بخشی از مقاله
چکیده:
تحقیق حاضر با هدف بررسی تاثیر خلاقیت کارکنان بر انگیزه آن ها و نیز رابطه خلاقیت و رفتارهای نوآوانه و همچنین در آخر رابطه میان انگیزه و رفتارهای نوآورانه به انجام رسید. نمونه مورد نظر جهت بررسی فرضیههای این پژوهش از بین کارکنان کارخانه سیم و کابل مغان در شهرستان شاهرود بوده که جامعه آماری موردنظر 420 نفر است که از این تعداد با استفاده از جدول مورگان تعداد 123 نفر به عنوان نمونه انتخاب گردید لیکن برای دستیابی به نتایج بهتر تعداد 220 پرسشنامه تهیه شدند که به صورت تصادفی ساده انتخاب گردیدند. پژوهش حاضر از نوع مطالعات کاربردی می باشد و جهت جمع آوری داده ها از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. که برای تایید پایایی آن از روش آلفای کرونباخ استفاده شد. در این پژوهش، به منظور تجزیه و تحلیل آماری داده های جمع آوری شده، از دو روش آماری توصیفی بهره برده شده است. در پژوهش حاضر برای پردازش داده ها و بررسی فرضیه ها نرمافزار آماری spss مورد استفاده قرار گرفت و نتایج تحلیل نشان داد که خلاقیت بر انگیزه ارتباط مثبت دارد به بیانی دیگر با افزایش خلاقیت افراد، انگیزه آن ها برای انجام وظایفشان بیشتر می شود. همچنین خلاقیت بر رفتارهای نوآورانه و در نهایت انگیزه بر رفتارهای نوآورانه نیز ارتباط مثبت دارد.
واژگان کلیدی: خلاقیت، انگیزه درونی، انگیزه بیرونی، رفتارهای نوآورانه.
مقدمه
سازمان از مجموعهای از انسانها تشکیل شده که در جهت اهداف سازمان، با یکدیگر همکاری می کنند. هدف هر سازمان دروهلهی نخست، بقا و ماندگاری است که به منظور برآورد ساختن این مهمترین هدف خود نیازمند بوجود آوردن ویژگیهایی است که برای سازمان مزیت محسوب شوند. به این معنا که سازمان در رقابت با دیگر سازمانها در ارائه کالا و خدمات، مزیتی ایجاد کند که مصرفکنندگان به جای رقبا، آنها را برای تامین نیاز خود انتخاب نمایند. حدود یک قرن پیش مهمترین منابع سازمانی که می توانست مزیت رقابتی برای سازمان ایجاد کند عبارت بود از منابع مادی و فیزیکی یعنی پول، ساختمان و تجهیزات. ولی در گذر از سالهای پس از جنگ جهانی دوم و با پدید آمدن تغییرات شگرفی مانند ظهور انقلاب الکترونیکی و ارتباطاتی در دهههای اخیر، تعریف سازمانها از منابع مولد مزیت رقابتی نیز تغییر کرد.
امروز طبق گفتهی بزرگترین اندیشمندان مدیریت و سازمان از جمله پیتر دراکر، نیروی انسانی مناسب به عنوان ارزشمندترین دارایی سازمانها که می تواند مزیت رقابتی ایجاد نماید شناخته می شود."با ورود به هزاره سوم و عصر دانش، سازمان های پژوهشی و دانشمحور یاد گرفته اند که بقا و حفظ مزیت رقابتیشان در بلندمدت وابسته به نوآوری در طراحی و توسعه محصولات جدید است" - اعرابی و موسوی، . - 1388 "همچنین با توجه به کوتاه شدن چرخه عمر محصولات در این گونه سازمان ها، نوآوری و توسعه محصولات جدید و نوآورانه، نقش خون را برای ادامه حیات در این نوع سازمان ها ایفا می نماید" - کیم، . - 2009
ادبیات مفهومی پژوهش:
خلاقیت:
خلاقیت یعنی ترکیب مجدد عقاید، اندیشه ها، افکار، تصورات و انگارههایی که قبلا برای فرد شناخته شده است، اما به شیوهای جدید و متفاوت با قبل - ساعتچی، . - 1371 رضائیان - - 1371 بیان می کند: " ساختن و یافتن فکرهای جدید و نوآوری با کاربرد فکرها سر و کار دارد. " از دیدگاه مدیریت، خلاقیت صرف، کافی نیست بلکه فکر باید به عمل برآید، و لازمه این امر به کارگیری فکرهای جدید در برنامهریزی است. هر برنامهریزی موفق نیاز به صدها فکر نو و ایده کاربردی دارد. افراد خلاق پرتکاپو و دارای انرژی بوده و ریسکپذیرند - زارعی متین، . - 1373 خلاقیت لازمه نوآوری و تحقق نوجویی وابسته به نوجویی است - الوانی، . - 1374
افراد خلاق و آفریننده کسانی هستند که می توانند نگاهی غیر مسموم به اشیاء و پدیدهها بیندازند، هر رویداد یا شئ را چنان ببیند که گویی برای نخستین بار روی می دهد و یا اولین بار پدیدار شده است - فدائی، . - 1375خلاقیت یعنی توانایی پرورش یا به وجودآمدن یک نگاره یا اندیشه جدید در بحث مدیریت، نظیر به وجودآوردن یک محصول جدید - نیلی آرام، . - 1377 خلاقیت عبارت است از خلق کردن مفهوم و چیزی تازه و منحصر به فرد، به گونهای که مناسب و مفید، موجب حل یک مسئله، سؤال یا نیاز علمی، صنعتی و یا اجتماعی شود - پیرخائفی،. - 1380 خلاقیت، توانایی فرد برای تولید پاسخی به طور کامل نوین در مواجهه با مسائل است و پاسخ خلاق، نخست نباید شامل تکرار چیزی باشد که فرد در گذشته دیده یا شنیده است و دوم پاسخ باید مسئله را به گونه ای مناسب و سودمند حل کند - تسبیح سازان،. - 1380
افراد خلاق، بخش عمدهای از وقت و انرژی را صرف توجه دقیق به اطراف خود می کنند - مشبکی و تیمورنژاد، . - 1380 افراد خلاق انعطافپذیرند و در عرصه راه حل و اندیشه بکر و بدیع آمادگی بسیار دارند، آنها با استفاده از این ویژگی دارای توانایی تعقیب و دستیابی به راه حل مشکلات از راه های مختلف هستند - همان منبع - . افراد خلاق به استقلال و ناهمنوایی تمایل دارند و در برابر دستورهایی که برخلاف میلشان است سرپیچی می کنند، به این سبب اعمال مدیریت سنتی در مورد افراد خلاق در سازمان ها بسیار دشوار است - همان منبع - . وبستر - - 2003 خلاقیت را قدرت و توانایی خلق و ایجاد مفاهیم یا به کارگیری آن در شکل جدید تعریف کرده است.
