامت روانی را دانش یا هنری می دانند که به افراد کمک می کند که با ایجاد روش های صحیح روانی و عاطفی بتواند با محیط خود سازگاری حاصل نموده و برای مشکلات از راههای مطلوب اقدام نماید.
بنابراین انسان و رفتارهای او در مجموع یک سیستم در نظر گرفته می شود که بر اساس کیفیات تأثیر و تأثر متقابل عمل می کند - گلینزبرگ،1971 - امروزه تأمین وحفظ سلامت روانی یکی از فاکتورهاوعوامل اصلی رشدوتوسعه یک جامعه فعال وپویا می باشد.با توجه به اینکه آموزش و پرورش با قشرعظیمی ازآحادجامعه سروکاردارند که می توانند درتوسعه وتعالی جامعه،تشکیل خانواده کارآمدوسالم تأثیرزیادی داشته باشند.تأمین وحفظ سلامت روانی این قشرلازم وضروری به نظرمی رسد.
فرضیههای پژوهش
بین سلامت روان و عملکرد تحصیلی رابطه معنی داری وجود دارد . بین ابعاد سلامت روان با عملکرد تحصیلی رابطه معنی داری وجود داردابعاد سلامت روان به طور معنی داری قادر به پیش بینی عملکرد تحصیلی می باشد .
روش پژوهش
پژوهش حاضر، از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش توصیفی و از نوع همبستگی است.
جامعه آماری
جامعه مورد مطالعه، دانش اموزان دختر دوره دوم متوسطه شهر شیرازدر سال 1396 بود.
نمونه و روش نمونهگیری
به منظور تعیین حجم نمونه به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای دو مرحله ای 3 مدرسه انتخاب شد و از هر مدرسه 2 کلاس پایه دهم متوسطه انتخاب شد. که جمعا 6 کلاس نمونه آماری را تشکیل دادند. و در نهایت تعداد نمونه 200 دانش اموز بوده است.
ابزار سنجش الف - پرسش نامه سلامت روانی
این پرسشنامه توسط گلدنبرگ - - 1972 ابداع و هدف ان طراحی کشف و شناسایی اختلالات روانی می باشد این پرسشنامه داری 28 سوال می باشد که چهار مقیاس 7 سئوالی این مقیاسها عبارتند از :
1 نشانه های جسمانی
-2 اضطراب
-3 اختلال در کار کرد اجتماعی
-4 افسردگی .
سئوالها به ترتیب پشت سر هم آمده به گونه ای که از سئوال 1 تا 7 مقیاس نشانه های جسمانی ، از 8 تا 14 مقیاس اضطراب لحاظ شده است. و از 15 تا 21 مقیاس اختلال در کارکرد اجتماعی و از سئوال 22 تا 28 مقیاس افسردگی لحاظ شده است. اعتبار پرسشنامه با استفاده از روش آلفای کرونباخ محاسبه گردیده که برابر با ./75 بوده است.
نوع علائم و نشانه های مورد بررسی در هر مقیاس
: A نشانه های جسمانی : به مقیاس نشانه های جسمانی مقیاس A نیز گفته می شود. دو سئوال از این سئوالها مربوط به احساس سلامتی و بیماری ، دو سئوال مربوط به سردرد ، سه سئوال مربوط به احساس نیاز به داروهای تقویتی ، احساس ضعف و سستی و احساس داغ یا سرد شدن بدن است.
: B اضطراب : سئوالهای این مقیاس مربوط به بی خوابی ، احساس فشار و تنیدگی عصبانیت و بدخلق شدن ، ترس و وحشت بی دلیل ، دلشوره و ناتوانی در انجام کارها می باشد.
: C اختلال در کارکرد اجتماعی : در این مقیاس توانایی فرد در انجام کارهای روزمره ، احساس رضایت در انجام وظایف ، احساس مفید بودن ، قدرت یادگیری و لذت بردن از فعالیتهای روزمره زندگی مورد بررسی قرار می گیرد .
: D در این مقیاس علائم اختصاصی افسردگی از قبیل احساس بی ارزشی ، نا امیدی ، افکار خودکشی ، آرزوی مردن و توانایی در انجام امور مورد بررسی قرار می گیرد - مهدویان به نقل از مشهدی زاده ، . - 1380
