بخشی از مقاله
چکیده
هدف این پژوهش بررسی رابطه بین تصویر بدنی و گرایش دینی با استرس بارداری کلیه زنان باردار مراجعه کننده به مراکز بهداشتی و درمانی و بیمارستانهای تابعه دانشگاه علوم پزشکی ساری بوده است. جهت گردآوری اطلاعات در این پژوهش از روش پیمایشی استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش کلیه زنان باردار مراجعه کننده به مراکز بهداشتی و درمانی ، مطب های خصوصی و بیمارستانهای تابعه دانشگاه علوم پزشکی ساری ،افرادی که حداقل سواد خواندن و نوشتن داشته باشند. تعداد حجم نمونه 200 نفر زنان باردار کم خطر و پر خطر می باشند.برای بررسی گرایش دینی ،تصویر بدنی و استرس بارداری از سه پرسشنامه استاندارد شده گرایش دینی سراج زاده، تصویر بدنی لتیلتون،پرسشنامه استرس بارداری برای جمع آوری اطلاعات استفاده شده است.
در آمار توصیفی در این پژوهش از جداول توزیع فراوانی ،نمودارهای ستونی و میانگین و انحراف استاندارد استفاده شده و در آمار استنباطی برای تعیین رابطه بین گرایش دینی و تصویر بدنی با استرس بارداری از آزمون نرمالیتی داده ها،ضریب همبستگی اسپیرمن و رگرسیون چندمتغیره استفاده شده است. براساس نتایج تحلیل رگرسیون،تاثیر دو متغیر - گرایش دینی و تصویر بدنی - بر میزان استرس بارداری زنان معنی دار است. متغیرهای میزان گرایش دینی - با ضریب تاثیر - 0/71،میزان تصویر بدنی - با ضریب تاثیر - 0/70 به ترتیب از ضرایب تأثیر رگرسیون استاندارد شده و معنادار بر متغیر وابسته میزان استرس بارداری زنان برخوردار بودهاند.
مقدمه و بیان مسئله
همه انسان ها استرس را در زندگی روزانه خود تجربه می کنند . استرس جهت ادامه زندگی ضروری و سازنده است و موجبات تغییر، رشد و شکوفایی فرد را فراهم می سازد . اما در بعضی موارد باعث ایجاد مشکلات روحی و روانی در فرد می شود .در این میان بارداری یکی از حساسترین دوره های زندگی زنان است و روابط جنسی و زناشویی در اثر تغییرات فیزیکی و روان شناختی متعدد دوران بارداری دستخوش تغییر م ی شود .عواملی نظیر تغییرات فیزیولوژیکی و آناتومیکی در زنان باردار، کنار گذاردن فعالیت جنسی و احساس گناه در مورد روابط جنسی در بارداری، ترس از آسیب به جنین و ... تأثیر منفی گذاشته و در نهایت بهداشت روانی خانواده را بر هم زند.
بچه دار شدن می تواند یکی از شیرین ترین تجربه های زندگی یک زن باشد،اما این تجربه در بعضی از افراد ممکن است به این شیرینی ها نباشد. خانواده شبکه ای از ارتباطات است که اعضاء آن در فرایندی دوسویه با هم تعامل دارند.در این مجموعه طرفین قادرند تاثیرات بس شگرفی بر یکدیگر داشته باشند.نظراتی که برگرفته از دیدگاه روان تحلیل گری است.فرض را بر این قرار داده که کنش های متقابل میان مادر و فرزند حتی از بارداری از کیفیتی برخوردار است که لازمه رشد کودک است.نکته جالب اینجاست که هیجانات و عواطف مادر بر تکامل و رشد جنین از زمان دورتر از بارداری موثر و عوامل روانی-اجتماعی مرتبط با مادر بوده در تکامل جنین و نتایج بارداری دخیل می باشند.
