بخشی از مقاله
چکیده
این تحقیق با هدف تعیین رابطه میان شیوه های فرزندپروری با سلامت عمومی دانش آموزان متوسطه انجام پذیرفت. جامعه آماری این پژوهش دانش آموزان دوره متوسطه ناحیه 3 آموزش و پرورش تبریز به تعداد 14810 نفر می باشد. روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای است. حجم نمونه بر اساس جدول مورگان 374 نفر شامل208 نفر دختر و 166 نفر پسر انتخاب گردید. برای اندازه گیری متغیرها از پرسشنامه شیوه های فرزندپروری بامریند استفاده شد و برای بررسی سلامت عمومی دانش آموزان از پرسشنامه 28 سئوالی سلامت عمومی - - GHQ گلدبرگ و هیلر استفاده شد.
پایایی پرسشنامه ها با کسب نمره بالاتر از 0/70 از آلفای کرانباخ مورد قبول واقع شد. برای بررسی فرضیه های تحقیق از آزمون های همبستگی و رگرسیون استفاده شد. نتایج نشان داد میان شیوه های فرزندپروری با سلامت عمومی دانش آموزان متوسطه در تمامی زیر مقیاسها بجز شیوه استبدادی رابطه مثبت و معنی دار وجود دارد و شیوه فرزندپذیری دموکراتیک با - - Beta = 0/245 سهم بیشتری در سلامت عمومی دانش آموزان دارد.
.1 مقدمه
خانواده به عنوان یکی از مهم ترین نهادهای اجتماعی، نقش مهم و ارزشمندی را در رشد شخصیت آدمی بر عهده دارد. کودک در خانواده اصول اخلاقی، اجتماعی و قواعد ادب را کسب می کند. فرد از طریق تماس با پدر، مادر و اطرافیان و با تقلید از رفتارهای آنان روش زندگی خود را مشخص می سازد. دوران کودکی دورانی بسیار حساس و مهم در رشد و شکل گیری شخصیت فرد است و تأثیرات آن تا پایان عمر باقی می ماند، از این رو توجه به تربیت کودک در این دوره ضروری است.
فرزندان به سمت هدفی خاص باید شیوه و روش معینی داشته باشند پژوهشها نشان می دهند روشهای تربیتی والدین اثرات طولانی بر رفتار، عملکرد، انتظارات و در نهایت بر شخصیت افراد دارند.آماده ساختن فرد برای زندگی در خارج از محیط خانوادگی یکی از بزرگترین وظایف اجتماعی پدر و مادر است. شیوههایی که والدین در تربیت فرزندان خود به کار میگیرند، نقش اساسی در تأمین سلامت روانی فرزندان آنها دارد. در این زمینه طرح این مسئله که آیا شیوه های فرزندپروری می تواند بر سلامت عمومی دانش آموزان تأثیر گذار باشد؟ می تواند مفید فایده باشد.
مهمترین تماسهای کودک در خانواده با والدین است این تماسها نقطه کانونی فرهنگ کودک را ایجاد میکند. رفتار اولیاء کودک، چه خشن، چه محبت آمیز و چه منع کننده باشد و یا او را آزاد بگذارد غالباً مطابق الگوهای فرهنگی خاص انجام میگیرد. به هر حال کودک طبق فرهنگ خاص پدر و مادر خود مراقبت و تربیت میشود و رفتار او از جنبههای مختلف مطابق فرهنگ جامعهای میباشد که در آن زندگی میکند و از نظر رای پدر و مادر نیز در آن موثر است. - ساعتچی - . - 1393 میزی و پتیت - 1997 - 1 معتقدند سبکهای فرزند پروری مجموعه ای از رفتارها هستندکه تعیین کننده ارتباطات متقابل والد- فرزند در موقعیت های متفاوت و گسترده ای است، و این گونه فرض می شود که موجب ایجاد یک فضای تعامل گسترده می گردد.
