بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر به منظور بررسی رابطه شیوه های فرزندپروری والدین و میزان اضطراب دانش آموزان مقطع متوسطه شهرستان مریوان در سال تحصیلی 92-1391 صورت گرفت. روش تحقیق حاضر از نوع علی- مقایسه ای یا پس رویدادی می باشد.جامعه مورد بررسی در این تحقیق دانش اموزان مقطع متوسطه شهرستان مریوان در سال تحصیلی 1391 -92 می باشد. نمونه: تعداد 30 نفر از افراد جامعه مورد نظر با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند.پرسشنامه 30سوالی شیوه های فرزند پروری - بامریند - : فرم اولیه این پرسشنامه دارای 30 گویه است که توسط دیانا بامریند - 1973 - طراحی وساخته شد 30.نفر از دانش اموزان این شهرستان به عنوان نمونه در دسترس انتخاب شدند و به دو پرسشنامه استاندارد، شیوه های فرزندپروری بامریند و مقیاس اضطراب بک پاسخ دادند، نتایج حاصل در دو بخش آمار توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند که نتایج زیر بدست آمد، بین شیوه فرزندپروری سهل گیرانه و اضطراب دانش اموزان رابطه وجود ندارد. بین شیوه فرزندپروری مقتدرانه و اضطراب دانش اموزان رابطه وجود ندارد. بین شیوه فرزندپروری استبدادی و اضطراب دانش آموزان رابطه وجود دارد.
کلید واژه: شیوه های فرزندپروری - سهل گیر، استبدادی، مقتدرانه - ، اضطراب
مقدمه
خانواده، به عنوان کوچک ترین واحد اجتماعی و از ارکان اصلی و عمده هر جامعه به شمار می آید. محیط خانه اولین و مهم ترین عاملی است که بر رشد شخصیت افراد تأثیر می گذارد. کودک خصوصیاتی را از والدین به ارث می برد، اما نقش والدین در رشد کودک تنها به جنبه های ارثی محدود نیست. ایده آل ها و آرزوهای والدین، میزان رضایت آنها از روابط زناشویی و سبک فرزندپروری آنها، همگی می توانند بر شکل دهی رفتار کودک و سلامت روان او نقش به سزایی داشته باشند - رضایی، . - 1384 تأثیر خانواده در رشد همه جانبه کودک از لحظه تولد آغاز شده و با قدرت و فراگیری خاصی آشکار می شود و در سراسر زندگی باقی می ماند. تحقیقات نشان می دهند که در بین عوامل مختلفی که در پرورش و شخصیت سالم در کودکان و نوجوانان موثرند تأثیر متقابل کودک و والدین و نحوه برخورد و ارتباط والدین و کودک از مهمترین و بنیادی ترین عوامل محسوب می شود - شکربیگی و یاسمی نژاد،. - 1391
شیوه فرزندپروری عاملی تعیین کننده و اثرگذار در آسیب شناسی روانی و رشد کودکان ایفا می کند. اینکه والدین کدام یک از انواع شیوه های فرزندپروری را در خانواده اتخاذ کنند تأثیر مهمی بر ابعاد مختلف زندگی فرد می گذارد - استرنبرگ و همکارانٌ، 1994؛ دبیری، دلاور، صرامی و فلسفی نژاد، . - 1389شیوه های فرزندپروری به عنوان مجموعه یا منظومه ای از رفتارها که تعملات والد- کودک را در طول دامنه ی گسترده ای از موقعیت ها توصیف می کند و فرض شده است که یک جو تعاملی تأثیرگذار را به وجود می آورد. شیوه های فرزندپروری یک عامل تعیین کننده است که نقش مهمی در آسیب شناسی روانی و رشد کودکان بازی می کند. هرچند روانشناسان و نظریه پردازان بر نقش والدین و شیوه های فرزندپروری تأکید می کنند، تحقیقات خیلی کمی در مورد شیوه های فرزندپروری و آسیب شناسی روانی کودک به عمل آمده است - علیزاده و آندرایس؛ به نقل از محرابی، . - 1383
بامریند سبک فرزندپروری را به عنوان کارکرد کنترلی والدین معرفی می کند که به سبک دیکتاتوری، اقتدارمنش و سهل گیرانه تقسیم می گردد. سبک فرزندپروری دیکتاتوری، با کنترل سخت، سطح بالای محدودیت، انضباط ناپایدار و خشن، میزان پایین حمایت هیجانی و گرمی مشخص می گردد. بر طبق پژوهش های انجام شده، این سبک با پیامدهای رفتاری منفی همچون پرخاشگری، اضطراب، اختلال های برون سازی و درون سازی، و کارکرد هیجانی پایین تر در ارتباط است - لعی فاز و عسکری، . - 1387بیشتر تحقیقات پیشین نشان می دهند که کودکان والدین مقتدر بدون توجه به سن، عملکرد بهتری در مدرسه داشته، مشکلات کمتری دارند و ساگاری عاطفی بهتری نسبت به سایر کودکان نشان می دهند. اگرچه پژوهش های گذشته نشان می دهند کودکان از داشتن والدین مقتدر بیشترین سود را می برند، اما اکثر این پژوهش ها روی مادر متمرکز بوده اند - سیفی و همکاران، . - 1388
باقرپور و همکاران - 1385 - دریافتند که سلامت روان و موفقیت تحصلی فرزندان با الگوهای فرزندپروری قاطع و اطمینان بخش بیش از سلامت روانی و موفقیت تحصیلی قاطع و اطمینان بخش با الگوهای فرزندپروری استبدادی و سهل گیر باشد. توزنده جانی و همکاران - 1390 - نیز دریافتند که شیوه های فرزندپروری بر سلامت روان دانش آموزان تأثیر مثبت و معناداری دارد همچنین پژوهش ها نشان داده اند که بین سبک های فرزندپروری و اضطراب در کودکان و نوجوانان ارتباط وجود دارد - به نقل از سیفی و همکاران، . - 1388 یکی از مولفه های سلامت روان مربوط به اضطراب می باشد. مهمترین عاملی که بر اساس نظریه تحلیل روانی علت تمامبیماری های روانی محسوب می شود، اضطراب است. فروید اضطراب را - درد روانی - نامیده است. اگر فرد از نظر روانی دچار مسأله و مشکل شد اولین نشانه آن به صورت اضطراب جلوه گر می شود.
