بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر رابطه بین بدبینی سازمانی با رفتارهای نوآورانه کارکنان ادارات ورزش و جوانان استان همدان بود. تحقیق حاضر از لحاظ هدف یک تحقیق کاربردی برای جامعه مورد مطالعه بوده و از لحاظ روش جزء تحقیقات توصیفی از نوع همبستگی بود که به بررسی همبستگی بین دو متغیر پرداخت. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کارکنان ادارات ورزش و جوانان استان همدان بود که در سال 1394 در این سازمان تعداد 140 نفر مشغول به فعالیت بودند. نمونه آماری با استفاده از جدول نمونه گیری مورگان به تعداد 103 نفر به صورت در دسترس انتخاب شدند. ابزار اندازهگیری بدبینی سازمانی، پرسشنامه 12 سوالی دین - 2008 - و ابزار اندازه گیری رفتارهای نوآورانه، پرسشنامه 8 سوالی کانتر - 1988 - بود. میزان پایایی پرسشنامه های بدبینی سازمانی و رفتارهای نوآورانه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ به ترتیب 0/92 و 0/88 محاسبه گردید. نتایج به دست آمده از ضریب همبستگی و رگرسیون چندمتغیری نشان داد که بین بدبینی سازمانی و رفتارهای نوآورانه رابطه معنی داری وجود دارد. همچنین ابعاد بدبینی سازمانی از جمله باورهای مخرب، احساسات منفی و رفتارهای تحقیرآمیز و بدخواهانه سبب کاهش رفتارهای نوآورانه کارکنان شدند و از سوی دیگر توانایی پیشگویی رفتارهای نوآورانه را داشتند که در این بین، مولفه رفتارهای تحقیرآمیز و بدخواهانه بیشترین تاثیر را بر رفتارهای نوآورانه داشت.
واژه های کلیدی:بدبینی سازمانی، باورهای مخرب، احساسات منفی، رفتارهای تحقیرآمیز، رفتارهای نوآورانه
مقدمه
واقعیتها نشان میدهد با گذشت زمان و پیچیدهتر شدن محیطهای کاری، ضرورت پرداختن به مباحث جدیدتر در عرصه مطالعات سازمانی که بر کارائی هرچه بیشتر کارکنان اثرگذار است، روز به روز بیشتر میشود. سازمانهای موفق به این مهم دست یافتهاند و به جای تأکید بر اهداف کمّی، بر ظرفیت سازی و ارتقای کیفی منابع انسانی در همه سطوح تأکید دارند. برای حصول به این هدف عالی، توجه به عوامل مختلف تأثیر گذار بر نگرشهای کارکنان و پیامدهای آنها امری ضروری است. بدبینی سازمانی1 به عنوان مفهوم جدید روابط کارگر-کارفرما و نیز یکی از مهمترین نگرشهای کارکنان، اخیراً مورد توجه بسیاری از محققان قرار گرفته است .[1]درک دلایل و پیامدهای بدبینی سازمانی می تواند در کنترل یا کاهش اثرات منفی این مفهوم به مدیران یاری رساند.
زیرا فرد بدبین نسبت به سازمان دارای باورهای مخرب نسبت به سیستم بوده و با احساسات منفی که نسبت به سازمان دارد، به رفتارهای تحقیرآمیز در رابطه با سیستم دست می زند. برای نمونه، تفاوت در قدرت، کیفیت روابط و ادراک از سیستم منابع انسانی می تواند بر میزان بدبینی سازمانی اثرگذار باشد. یافتن این موضوع که چه متغیرهایی با بدبینی سازمانی مرتبط هستند، می تواند در تصمیم گیری به مدیران کمک شایانی نماید. پژوهش ها نشان می دهد که کارکنان بدبین دارای بهره وری پایین تری هستند. رضایت شغلی و تعهد سازمانی کمتری دارند، احتمال مشارکت آنها در تغییرات سازمانی کمتر است [2] و از روحیه پایین تری برخوردارند و کمتر به ایجاد خلاقیت و رفتارهای نوآورانه2 و ایجاد اندیشه های و اعمال نوآورانه که زمینه ساز رفتارهای نوآورانه است، روی می آورند.