شیوه های فرزندپروری انواعی از پرورش کودک هستند که بر اساس رفتارهای استاندارد والدینی و واکنش - پاسخدهی - نسبت بهرفتارهایکودک شکل میگیرند - . - Julie, 2008 همچنین ساختاری هستند که ماهیت روابط والد کودک را منعکس میکنند. ماهیت سبک تربیتی والدین در دوره کودکی تأثیر بسیار زیادی بر روابط والدین نوجوانان دارد - هدایتی، . - 1387 شیوه های فرزند پروری به مجموعه رفتارها، روش ها و گفتارهای والدین، که نسبت به فرزندان خود اعمال می کنند گفته می شود، که به صورت شیوه های دیکتاتوری، سهل گیر، و دموکراتیک در نظر گرفته شده اند.
راد - - 1392 در تحقیقی با عنوان رابطه شیوههای فرزندپروری و ویژگی های دموگرافیک با خودکارآمدی و سلامت روانی دانشآموزان نشان داد بین خودکارآمدی و سلامت روان دانشآموزانی که والدینشان شیوههای فرزندپروری متفاوتی داشتند تفاوت معناداری وجود داشت. همچنین از نظر خودکارآمدی بین دانشآموزان با توجه به ویژگیهای دموگرافیک والدین مانند شغل مادر، رشته تحصیلی و سن تفاوتهای معناداری دیده شد، اما این تفاوتها در ویژگیهایی نظیر وضعیت تأهل والدین، درآمد خانواده، تحصیلات والدین و شغل پدر مشاهده نشد. سلامت روانی دانشآموزان تنها با یک متغیر دموگرافیک - شغل مادر - مرتبط بود. آزمودنیها از نظر تعامل ویژگیهای دموگرافیک با شیوههای فرزندپروری، خودکارآمدی و سلامت روانی تفاوت معناداری نداشتند.
روزی طلب - - 1392 در تحقیقی با عنوان رابطه سبک های فرزند پروری والدین با پرخاشگری دختران نوجوان شهر تهران نشان داد بین سبک دموکراتیک و پرخاشگری رابطه معنادار وجود نداشت و در واقع دموکراتیک بودن باعث کاهش پرخاشگری می شود ولی سبک سهل گیرانه و به ویژه سبک استبدادی باعث افزایش پرخاشگری دختران نوجوان می شود دشت بزرگی - - 1392در تحقیقی با عنوان بررسی رابطه شیوه های فرزندپروری با افسردگی نوجوانان دختر نشان داد که بین شیوه فرزند پروری دمکراتیک , سهلگیرانه و استبدادی والدین با افسردگی دانش آموزان رابطه وجود.که درشیوه رابطه دموکراتیک میزان افسردگی کمتر از دو شیوه فرزندپروری است و شیوه فرزندپروری سهلگیرانه دارای بیشترین میزان افسردگی در دانشآموزان است رنجبر - - 1392 در تحقیقی با عنوان رابطه شیوه های فرزندپروری با خودپنداره نوجوانان نشان داد بین شیوه های فرزند پروری و خود پنداره فرزند رابطه مثبت و معنی دار وجود دارد.
فاروئی فیروزی - - 1392 در تحقیقی با عنوان رابطه شیوه های فرزندپروری و خلاقیت در کودکان نشان داد که بین شیوه های فرزندپروری مقتدرانه و آسان گیرانه با خلاقیت رابطه معنادار و مثبت وجود دارد اما بین شیوه فرزندپروری مستبدانه و مسامحه کارانه با خلاقیت رابطه ای مشاهده نشد. مومنه - - 1392 در تحقیقی با عنوان بررسی رابطه سبک های فرزندپروری خانواده ها و سازگاری اجتماعی در نوجوانان نشان داد که دانش آموزانی که والدین آنان سبک فرزندپروری مقتدرانه داشتند نسبت به دانش آموزانی که والدین آنان از سبک فرزندپروری استبدادی برخوردار بودند، در آزمون سازگاری اجتماعی نمرات بالاتری نشان دادند.
حسین ثابت - 1392 - در تحقیقی با عنوان مقایسه میزان سازگاری در دانش آموزان دارای والدین با شیوه های فرزندپروری متفاوت نشان داد که میزان سازگاری دانش آموزان تحت شیوه فرزندپروری مقتدرانه در مقایسه با مستبدانه و سهل گیرانه بیشتر است و میزان سازگاری دانش اموزان تحت شیوه فرزند پروری سهل گیرانه کمترین است. در نتیجه شیوه فرزندپروری مقتدرانه در مقایسه با شیوه فرزندپروری مستبدانه و سهل گیرانه تاثیرات بیشتری بر میزان سازگاری های اجتماعی، آموزشی و عاطفی دانش آموزان دارد.