همچنین هرگاه شخصی با یک مسأله و مشکل روانی مواجه گردد که موجب به هم خوردن تعادل روانی گردد، احساس اضطراب می کند - آزاد، . - 1382آنچه مسلم است شیوه های فرزندپروری والدین تأثیرات شگرفی بر رشد فرزندان دارد. بدین منظور پژوهش حاضر درصدد بررسی رابطه شیوه های فرزندپروری و اضطراب دانش آموزان مقطع متوسطه شهرستان مریوان در سال تحصیلی 1391-92 می باشد. حوزه مقابله با اضطراب و فشار روانی در سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته است. با آنکه در جامعه ما مشکل اضطراب و فشارهای روانی کاملاً شناخته شده است، روانشناسان بالینی و سایرین پژوهش های دقیق را در این باره اغاز کرده اند. که در نتیجه انها مواضع وسیعی از روش های مقابله با اضطراب را فراهم آورده اند.
بنابراین اگر روشهای مقابله در مورد نوجوانان و جوانان به موقع به کار بسته نشوند دوره ی نوجوانی که دوره شکوفایی استعدادها است، به یک دوره پر از تنش و اضطراب تبدیل و پایه های موفقیت فرد که در این دوره بنا نهاده می شود، در هم می ریزد - آزاد، . - 1382همه والدین از اینکه فرزندانشان چگونه باید باشد یا چه آگاهی هایی باید داشته باشند، کدام ارزش های اخلاقی و معیارهای رفتاری باید در فرآیند رشد بیاموزد، آشکارا یا تلویحا تصویری آرمانی دارند. والدین برای سوق دادن کودک به سوی این اهداف راهبردهای بسیاری را می آزمایند. هدف تمامی شیوه های پرورشی کودک، آماده سازی وی برای ایفای نقشی استکه گروه و حوزه فرهنگی وی بر عهده اش می گذارد. کودکان چنان پرورش می یابند که بتوانند راه و رسم زندگی والدین خود را پی گیرند، والدین و اموزگاران واسطه انتقال آرمان های فرهنگی خود هستند - احدی و بنی جمال، . - 1376
هر آدمی در طول زندگی روش های گوناگونی برای کنار آمدن با موقعیت های اضطراب زا و احساس اضطراب تکوین می یابد. " آیودل" عصر حاضر را دوران اضطراب نامیده است. پیچیدگی های جاری تمدن، سرعت تغییرات و بی توجهی نسبی به مذهب و ارزش های اخلاقی و خانوادگی برای افراد و اجتماع تعارض ها و اضطراب های تازه ای به وجود آورده است - پورافکاری، . - 1373 تشکر - 1377 - دریافت که بین نگرش های فرزندپروری والدین و همچنین تیپ شخصیتی نوع A والدین با اضطراب امتحان دانش آموزان ارتباط معناداری وجود دارد. نتیجه مطالعه پاپکو - 2004 - نشان داد که هرچه نوجوانان از نفوذ خانواده خود فاصله گرفته و تمایزیافتگی بیشتری داشته باشند، میزان اضطراب امتحان آنها کمتر خواهد بود.
روش تحقیق
روش تحقیق حاضر از نوع علی- مقایسه ای یا پس رویدادی می باشد.جامعه مورد بررسی در این تحقیق دانش آموزان مقطع متوسطه شهرستان مریوان در سال تحصیلی 1391 -92 می باشد. نمونه تحقیق 30 نفر از افراد جامعه مورد نظر با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. پرسشنامه 30سوالی شیوه های فرزند پروری - بامریند - : فرم اولیه این پرسشنامه دارای 30 گویه است که توسط دیانا بامریند - 1973 - طراحی وساخته شد 30.نفر از دانش اموزان این شهرستان به عنوان نمونه در دسترس انتخاب شدند و به دو پرسشنامه استاندارد، شیوه های فرزندپروری بامریند و مقیاس اضطراب بک پاسخ دادند، تجزیه و تحلیل داده ها در دو بخش آمار توصیفی و استنباطی مورد بررسی قرارگرفت.که در آمار استنباطی به منظور سنجش پاسخگویان از آماره پیرسون استفاده شد.
