بخشی از مقاله
چکیده
هدف تحقیق حاضر، رابطه امید تحصیلی و اعتماد تحصیلی با رقابت تحصیلی بوده است . روش تحقیق، توصیفی از نوع همبستگی بوده است . جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه دانش آموزان دوره دوم متوسطه شهر اصفهان در سال تحصیلی بوده است. شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای بوده که بطور تصادفی تعداد نفر برای تحقیق انتخاب شدند . ابزار تحقیق شامل سه دسته پرسشنامه بوده است.
پرسشنامه محقق ساخته امید تحصیلی، پرسشنامه اعتماد تحصیلی - شفیع پور مطلق و قدیمی فینی، پرسشنامه محقق ساخته رقابت تحصیلی برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمون همبستگی پیرسون وآزمون تحلیل رگرسیون چندگانه گام به گام و مدل معادله ساختاری استفاده شده است. به طور کلی نتایج تحقیق نشان داد، بین امید تحصیلی و رقابت تحصیلی در سطح رابطه معناداری وجود دارد . بین اعتماد تحصیلی و رقابت تحصیلی در سطح ًِ/ًP< رابطه معناداری وجود داردنیز. نتایج نشان داد که مدل تجربی تحقیق از برازش نسبتاً مطلوبی برخوردار بوده است.
مقدمه
بی تردید رقابت تحصیلی نقش شگرفی در پویایی و فعال کردن دانش آموزان در فرآیند یادگیری دارد، مادامی که دانش آموزان در روند یادگیری رقابت نکنند پیشرفت تحصیلی برای آنها حاصل نمی شود .اگر در سیستم آموزشی و کلاس در س رقابت به معنی مقایسه کردن دانش آموزان با یکدیگر باشد، هر دانش آموز سعی می کند از دیگری پیشی بگیرد اما بعد از مدتی به درجا زدن و بی تفاوتی عده ی زیادی از دانش آموزان می انجامد، زیرا عده ی کمی به هدف های مورد نظر معلم می رسند و مورد توجه و تشویق قرار می گیرند و اکثریت امید تحصیلی خود را از دست می دهند و احساس حقارت و ناتوانی در آن ها افزایش می یابد.
رقابت تحصیلی در معنای مقایسه دانش آموزان با یکدیگر موجب افسردگی، اضطراب و تنش درونی آنها میگرددو چنین انتظاری نسبت به دانش آموزان از سوی معلمان بی جاست، زیرا مطالعات روانشناسان نیز نشان می دهد که دو قلو های هم سانی که در شرایط مشابه رشد کرده اند در امر یادگیری نیز با هم یکسان نیستند و تفاوت های فردی بین آنها وجود دارد - مشک آبادی مهاجر، - . اما اگر رقابت به معنای مقایسه ی عملکرد هر فرد با عملکرد قبلی خود او باشد،نه تنها برای آنها اضطراب زا نبوده بلکه باعث شکوفایی استعداد های دانش آموز وافزایش انگیزه یادگیری، همچنین باعث تقویت رابطه ی او با همکلاسی ها و معلم و ایجاد حس اعتماد و در نتیجه پیشرفت تحصیلی می شود - کرامتی - .
بنا به نظر جانسون در یادگیری رقابتی، دانش آموز می کوشد، زودتر از دانش آموزان دیگر به نتیجه برسد و موقعیت یادگیری رقابتی، موقعیت »برنده - بازنده« است - آقازاده، - . رقابت تحصیلی منشعب از امید تحصیلی و اعتماد تحصیلی است . اعتماد تحصیلی دانش آموز از چگونگی نگرش او به مهارت های معلم و محتوای درسی متأثر است. تحقیقات رابینز 2 بیان می کند که معلم با رفتار دوستانه با دانش آموز موجب افزایش نگرش مثبت آنها به خود و افزایش فعالیت ها و مهار رفتار های نا مطلوب آنها می شود.
- حدادنیا و دیگران، - . مهمترین عامل افزایش یادگیری در مدرسه توانای ی اعتماد کردن دانش آموز است. - یزد خواستی و همتی - . در فضایی که اعتماد بین شخصی وجود داشته باشد علاوه بر حس همکاری در فعالیت های گروهی، دستاورد ها و کارایی های تحصیلی دانش آموزان افزایش پیدا می کند - گودارد3 - . اعتماد تحصیلی از جمله مؤلفه هایی ست که باعث ایجاد خوش بینی تحصیلی در دانش آموزان می شود، درصورتی اعتماد تحصیلی ایجاد می شود که دانش آموزان بدانند که معلمان همیشه آماده کمک کردن هستند، برای گفتگو به آسانی در دسترس هستند، در نحوه آموزش خوب عمل می کنند، دانش آموزان می توانند روی کمک معلمان حساب کنند، معلمان با آنها صادق هستند و واقعا به حرف ها و نیاز های دانش آموزان اهمیت می دهند - مرادی و همکاران، - .
امید تحصیلی با اعتماد تحصیلی رابطه نزدیکی دارد - ماریا4، - . امید یک حالت روحی و روانی و برانگیزاننده انسان به کار و فعالیت است - داوودی - . امید می تواند به عنوان یک مفهوم کلی که براساس خودکارآمدی شکل گرفته و باوری که شامل غلبه بر موانع موجود در رسیدن به هدف می باشد، در نظر گرفته شود. بر همین اساس، نظریه امید صراحتا بر انگیزش و یا باورهایی تاکید می کند که راهکارهای شناختی لازم را برای کسب نتایج مطلوب، می توانند ایجاد کنند - تشویقی، - . طبق نظریه امید5 اسنایدر6 امید را می توان »توانایی درک شده برای تولید راههایی برای تولید اهداف خوشایند، همراه با انگیزه درک شده برای استفاده از آن راهها تا فرد به هدف مورد نظر برسد.«تعریف کرد.