احمدی - - 1392در تحقیقی با عنوان رابطه شیوه های فرزندپروری با احساس تنهایی در دانش آموزان نشان داد که بین شیوه های فرزندپروری سهل گیرانه و استبدادی با احساس تنهایی رابطهی مثبت و بین شیوه فرزندپروری مقتدرانه با احساس تنهایی رابطهی منفی معنی دار وجود دارد .. همچنین نتایج رگرسیون به شیوه ورود نشان داد که شیوه های فرزندپروری 15 درصد واریانس احساس تنهایی را تبیین می کنند.
حاجی رستم - - 1392 در تحقیقی با عنوان نقش شیوه های فرزندپروری والدین و سبکهای دلبستگی کودکان در خودکارآمدی دانش آموزان مقطع پنجم ابتدایی نشان داد نشان داد که بین دلبستگی ایمن در کودکان و خودکارآمدی رابطه ی مثبت و معنی داری وجود دارد. بر اساس تحلیل رگرسیون سبک دلبستگی ایمن درکودک با ضریب همبستگی 0,48 قادر به پیش بینی 0,23 از خودکارآمدی می باشد. اما شیوه های فرزندپروری قادر به پیش بینی خودکارآمدی نبود.
جلالی - - 1392 در تحقیقی با عنوان بررسی وجود ارتباط بین سبک های فرزندپروری والدین و وضعیت تحصیلی دانش آموزان سال اول مقطع متوسطه نشان داد در بین 74 دانش آموز 39 مورد در وضعیت مطلوب و35 مورد نامطلوب تحصیلی قرارداشتند.در این میان21 مورد سبک قاطعانه-39 مورد مستبدانه-14مورد سهل انگارانه گزارش شدند.جداول مربوط به فراوانی هرکدام در مقاله آورده شده است. نتیجه گیری:با درجه آزادی معادل دو،مقدار مجذور کای - 13,12 - بدست آمد پس رابطه بین سبک ها و پرفورمنس تحصیلی محرز است.
تقوی - - 1392 در تحقیقی با عنوان برررسی رابطه شیوه ی فرزند پروری با کمال گرایی دانش آموزان مقطع متوسطه شهرستان اقلید نشان دادکه بین شیوه فرزند پروری با کمال گرایی رابطه معنی داری دارد. بین شیوه فرزندروری سهل گیرانه و کمال گرایی رابطه منفی معنی دار مشاهده نشد شیوه فرزندروری مستبدانه با کمال گرایی رابطه مثبت معنی دار دارد و بین شیوه فرزندروری مقتدرانه با کمال گرایی رابطه منفی معنی دار وجود دارد ویژگی های مربوط به کما ل گرایی و شیو های فرزند پروری والدین ، کمال گرایی فرزندانشان را تاثیر تحت قرار می دهند.
تقوی و فرامرزی - - 1392 در تحقیقی با عنوان بررسی رابطه شیوه ی فرزند پروری با کمرویی دانش آموزان مقطع متوسطه شهرستان اقلید نشان داد که شیوه فرزند پروری با کمرویی رابطه معنی داری دارد - . - =0,05 بین شیوه فرزندروری سهل گیرانه و کمرویی رابطه مثبت معنی داری مشاهده می شود. بین شیوه فرزندروری مقتدرانه و کمرویی رابطه منفی معنی داری وجود دارد - و بین شیوه فرزندروری مستبدانه و کمرویی رابطه مثبت معنی داری وجود دارد. هر چه شیوه فرزندروری مقتدرانه والدین افزایش می یابد به همان اندازه کمرویی دانش آموزان کاهش پیدا می کند.