همچنین خلاقیت از طریق مهارت های ذهنی تعریف شده است - سام خانیان،. - 1384 مطالعات قبلی در مورد خلاقیت، بر این دیدگاه تأکید دارد که خلاقیت، عامل مهمی در توانایی رقابت و توسعه ملی است - پور طهماسبی و همکاران، . - 1389 خلاقیت، توانایی کاربرد دانش برای حل مسئله و نوآوری است. خلاقیت همواره شامل ایدههای جدید نیست بلکه گاهی میتواند درباره انتقال دانش موجود به موقعیتهای جدید و قراردادن آنها در موقعیت متفاوت باشد و یا می تواند در مرتبط ساختن روش هایی که قبلا وجود نداشته اند، به کارگرفته شود - آذری و همکاران، . - 1390
انگیزه:
اصطلاح انگیزش نخستین بار از واژه لاتین Move که به معنی حرکت است، گرفته شد. انگیزه را چرایی رفتار گویند. به عبارت دیگر هیچ رفتاری را فرد انجام نمی دهد که انگیزهای یا نیازی محرک آن نباشد. انگیزش انسان اعم از خودآگاه یا ناخودآگاه، ناشی از نیازهای اوست. بنابراین در تعریف انگیزه می توان گفت: انگیزه یا نیاز عبارت است از حالتی درونی و کمبود یا محرومیتی که انسان را به انجام یک سری فعالیت وا می دارد - سید جوادین، . - 1386 انگیزش عبارت است از حالتی درونی یا بیرونی که انسان را به انجام فعالیت خاصی ترغیب می کند. برخی از صاحبنظران انگیزه را همان نیاز، خواسته، تمایل یا نیروی درونی می دانند که افراد را برای انجام کار، راغب می سازد - هرسیٌ و بلانچاردٍ، . - 1985 انگیزش فرآیندی است که با یک نیاز زیستی یا روایی آغاز می شود و رفتار هدفمند با انگیزهای را در جهت محرکی خارجی فعال می کند - لوتانزَ، . - 1374 انگیزه به عنوان مجموعه عواملی تعریف شده است که انسان را به سوی فعالیت و هدف به حرکت وا می دارد، آن راه هدایت می کند و سبب تداوم آن می شود - هافمنُ، . - 2006
انگیزه به دو نوع درونی و بیرونی قابل تقسیم است:
از انگیزه بیرونی میتوان به تقویتکنندههایی چون پول، تائید، محبت، احترام، نمره. و از تقویتکنندههای درونی میتوان به رضایت خاطر و احساس خوب از یادگیری اشاره کرد و در این میان، آنچه که بیشتر موجب رفتار خودجوش میشود، انگیزه درونی است.انگیزش درونی در مقابل انگیزش بیرونی: انگیزش درونی به مواردی اطلاق می شود که پاداش مورد انتظار فرد در قبال رفتاری معین، یک منبع درونی است. یعنی فرد جهت رسیدن به تقویت های درونی عمل ویژهای را انجام می دهد، هر چند این عوامل درونی با عوامل بیرونی همخوانی داشته باشند یا نداشته باشند و حتی موجب تنبیه فرد شوند.
انگیزش بیرونی زمانی معنی پیدا می کند که منبع تقویت کننده رفتار یا منبع پاداش دهنده یک عامل بیرونی است. به عبارتی فرد برای رسیدن به یک حالت یا شرایط معین بیرونی رفتاری را انجام می دهند. منبع و کانون تقویت کننده و تحریک کننده این انگیزه ها تفاوت اساسی آنها را با یکدیگر سبب می شود.رفتارهای نوآورانه سازمانهایی که در جهان رقابتی امروز که با تغییرات سریع همراه است، فعالیت میکنند، با نیاز روزافزون به تشویق براینوآوری به منظور ایجاد محصولات و خدمات جدید جهت دستیابی به مزیت رقابتی پایدار روبرو هستند. به همین منظور سازمانها به طور فزاینده به نوآوریهای کارکنان خود وابسته هستند - رامامورسیِ و همکاران، . - 2005 برای مثال، گتسّ و
