بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش، بررسی رابطه نگرش مذهبی و شادکامی با پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان دبیرستانی شهر شیراز بود. بدین منظور 350 دانشآموز دختر و پسر مقطع دبیرستان شیراز با روش نمونهگیری خوشهای چند مرحلهای انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده پرسشنامههای نگرش مذهبی و شادکامی آکسفورد بود. به منظور تحلیل دادهها از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه به روش گام به گام استفاده شد.
نتایج نشان داد که جهان بینی و باورها با شادکامی رابطه مثبت و معناداری داشته و مجموعا 11 درصد از واریانس شادکامی را تبیین کردند. همچنین نتایج نشان داد که متغیر شادکامی به همراه مولفههای عبادت و مباحث از نگرشهای مذهبی، مجموعا 19 درصد از واریانس پیشرفت تحصیلی را تبیین کردند. این نتایج بیانگر اهمیت و نقش نگرش مذهبی در شادکامی و همچنین نگرش مذهبی و شادکامی در پیشرفت تحصیلی است و در برنامه ریزیها و سیاستهای آموزشی و پرورشی میتواند سودمند باشد.
مقدمه
روانشناسی مثبت بر فهم و تبیین شادزیستی، بهزیستی ذهنی و پیشبینی عوامل تأثیرگذار بر بهزیستی ذهنی تمرکز دارد - سلیگمن و سیگزنت میهالی1 ، . - 2000 تمرکز چارچوب دانش بر نیرومندیها وتواناییها بیانگرآن است که روانشناسی مثبت رسالت خود را در جهت افزایش پیامدهای مثبت آغاز کرده است - چافولس و برای2، 2004؛ به نقل از شوگرین3 و همکاران، . - 2006 با پیچیده شدن شرایط زندگی و افزایش روی آوردن به تکنولوژی جدید، استرسهای گوناگون و پیامدهای آن نیز پیچیده تر شده است؛ اما سطح فرهنگ معنوی و دینی ارتقاء نیافته و استرس های محیطی نقش مهمتری در سلامت روانی ایفا می کنند.
در واقع، پوچی و بی هدفی ناشی از غفلت دینی و یاد خدا و اندیشیدن به پایان زندگی، آینده را تاریک و مبهم کرده و باعث کاهش بهزیستی، کیفیت زندگی و شادی می گردد. شادکامی4 که هدف نهایی و مشترک انسانهاست و همه در تلاش برای رسیدن به آن می باشند؛ از اجزاء شناختی، عاطفی و هیجانی و اجتماعی تشکیل یافته است - اریکسون5، . - 2003 برخی معتقدند که اهمیت عمده زندگی در شادکامی نهفته است و انگیزه اصلی انسانها در همه زمانها چگونگی دستیابی، حفظ و ارتقاء آن می باشد.
هر شادمانی دائم نوعی از تجارب دینی را نشان می دهد که حاکی از سپاسگزاری از عامل شادی بخش است و در حقیقت، تجارب متفاوت دینی، شیوه های متفاوت شادکامی و راههای درونی شگفت انگیزی می باشد که به نوعی از شادکامی فراسوی طبعیت، ارتباط دارد و بنابراین، اگر باوردینی به افراد احساس شادکامی اعطا کند، به صورت اجتناب ناپذیری آن را می پذیرند - تد و وینی بروک6، . - 2003 باورهای دینی در سنین نوجوانی منعکس کننده سطح رشد شناختی آنان می باشد - الکایند 1987 7 به نقل از کورینجزاک 8، - 1993 و در نحوه تفکر فرد درباره هستی، احساسات و عواطف او نسبت به خود و دیگران و نیز رفتار او در برخورد با مسائلی که با آنها روبروست، تأثیر غیر قابل انکاری دارد.
به نقل از لطف آبادی، . - 1381 نظریه پردازان و محققان مختلفی نیز وجود دارند که از نظر آنها راه رسیدن به خوشبختی و شادکامی واقعی توجه به هدفها، ارزشهای معنوی، نیازهای بنیادین و علائق دینی است - اریکسون،2003؛ ریان و دسی9 ،2000؛ نیکس10 و همکاران،1999؛ مایرز11 ، . - 1995 داشتن نگرش مذهبی و سبک مقابله دینی یکی از عوامل موثر بر شادکامی می باشد و همچنین میتواند آن را پیش بینی کند؛ مطالعات انجام شده در این زمینه نیز این ارتباط را تایید میکنند.
در سالهای اخیر پژوهش های متعددی در زمینه های مختلف روانشناختی دینی انجام شده است و به نقش دین در کیفیت زندگی و شادکامی که می تواند بعدی از آن باشد، تأکید شده است. اما متأسفانه به نقش دین در شادکامی پرداخته نشده است و ضروری است بیش از پیش به این مسأله توجه شود. در این پژوهش سعی بر آن است که به این سؤال پاسخ داده شود که آیا بین نگرش مذهبی، شادکامی و پیشرفت تحصیلی رابطه وجود دارد؟ و اینکه از بین سطوح نگرش مذهبی و شادکامی کدام یک نقش مهم تری در پیش بینی پیشرفت تحصیلی دارند؟
روش نوع و طرح پژوهش: روش تحقیق با توجه به ماهیت آن توصیفی از نوع همبستگی بود.
جامعه، نمونه و روش نمونه گیری: جامعه آماری پژوهش را کلیه دانش آموزان دختر و پسر دبیرستانی نواحی چهارگانه شهر شیراز در سال تحصیلی 89-90 تشکیل می دادند. بدین ترتیب نمونه ای به حجم 350 نفر با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب و به پرسشنامه های تحقیق پاسخ دادند. در نهایت پرسشنامه های ناقص کنار گذاشته شد و 303 پرسشنامه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
ابزار - 1 پرسشنامه شادکامی آکسفورد: این ابزار در 1989 توسط آرگیل و لو9 تهیه شده است و دارای 29 ماده است. فارنهام و بروین - 1990 - 10 آلفای 0/87 را گزارش کرده اند. فرانسیس - 1998 - آلفای 0/84 را گزارش کرد. فرانسیس و همکاران - 1998 - آلفای 0/92 و در یک بررسی میان فرهنگی در چهار کشور مختلف ضرائب 0/89، 0/90، 0/89، 0/89 را بدست آوردهاند. این پرسشنامه در ایران توسط علی پور و نوربالا - 1378 - به فارسی ترجمه و ضریب آلفای کرونباخ 0/93 با روش دو نیمه کردن، 0/92 به روش اسپیرمن براون و 0/91 با روش گوتمن گزارش شده است. در پژوهش حاضر از نسخه اصلاحی فهرست شادکامی آکسفورد که توسط هیلز11 و آرگیل - 2002 - منتشر شده، استفاده شده است که شامل 29 سوال با مقیاس پاسخگویی لیکرت 6 درجه ای کاملا مخالفم تا کاملا موافقم است. در پژوهش حاضر نیز ضریب آلفای کرونباخ این پرسشنامه 0/87 به دست آمد.
