بخشی از مقاله
خلاصه
طرح پژوهش حاضر یک مطالعه همبستگی است که با هدف بررسی رابطه نگرش مذهبی و عمل به باورهای دینی با شادکامی وثبات خانواده در بین زوجین فرهنگی شهرستان بوکان اجرا شد.جامعه آماری ، فرهنگیان شهرستان بوکان در سال تحصیلی 91-92 بود. آزمودنیهای این پژوهش242 نفر 121 - زوج فرهنگی - بودندکه بصورت نمونه گیری تصادفی ازبین مدارس این شهرستان انتخاب وپرسشنامه های شادکامی آکسفورد - - OHI، پرسشنامه نگرش سنج گلریز- فراهانی - - 1353، پرسشنامه بی ثباتی خانواده - ,,0 - و پرسشنامه معبد بر روی آنان اجراشد وبا روش آمارتوصیفی ورگرسیون مورد تحلیل قرارگرفت.
یافته ها: نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان میدهد که نگرش مذهبی وعمل به باورهای دینی درسطح 001 - - 3<0/ با شادکامی وثبات خانواده همبستگی مثبت ومعناداری دارند.نتیجه گیری: نتایج نشان میدهدکه رابطه مستقیم ومعناداری بین نگرش مذهبی وعمل به باورهای دینی با شادکامی وثبات خانواده وجود دارد یعنی هرچه نمره نگرش مذهبی وعمل به باورهای دینی بالاتر می رود شادکامی بیشتر وثبات خانوادگی افزون تر می گردد.
1. مقدمه
انسان در گذشته خویش ودر افکار واندیشه هایش ، بارها وبارها به تشکیل خانواده فکر کرده است ولانه آرامش خویش را با بربلندای درخت آرزویش درهم تنیده است ومصالح کاشانه اش را - قبل از ساخت- بارها تعویض نموده است تا بهترین آنرا جهت استحکام بیشتربیابدوبا آن بنای مستحکمی بسازد وبه راحتی در آن بیاساید. در پس پرده همه این افکارش،ثبات وآسایش وآرامش خانواده بوده است.اعضای خانواده هم از همان پیدایش تشکیل خانواده ، نیازمند راهنمایی ها وجهت نمایی های بوده است تا مسیر را درست بپیمایدوافراد آن در این مسیر طولانی از هم نگسلند. نیازمند پایگاهی بوده اند که در آن نقشه راه و وسایل لازم سفرباشدو دین امن ترین پایگاه برای کسانی بوده است که آن را انتخاب نموده اند.
مذهب سیستم سازمان یافته ای است از باورها، شامل ارزشهای اخلاقی ، رسومات، مشارکت در جامعه دینی برای اعتقاد راسخ تربه خدا یا یک قدرت برتر است . باورهای مذهبی شیوه مؤثری برای مقابله بامصائب ، تجارب دردناک ونشانه های بیماری است . همچنین در زمان مشکلات وناراحتی ها بر چگونگی روابط انسانی اثر می گذارند.باورهای مذهبی اعضای یک خانواده می تواند بر شیوه ارتباط آن ها با یکدیگر وحفظ جایگاه ومرزهایی که بین اعضای خانواده وجود دارد ، تاثیر زیادی داشته باشد - روان شناسی ودین ، . - 2010 نگرش مذهبی وعمل به باورها آسیبهای فرا روی خانواده کدام است؟! چرا حجم پرونده های قضایی مربوط به خانواده ها روز به روز زیاد می گردد؟!
چرا مراکز و شورای حل اختلاف با مراجعان زیادی روبرو شده است؟!چرا هر روز آمار درخواست طلاق بالا می رود؟ آیا با طلاق مشکل حل می شود وآب از آسیاب می افتد؟ یا طلاق فقط یک قسمت از مشکل را حل می کند وصدها مشکل دیگر دامنگیر خانواده وافراد وجامعه می شود! آیا اگر انتخاب به درستی صورت بگیرد آرامش وآسایش بیشتری در پی ندارد؟آیا همه این مسائل ومشکلات نشانه ای از عدم ثبات خانوادگی نیست؟آیا اگر کسی که مذهبی است وبه آن ایمان دارد وراهنمایی های آن را در زندگی عملی می سازد می تواند همسر آزار باشد؟! ولی: بدخلقی، پرخاشگری، کتک زدن، تحقیر، ناسپاسی، منت گذاشتن، فحاشی، تهمت، سوءظن، سخت گیری در امور زندگی، بدرفتاری جنسی و ضایع کردن حقوق دیگری و... از مصادیق همسرآزاری است وافراد مذهبی از این رفتار واعمال نهی شده اند.