طبق نظر اسنایدر دانش آم وزانی که امید در آنها کم است در شرایطی به خصوص آزمون های رقابتی دارای اضطراب بالایی می شوند و دلیل این اضطراب می تواند این امر باشد که آنها نمی توانند به بهبود تجربه شکست در آینده امید داشته باشند و خود را به صورت منفی ارزیابی می کنند - اسنایدر - . افراد امیدوار در زندگی، عامل و گذرگاههای بیشتری برای دنبال کردن اهداف خود دارند و وقتی با مانع برخورد می کنند می توانند انگیزه خود را حفظ کرده و از گذرگاه های جانشین استفاده کنند. افراد امیدوار براساس تجارب ذهنیشان باور دارند که موفق تر خواهند بود. این افراد قادر به ایجاد راهکارهایی، برای غلبه بر موانع بوده و در مواقع لزوم از دیگران کمک می گیرند - تشویقی،. - بیان می کند که تحصیل برای بعضی از افراد تجربهی یک حس نظم، هدف در زندگی و یک حس امید در مواجهه با نگرانیها را فراهم می کند.
پژوهشگران بر این نکته تأکید میکنند که دانش آموزان امیدوار و خوش بین، اطمینان کامل دارند که به اهداف آینده شان خواهند رسید - کوین8 - . امید تحصیلی و اعتماد تحصیلی تحت تأثیر انگیزه9 و هدف10 دانش آموزان قرار دارد. برای اینکه شاگردان در ضمن یادگیری فعال باشند، باید به موضوعی که می خواهند فرا بگیرند علاقه مند باشند . برای ایجاد این امر همین که مطالب و مفاهیم درسی بر اساس نیاز شاگردان تنظیم شده باشد و و مسائل اساسی و واقعی آنها را مطرح سازد و به آنان در برخورد با محیط کمک کند، انگیزه آنها برانگیخته می شود . همچنین هدف های آموزشی باید ارزشمند و انعکاسی از احتیاجات و تمایلات شاگردان باشد و به طور مشخص و واضح بیان شود .
در محیط یادگیری عواملی مانند عدم امنیت، اضطراب، نومیدی، شک و تردید در فعالیت های دانش آموزان تأثیر گذاشته و مانع از یادگیری می شود - شعبانی، - . پژوهشگران بر این باورند که امید برای مقابله با مشکلات و سلامت انسان ضروری است و یک نیاز اساسی برای دانش آموزان و دانشجویان به حساب می آید - ابراهیمی - . براساس نتایج پژوهش شریفی امید تحصیلی یکی از متغیر هایی است که می تواند انگیزش تحصیلی دانشجویان را پیش بینی کند.
پژوهش کوشکی، گلشنی و شیروانی نشان داد که بین رقابت جویی و عزت نفس دانشجویان رابطه مثبت معنا دار وجود دارد.همچنین تحقیق پهلوان خسروی نشان داد که بین امید و پیشرفت تحصیلی، بین عزت نفس و پیشرفت تحصیلی وبین امید و عزت نفس دانشجویان رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. یزد خواستی و همتی در پژوهشی به منظور بررسی میزان اعتماد دانش آموزان به معلمان و راههای ارتقا آن به این نتیجه رسیدند که عزت نفس، آرزوهای تحصیلی و گرایش به اعتماد، همبستگی مثبتی با اعتماد دانش آموزان نسبت به معلمان نشان می دهد.
کرامتی در پژوهش خود به این نتیجه رسید که ارتباط نزدیک معلمان و شاگردان و یادگیری مشارکتی و رقابت به شکل مقایسه عملکرد هر فرد با عملکرد خودش نه دیگران باعث تقویت عزت نفس دانش آموزان، رشد مهارت های ارتباطی و عاطفی و درنتیجه به موفقیت تحصیلی می انجامد.پژوهش سید جوادین یه این نتیجه رسید که ین رقابت تحصیلی واطمینان تحصیلی و انگیزه یادگیری دانشجویان رابطه وجود دارد . حدادنیا وهمکاران به این نتیجه رسیدند که نگرش مثبت دانش آموزان به معلم و محتوای درس و اعتماد تحصیلی آنها باعث افزایش یادگیری می شود.
عیسی زادگان و همکاران در پژوهش خود یه این نتیجه رسیدند که با افزایش سطح امید میزان تفسیر مثبت از ادامه تحصیل در بین دانشآموزان افزایش مییابد و امید، خوش بینی تحصیلی می توانند تغییرات مربوط به عملکرد تحصیلی را تبیین و پیشبینی کنند. طبق نتایج تحقیق رادمنش و ه مکاران بین امید تحصیلی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان، و بین امید و عزت نفس دانش آموزان رابطه مثبت و مستقیمی وجود دارد. بر اساس نتایج پژوهش ابراهیمی و همکاران بین دو عامل امید و موفقیت تحصیلی دانشجویان رابطه معنادار به دست آمد و از بین شش عرصه مطرح امید، امید تحصیلی بیشترین رابطه را با موفقیت تحصیلی دارد. کیافر و همکاران با پژوهش خود به این نتیجه رسید که امید با انگیزش تحصیلی رابطه دارد و متغیری است که در موقعیت های تحصیلی باید به آن تأکید شود.
فرضیه های تحقیق
بین امید تحصیلی و رقابت تحصیلی - ورود به تدریس، حین تدریس، پایان تدریس - رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. بین اعتماد تحصیلی - اعتماد به محتوای درسی، اعتماد به معلم، اعتماد به قوانین آموزشی، اعتماد به ارزشیابی - و رقابت تحصیلی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.