رفتارهای نوآورانه نقش بسیار مهمی را در سازمان ایفاء می کنند و سبب می شوند که همواره جهت حرکت سازمان رو به جلو باشد.بدبینی سازمانی منجر به پیامدهای مهمی میشود. بسیاری از تحقیقات نشان دادهاند که رابطه منفی بین بدبینی سازمانی و تعهد سازمانی3 و رضایت شغلی4 وجود دارد که نتیجه این امر میتواند سطح انگیزش5 و ایجاد رفتارهای نوآورانه را از سوی کارکنان کاهش دهد .[3] همچنین هنگامی که کارکنان درک کنند که با آنها به طور مطلوبی رفتار نشده و از سوی سازمان نیز حمایت نمی شوند، به احتمال بیشتری، باورها و احساسات منفی که نقطه مقابل نوآوری و خلاقیت است، نسبت به سازمانشان پیدا میکنند .[4]
در همین راستا نتایج پژوهش های تن و تن[5] - 2000 - 6، چاندلر، کلر و لیون [6] - 2000 - ، کابزانسکی[7] - 2004 - 7، براون و کریگان - 2008 - [3]، نایر و کمالانابهن[8] - 2010 - 8، ساباهاتین[9] - 2014 - 9، حقیقیکفاش و همکاران [1] - 1390 - ، زارع و همکاران - 1392 - [10] و درجوش [11] - 1392 - نشان دادند که بدبینی سازمانی میتواند اثرات منفی بر عملکرد و بازدهی کارکنان داشته باشد. زیرا کارکنان با بدبینی بالا، اعتماد کمی به اهداف سازمانی داشته و بنابراین در مسیر خلاقیت و انجام رفتارهای نوآورانه قدم برنخواهند داشت.مسئله اصلی که سبب شد پژوهشگر به بررسی این موضوع بپردازد این است که توجه به نقش مهم ادارات ورزش و جوانان و وظیفه مهم و خطیری که از حیث ارتقای ورزش و امورات جوانان در جامعه دارند، میتوان گفت که توجه به ابعاد مختلف تاثیرگذار بر رفتارهای نوآورانه کارکنان که سبب ساز ارتقای کارایی و عملکرد ادارات ورزش و جوانان میشود، از اهمیت زیادی برخوردار میباشد.
از جمله مهمترین این ابعاد میتوان به نوع نگرش خوش بینانه و بدبینانه کارکنان به سازمان اشاره نمود. کارکنانی که با روحیه قوی در محیطی آرام و سرشار از انگیزه به کار و ارائه ایدههای نوین مشغولند و نسبت به محیط کار خود خوش بین بوده، عملکرد مطلوب تری خواهند داشت. برعکس، کارکنانی که نسبت به محیط کار خود با نوعی بدبینی نظر داشته باشند، مطمئناً کارایی لازم را نداشته و این امر پیامدهای نامطلوبی را برای سازمان و به تبع جامعه هدف که همانا ورزشکاران و جوانان جامعه هستند، به همراه خواهد داشت. حال با توجه به توضیحات فوق در زمینه بدبینی سازمانی و رفتارهای نوآورانه، این سوال در ذهن محقق مطرح میشود که آیا بین بدبینیسازمانی با رفتارهای نوآورانه کارکنان ادارات ورزش و جوانان استان همدان رابطه معنی داری وجود دارد؟
روش پژوهش
پژوهش حاضر از لحاظ هدف یک تحقیق کاربردی برای جامعه مورد مطالعه بوده و از لحاظ روش جزء تحقیقات توصیفی از نوع همبستگی می باشد که به بررسی همبستگی بین دو متغیر می پردازد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کارکنان ادارات ورزش و جوانان استان همدان می باشند که در سال 1394 در این سازمان مشغول به فعالیت هستند و تعداد کل آنان 140 نفر می باشند. حجم نمونه با برآوردی از جامعه آماری و با استفاده از جدول مورگان و با روش نمونه گیری در دسترس به تعداد 103 نفر انتخاب شدند . در این پژوهش از پرسشنامه های بدبینی سازمانی و رفتارهای نوآورانه استفاده گردید:
الف - پرسشنامه بدبینی سازمانی ابزار اندازهگیری متغیر بدبینی سازمانی، پرسشنامه 12 گویه ای دین - 2008 - 1 است. این پرسشنامه برای سنجش میزان بدبینی سازمانی در سه بعد باورهای مخرب، احساسات منفی، رفتارهای تحقیرآمیز و بدخواهانه طراحی و ساخته شده است. مقیاس پاسخگویی آن پنج درجهای - کاملاً مخالفم1 =تا کاملاً موافقم - 5= است. ضرایب آلفای کرونباخ در تحقیقهای دین 0/77 - 2008 - تا 0/82 گزارش گردیده است.