جاسمی - - 1392 در تحقیقی با عنوان رابطه بین شیوه های فرزند پروری و سبک های هویتی نوجوانان نشان داد که فرزندان نوجوان والدینی که شیوه ی فرزندپروری مقتدرانه دارند بیشتر دارای تعهد هویتی و هویت اطلاعاتی و هنجاری هستند، در حالیکه، فرزندان نوجوان والدینی که شیوه ی فرزندپروری مستبدانه و سهل گیرانه دارند بیشتر از سبک هویتی سردرگم و اجتنابی برخوردارند. یعقوبی دوست - - 1392 در تحقیقی با عنوان بررسی رابطه بین شیو های فرزند پروری والدین با خشونت خانوادگی نسبت به فرزندان نشان داد بین شیوه فرزند پروری آسان گیرانه والدین با خشونت خانگی نسبت به فرزندان همبستگی مثبت معنی داری وجود دارد ، همچنین بین شیوه فرزند پروری مستبدانه والدین با خشونت خانگی نسبت به فرزندان همبستگی مثبت معنی داری وجود دارد، امابین شیوه فرزند پروری منطقی - مقتدرانه - والدین با خشونت خانگی نسبت به فرزندان همبستگی منفی معنی داری وجوددارد.
همچنین بین شیوه های فرزند پروری سهل گیرانه ومقتدرانه با ابعادخشونت خانگی - جسمی،عاطفی،غفلت - نسبت به فرزندان همبستگی مثبت معنی داری وجود دارد .ولی بین شیوه فرزند پروری سهل گیرانه وخشونت جسمی رابطه معناداری مشاهده نگردید.و بین شیوه های فرزند پروری منطقی با ابعادخشونت خانگی - جسمی،عاطفی،غفلت - نسبت به فرزندان همبستگی منفی معنی داری وجود دارد. دخت رضا خانی - - 1392 در تحقیقی با عنوان بررسی رابطه سبک های فرزندپروری و خودکارآمدی با رشد اخلاقی دانش آموزان دوره راهنمایی مدارس جامعه تعلیمات اسلامی در سال 91-90 نشان داد بین سبک فرزند پروری مقتدرانه وسهل گیر با رشد اخلاقی رابطه معناداری وجود دارد.همچنین بین سبک فرزندپروری استبدادی با رشد اخلاقی سطح 2 رابطه معناداری وجود دارد، اما بین سبک فرزند پروری استبدادی با سطح 3 رشد اخلاقی رابطه معنادار مشاهده نشد.
همچنین نتایج نشان داد بین میزان خودکارامدی افراد با سطوح رشد اخلاقی رابطه وجود دارد و بین تعامل انواع سبک های فرزند پروری با سطح 2 و 3 رشد اخلاقی رابطه وجود دارد.
کدخدائی - - 1390 در تحقیقی با عنوان بررسی رابطه سبک های فرزند پروری با میزان سلامت اجتماعی فرزندان - در دبیرستان های شهر شیراز - نشان داد رابطهی مثبت میان سبک دموکراتیک و آزادمنشانه در خانواده با سلامتاجتماعی فرزندان وجود دارد. همچنین رابطهی معکوس و معنادار میان سبک استبدادی با میزان سلامت اجتماعی و همچنین رابطه مثبت و معنادار شیوه آسانگیر با میزان سلامت اجتماعی وجود دارد.
توزنده جانی - - 1390 در تحقیقی با عنوان اثربخشی شیوه های فرزندپروری بر خودکارامدی و سلامت روان دانشجویان علوم انسانی دانشگاه پیام نور و آزاد نیشابور نشان داد شیوه های فرزندپروری والدین بر سلامت روان دانشجویان تاثیرمعنی داری داشته و تاثیر شیوه های فرزندپروری والدین بر سلامت روان دانشجویان متفاوت بوده است. به طوری که شیوه ی سهل گیرانه نسبت به شیوه مستبدانه بر سلامت روان دانشجویان تاثیر معنی دار گذاشته است.
عبدی مقدم - 2014 - 2 در تحقیقی با عنوان بررسی رابطه بین سبک های فرزند پروری، شیوه های فرزند پروری و نقش های جنسیتی با سطوح فعالیت فیزیکی، شاخص توده بدن در دانش آموزان 17-14 ساله نشان داد میان شاخص فعالیت بدنی و شیوه فرزندپروری اقتدارگرایانه رابطه وجود ندارد . همچنین میان شاخص فعالیت بدنی و شیوه فرزندپروری مستبدانه رابطه وجود ندارد .و میان شیوه های فرزندپروری پدر و مادر تفاوت وجود دارد.