روحانی ومعنوی پور - - 2008در پژوهش خود رابطه عمل به باورهای دینی با شادکامی ورضایت زناشویی را مورد بررسی قرار دادند. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه کارکنان ودانشجویان متاهل دانشگاه آزاد اسلامی واحد مبارکه بود ونمونه پژوهش که شامل 269 آزمودنی 62 - نفر عضو هیات علمی، 28نفر از کارکنان و179نفر دانشجوی متاهل - بود به شیوه طبقه ای تصادفی انتخاب شدند تحلیل نتایج نشان داد که بین دینداری با شادکامی ورضایت زناشویی همبستگی مثبت معنادار ی وجود دارد و دینداری وسن ، پیش بینی کننده های مناسبی برای رضایت زناشویی محسوب می شوند.
شرکات - 2004 - 1 بعد از انجام مطالعات خود به این نتیجه رسید که اختلاف دینی بین اعضای خانواده موجب بروز مشکلات برای ادامه زندگی زناشویی می شود که این مسأله خود منجر به کاهش رضایتمندی و افزایش تعارضات و اختلافات زناشویی و نیز طلاق می گردد . با توجه به اهمیت مذهب در زندگی زناشویی، هدف اصلی پژوهش حاضر، پاسخ دادن به این سوال است که آیا بین نگرش مذهبی وعمل به باورهای دینی با شادکامی وثبات خانوادگی رابطه وجود دارد؟
تحقیقات زیادی درزمینه ارتباط بین مذهب با سازه های روانی درادیان دیگر صورت گرفته واز آنجا که اسلام به عنوان یک ایدئولوژی ، ارائه دهنده کامل ترین برنامه زندگی بشریت است ، مطالعه علمی اثرات ونقش متغیر های مذهبی دین مبین اسلام در ثبات خانوادگی وتحکیم روابط خانواده ضرورتی اساسی به نظر می رسد. این پژوهش درصدد است تا در همین راستا به بررسی رابطه نگرش مذهبی وعمل به باورهای دینی وتاثیرات آنها برشادکامی بپردازد که نتیجه همه آنها ثبات وپایداری زندگی خانوادگی است. لذا در این پژوهش فرهنگیان شهرستان بوکان به عنوان جامعه آماری مورد پژوهش قرار می گیرند.
افزایش میزان طلاق درجامعه کنونی ایران، ضرورت عوامل مؤثربرسازگاری و ثبات خانوادگی راآشکار می کند. جوانانی که حتی دردوران قبل از نوجوانی، کاخ آرزوهای خود رابا هزاران امید بنا می کنند وهرچه بزرگترمی شوند طبقات کاخ این آرزوها بیشتر ارتفاع می گیردودربالای این برج آرزو ، میدان های تخیلش بیشتر می شودوهنگامی که عروس آرزوهایش قدم درکاخ رویاهایش میگذارد، دراوایل زندگیش چون مست خیالات دوران جوانی خود است تامدتی واقعیات زندگی درجلوچشمانش بالباس آرزوهای گذشته اش رژه می روند واودرآن بالا ، چون فقط نظاره گر این رژه است زمان را به خوشی میگذراند ولی هرچه این زمان بیشتر سپری می شود او بیشتر به این دیدار از نزدیک پیش می رود وناگاه می بیند این سربازان آرزویش نه همانی هستند که اوطی سالیان دراز پرورده بود، زلزله ای عظیم درکاخ آرزویش رخ میدهد به تدریج آن را می لرزاند که مناسب برای زندگی نیست وبعدازمدتی برسرش می ریزد وطلاق رخ میدهد.
تعاریف مفهومی
-1 شادکامی: -1 خوشحالی، شادمانی. -2 کامروایی،کامرانی - فرهنگ معین،ص. - 1995 شادکامی : مجموعه ای از عواطف وارزیابی شناختی از زندگی ودرجه ای از کیفیت زندگی است که بطور کلی مثبت ارزیابی شود.
-2 نگرش مذهبی : اعتقاد منسجم ویکپارچه توحیدی که خدا را محور به" دانسته ها وارزشها،اخلاقیات،آداب ورسوم ورفتارهای انسان رابا طبیعت، یکدیگر وخویشتن " تنظیم می کند - عباسعلی عمیدزنجانی،. - 1354
-3 باورهای دینی : هراعتقادی که منشا دینی داشته باشدباور دینی گویند مانند باورداشتن به اصول دین ازقبیل اعتقاد به خدا ومعاد و نبوت - عباسعلی عمیدزنجانی، - 1354
-4 ثبات خانوادگی: به عنوان پایداری و ثبات فعالیتهای خانواده و عادات روزمره آن تعریف میشود - . - kashani,j.m.1995 دین الهی به حقیقت انسان ونیازهای او توجه دارد وبرنامه همه جانبه ای را برای زندگی وی ارائه می دهد، پایبندی به ارزش ها وآموزه های دینی که مبتنی بر ویژگی ها ونیاز های فطری انسان است تامین کننده آرامش ، سلامت روان ، بهزیستی وشادکامی دین داران خواهد بود. خداوند متعال در باره اهل هدایت می فرمایدآن کسانی که ایمان میآورند و دلهایشان با یاد خدا سکون و آرامش پیدا میکند .