بارداری مرحلهی هویت شناسی زنانه است. زنان آن را مرحلهای که برآورده کنندهی نیاز بنیادی خودشیفتگی آنان است میدانند، چرا که آنان را با رشد انسان دیگری در وجودشان روبرو میکند - معین، . - 2001 این دورهی جدید با فشار روانی، هیجانی و جسمی بسیاری همراه است که نیازمند تغییرات فیزیولوژیک و روانشناختی بسیار است - فرامرزی و دیگری،. - 1394 این تغییرات در آغاز بارداری شدید است چرا که زنان باردار علاوه بر این که با تغییرات هورمونی روبرو می شوند، دیدگاه خود را نسبت به زندگی تغییر می دهند و به ارزیابی مهارت ها و سبک زندگی می پردازند. - دره شوری محمدی، بساک نژاد و سروقد، . - 1391
برخی محققین معتقدند که حاملگی خود تجربه روحی مهمی است که سبب ایجاد تغییرات روانی زیادی در زن می شود. اغلب زنان متوجه تغییرات خلق و الگوی خوابشان می شوند و نسبت به تولد و نگهداری فرزند احساس دوگانه دارند و از زایمان و به دنیا آوردن کودک نابهنجار و از اینکه نتوانند مادر خوبی باشند ترس دارند. بدون حمایت کافی از سوی اعضاء خانواده و فامیل یا اعضاء کمیته پزشکی این ترس ها افزایش می یابد یا اغراق آمیز شده ومنجر به افسردگی و اضطراب می گردد. - ارفعی و دیگران،. - 1395
در صورت بروز اختلال در مادر، رابطه بین مادر و نوزاد خدشه دار می شود که رابطه ای مهم است. در شرایطی که مادر قادر به نگهداری نوزاد خود نباشد و یا به دلیلی توانایی فراهم کردن جو عاطفی مناسب را نداشته باشد، در ارتباطات واکنش های نامناسب از خود بروز می دهد. در این شرایط مادر رفتارهای غیرعادی نظیر بی تفاوتی، عدم اطمینان به دیگران، رفتارهای غیرعادی نظیر بی تفاوتی، عدم اطمینان به دیگران، رفتارهای ناهنجار و عدم ارتباط موثر با دیگران به همراه انزوای اجتماعی و عاطفی نشان خواهد داد. - جباری، هاشمی و حقایق، . - 1391
با توجه به تجربه های گوناگون خوشایند و یا ناخوشایند زنان در دوران بارداری، به نظر می رسد که برخی از عوامل روانشناختی می تواند در بروز و یا تشدید این تجربه های خوشایند و ناخوشایند، تاثیرگذار باشد. در همین رابطه، با توجه به پژوهش های پیشین - توریانو و همکاران، 2012؛ بایرام پور، - 1384، می توان تصور کرد که نگرش مذهبی و تصویر بدنی می تواند بر وضعیت روان شناختی زنان در دوران بارداری تاثیرگذار باشد.
دین برای آدمی موهبتی الهی است که او را به یک فلسفه حیات مسلح می کند. دین نیازها و خواسته های بنیادین روانی، به ویژه نیاز به عشق و جاودانگی، را تحقق می بخشد. باورهای دینی همواره در طی تاریخ حیات بشر با او همراه بوده اند و در هیچ دوره و زمانی بشر بدون اعتقادات دینی نبوده است - شریفی و همکاران، . - 1385 پژوهش ها نشان می دهند که بین مذهب و معنابخشی زندگی، علائم سلامت جسمی و روانی و بین انجام دادن مناسک دینی و مرگ و میر رابطه محکمی وجود دارد. به این صورت که مذهبی بودن و انجام اعمال مرتبط با آن خطرهای مرتبط با مرگ و میر را کم می کند. دور ماندن از باورهای اصیل مذهبی راه را برای ابتلاء فرد به کشمکش های درونی و روانی، احساس پوچی و بی هدفی و یاس و نا امیدی در برابر محرومیت ها، ناملایمات و فشارهای روانی، هموار می کند.
برخی مطالعات اظهار کرده اند که شاخص هایی از مذهبی بودن به طور معکوس با جنبه هایی از مشکلات روان شناختی ارتباط دارنداُکانر، - کوب و اُکانر، . - 2003 پژوهش های زیادی نیز اثرات مثبت نگرش مذهبی بر سلامت روان را مورد تائید قرار داده اند یعنی با افزایش نگرش مذهبی سلامت روان هم افزایش می یابد - توان، جهانی، سراجی و محمدبیگی، . - 1389از طرفی دیگر، تنش های فرهنگی مربوط به ظاهر و اختلال در تصویر ذهنی از بدن ممکن است نوجوانان و زنان را در معرض خطر بیشتر افسردگی قرار دهد. زنان بیش از مردان به تصویر بدنی خود اهمیت می دهند و ممکن است خودشان را طبق فرم بدنشان بیان کنند. - ماریان،
