بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر به منظور بررسی رابطه بین شیوههای فرزندپروریبااسترس دانشآموزان در دبیرستانهای مشهد به انجام رسیده است. نمونه پژوهش شامل کلیه دانشآموزان دوره متوسطه منطقه 6 مشهد در سال 1393-94 می باشد. در این پژوهش به منظور سنجش شیوههای فرزندپروری و استرس از پرسشنامه های سبکهای فرزندپروری و پرسشنامه استرس ادراک شده استفاده گردید. یافتههای بدست آمده از تحلیل آماری دادههای پژوهش نشان داد که بین شیوههای فرزندپروری سهلگیرانه و استبدادی و استرس ادراک شده در دانش آموزان مورد مطالعه ارتباط آماری مشاهده میشود و این رابطهها در سهلگیرانه در جهت منفی و معنادار و در استبدادی در جهت مثبت معنادار هستند .
مقدمه
خانواده جایگاه مهمی را در چارچوب نهادهای جامعه دارد و تنها نهادی است که وظیفه دگرگون کردن ارگانیزم زیستی و تبدیل آن به موجود انسانی را بر عهده دارد. خانواده از طریق پایهریزی الگوهای تربیتی و رفتاری خود و اجرای نقشهای اجتماعی گوناگون و در یک جمله از طریق شیوههای اجتماعی کردن به درجات مختلف، شیوه تربیتی والدین پیامدهای مهمی برای سازگاری روانی اجتماعی نوجوانان به همراه دارد.
استرس، همچنین میتوانداحتمال ایرادگیرترشدن، تنبیهکنندهتروتحریکپذیرتر شدن والدین راافزایش دهدواین امربه نوبه خوداحتمال بروز مشکلات سلوک، اختلا نافرمانی مقابلهای، رفتارهای ضداجتماعی واختلال کمبودتوجه درکودکان رابالا میبرد. ازطرفی، افزایش استرس فرزندپروری بافقدان رفتارهای مثبت فرزندپروری مرتبط است. استرس فرزندپروری درترکیب باعوامل دیگریمثل حمایت اجتماعی اندک وابرازخشم میتواندبه مشکلات جدی تریه مانند کودک آزاری در فرزندپروری منجرشود. با توجه به پیشینه موجود، اهمیت شیوههای فرزندپروری بر مؤلفههای روانشناختی فرزندان در دورههای زندگی از جمله ارتباط آن با استرس ادراک شده و سلامت روان، این تحقیق برآن است بررسی نماید که آیا بین شیوههای فرزندپروری والدین با ذهنآگاهی و استرس فرزندان دوره متوسطه رابطه وجود دارد؟
روش
طرح پژوهش حاضر از نوع تحقیقات کاربردی و توسعهایو از منظر روش اجرا از جمله طرحهای توصیفی- همبستگیقرار می گیرد.پژوهش حاضر از نوع توصیفی همبستگی است که به بررسی رابطه بین شیوههای فرزندپروری با استرس فرزندان دوره متوسطه در ناحیه 6 مشهد پرداخته است.
جامعه آماری و روش نمونه گیری
جامعه آماری این پژوهش کلیه دانشآموزان دوره متوسطه منطقه 6 مشهد در سال 1393-94 را شامل شد 5000 - نفر - . می-باشد. به روش خوشهای، 300 دانش آموز از میان 4 مدرسه متوسطه انتخاب شدند و از بین مدارسی که بصورت تصادفی انتخاب شدند، بصورت تصافی نمونه مورد نظر انتخاب شد. حجم نمونه با توجه به اینکه طرح پژوهشی همبستگی میباشد، براساس منابع معتبر حداقل حجم نمونه برای این پژوهشها در هر گروه 50 نفر بود - دلاور، - 1385 که در این تحقیق برای بالا بردن توان آماری و کم کردن خطاهای نمونه گیری و اندازه گیری حجم نمونه بیشتر درنظر گرفته شد.
ابزار پژوهش
.1 پرسشنامه سبکهای فرزندپروری
این پرسشنامه توسط بوری - 1991 - 4 طراحی شد. این پرسشنامه سه شیوه فرزندپروری مادران را میسنجد؛ 10 پرسش، شیوه مقتدرانه، 10 پرسش، شیوه مستبدانه و 10 پرسش، شیوه سهل گیرانه را مورد سنجش قرار میدهد. الگوی پاسخدهی به پرسشها بر مبنای مقیاس 5 درجهای لیکرت میباشد. این پرسشنامه در پژوهشهای متعددی مورد بررسی قرار گرفته و اعتبار و روایی آن در حد مطلوبی گزارش شده است.جملههای شماره 28، 24، 21، 19، 17، 14، 13، 10، 6، 1 به شیوه سهلگیرانه و جملههای شماره، 29، 2، 3، 7، 9، 12، 16، 18، 25، 26 به شیوه استبدادی و جملههای 4، 5، 8، 11، 15، 20، 22، 23، 27، 30 به شیوه قاطع واطمینان بخش مربوط میباشد.
بوری - 1991 - از روش بازآزمایی، پایایی این ابزار را در مادران و پدران به ترتیب برای شیوه سهل گیرانه 0/81 و 0/77، شیوه مستبدانه 0/86 و 0/85 و برای شیوه مقتدرانه 0/78 و 0/88 گزارش کرده است. وی همچنین روایی تشخیصی این پرسشنامه را معتبر گزارش کرده است. بر این اساس روش مستبدانه مادر رابطه معکوس با سهل- گیری - -0/38 - ، و روش مقتدرانه - -0/48 - او دارد و مستبد بودن مادر نیز رابطه معکوسی با سهل گیری - -0/50 - و اقتدار - -0/52 - او دارد. خوئی نژاد و همکاران - 1391 - بر پایه گروه نمونه ضرایب آلفای پرسشنامه سبکهای مقتدر، مستبد و سهل گیر به ترتیب برابر با 90/0، 83/0 و 0/61 و ضریب آلفای کل پرسشنامه برابر با 81/0 به دست آورده اند.
.2 پرسشنامه استرس ادراک شده
نسخه اصلی PSS که شامل 14 آیتم است، میزان احساسات و افکار فرد را در ارتباط با رویدادها و موقعیتهایی که در طول یک ماه گذشته اتفاق افتاده است، ارزیابی میکند. همچنین دو نسخه کوتاه این پرسشنامه که عبارتند از PSS-4 و PSS-10 به ترتیب از 4 و 10 آیتم نسخه اصلی پرسشنامه PSS-14 برگرفته شده است. تا کنون این مقیاس به زبانهای گوناگون از جمله عربی، سوئدی، اسپانیایی، چینی، ژاپنی و ترکی ترجمه شده است. مقیاس استرس ادراک شده شامل 14 آیتم است که در آن 7 آیتم مثبت و 7 آیتم منفی میباشد. عامل منفی عدم کنترل و واکنشهای عاطفی منفی را ارزیابی میکند، در حالی که عامل مثبت سطح توانایی مقابله با استرسزاهای بیرونی را در طول یک ماه گذشته ارزیابی میکند. هر آیتم بر روی مقیاس 5 گزینهای ارزیابی میشود.