هان ! دلها با یاد خدا آرام میگیرند - و ازتذکّر عظمت و قدرت خدا و انجام عبادت و کسب رضای یزدان اطمینان پیدا میکنند - - تفسیر نور، ص . - 275 اساس تشیکل خانواده، پیوند دو زوج با جنسیت های مخالف می باشد که همانندی و تشهابهات میان آن دو، آنها را به ازدواج و زندگی مشترک برانگیخته است. برای تدوام وپایداری این رابطه هریک از آنها وظایفی به دوش دارندکه عمل به آنها می تواند سعادت وثبات رابطه زناشویی راتضمین نماید. برای رسیدن به این هدف، ابتدا لازم است موقعیت و جایگاه هر یک از اعضای خانواده به درستی مشخص شود و هر کدام از آنها بپذیرد که نسبت به دیگری حقوقی دارد و در قبال آن باید وظایفی متعهد شود.
در طول تاریخ بشر, دین همواره یکی از دغدغه های مهم انسان بوده وآدمی هرگز خود را بی نیازاز آن ندانسته است.در عصر حاضر که بشر پس ازفراز وفرودهای بسیار,به مرحله ای رسیده که ضرورت گرایش به دین ومعنویت حاصل از دینداری را برای خود وفرزندان خود با تمام وجوداحساس می کندوبرای رهایی از پریشانی ودستیابی به آرامش، در جستجوی پناهگاهی است ، تدوین وطرح شیوه های نوین، برای رساندن هرچه بهتر آموزه های دینی به بشر امروزی، یکی از کارهای اساسی است.رفتار مذهبی،جزء جدانشدنی همه ادیان الهی است که کمتر مورد توجه روانشناسان قرار گرفته است.
رفتارها و عقاید مذهبی، تأثیر مثبتی در معنادار کردن زندگی دارند. رفتارهایی از قبیل توکل به خداوند، عبادت، زیارت و... میتوانند از طریق ایجاد امید و تشویق به نگرشهای مثبت، موجب آرامش درونی فرد شوند. داشتن معنا و هدف در زندگی، احساس تعلق داشتن به منبعی والا، امیدواری به یاری خداوند در شرایط مشکل زای زندگی، بهرهمندی از حمایتهای اجتماعی و معنوی و...، همگی از جمله روشهایی هستند که افراد مذهبی با دارا بودن آنها میتوانند در مواجهه با حوادث فشارزای زندگی، آسیب کمتری را متحمل شوند.
باورهای دینی مجموعه اقدامات،رفتارها، باورها و نگرش هایی است که در ارتباط با اصول دین، فروع دین، ودیگرحیطه های مرتبط بامذهب عنوان می شود. مذهب به مجموعه ای ازجهان بینی وایدئولوژی اطلاق می شودکه تلقین آنها می تواند شیوه زندگی فرد را تعیین کند. باورهای دینی به معنای خاص که همیشه باورهای مشترک جماعت معینی هستند که از گروش خویش به آن باورها و عمل کردن به مناسک همراه با آنها به خود می بالد.
این باورها نه اینکه به عنوان امری فردی توسط همه اعضای جماعت پذیرفته شده باشند، بلکه در حکم امری متعلق به تمامیت گروه تلقی می شوند و جزیی از وحدت گروه را تشکیل می دهند، - دورکیم، . - 1383 عوامل متعددی بر رضایتمندی زناشویی همسران تاثیر داردکه می توان به میزان تحصیلات،نوع انتخاب همسر،نقش زوجین در انتخاب طرف مقابل،نزدیکی فرهنگی واقتصادی همسران وهمچنین رضایتمندی جنسی زوجین اشاره کرد.از سوی دیگرناسازگاری زناشویی موجب اختلال در روابط اجتماعی ، گرایش به انحرافات اجتماعی وافول ارزش های فرهنگی بین زن وشوهر می شود. جهت تداوم و استحکام زندگی زناشویی، رضایت جنسی مورد نیاز است.نتایج برخی از مطالعات - سعدالدین وهمکاران، - 1387:269 نشان می دهدیکی از علل اصلی وحقیقی اختلافات زناشویی،عدم رضایت جنسی زوجین است.
مطالعات متعدد نشان داده است که منشا بسیاری از تعارضات زناشویی ناشی از نامناسب بودن روابط جنسی است،زیرا اگر به هر دلیلی رابطه جنسی سالم میان زوجین برقرار نشود یکی از دوطرف ،دلخور ودلزده خواهد شدکه درگیری ها ومشکلات ارتباطی را بین همسران به وجود می آورد - کیهان نیا،. - 1377:228 درتحقیقی که مهکام از پرونده های دختران فراری ومصاحبه با آنان انجام داد این نتیجه بدست آمدکه بیشتر دختران فراری از خانواده های هستند که یا کاملاً بی دین بوده ویا التزام آنها به دینداری در حد صفر بوده است.