ب - پرسشنامه رفتارهای نوآورانه برای اندازه گیری رفتارهای نوآورانه از پرسشنامه 8 سوالی رفتارنوآورانه کانتر[12] - 1998 - 2 استفاده شد که این پرسشنامه توسط اسکات و بروس3 در سال 1994 اصلاح و تکمیل شده است. پایایی این پرسشنامه با روش آلفای کرونباخ %90 گزارش شده است - کانتر، . - 1998 لازم به ذکر است پرسشنامه مذکور براساس طیف پنج گزینه ای لیکرت نمره گذاری شد که این پرسشنامه شامل 8 سؤال می باشد. میزان پایایی پرسشنامه ها با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ4 بعد از توزیع 25 عدد پرسشنامه بین جامعه آماری برای پرسشنامه های بدبینی سازمانی و رفتارهای نوآورانه به ترتیب 0/92 و 0/88 محاسبه گردید.
یافته های پژوهش فرضیه اصلی پژوهش
بین بدبینی سازمانی با رفتارهای نوآورانه کارکنان ادارات ورزش و جوانان استان همدان رابطه معنی داری وجود دارد.جهت بررسی فرضیه اصلی پژوهش از آزمون همبستگی پارامتریک پیرسون5 استفاده میگردد.سطح معناداری بدست آمده از آزمون پیرسون، کوچکتر از 0/01 می باشد که نشان میدهد بین دو متغیر ارتباط معناداری وجود دارد. همچنین ضریب همبستگی منفی گویای این مطلب است که با کاهش میزان بدبینی سازمانی در نزد کارکنان، سطح رفتارهای نوآورانه آنان بیشتر میشود. لذا می توان گفت که بین بدبینی سازمانی با رفتارهای نوآورانه کارکنان ادارات ورزش و جوانان استان همدان رابطه معنی داری وجود دارد. پس فرضیه اصلی پژوهش تائید و فرضیه صفر رد می گردد.
فرضیه فرعی اول پژوهش
بین باورهای مخرب با رفتارهای نوآورانه کارکنان ادارات ورزش و جوانان استان همدان رابطه معنی داری وجود دارد.جهت بررسی فرضیه فرعی اول پژوهش از آزمون همبستگی پارامتریک پیرسون استفاده میگردد.سطح معناداری بدست آمده از آزمون پیرسون، کوچکتر از 0/01 می باشد که نشان میدهد بین دو متغیر ارتباط معناداری وجود دارد. همچنین ضریب همبستگی منفی گویای این مطلب است که با کاهش میزان باورهای مخرب در نزد کارکنان، سطح رفتارهای نوآورانه آنان بیشتر میشود. لذا میتوان گفت که بین باورهای مخرب با رفتارهای نوآورانه کارکنان ادارات ورزش و جوانان استان همدان رابطه معنی داری و معکوس وجود دارد. پس فرضیه فرعی اول پژوهش تائید و فرضیه صفر رد می گردد.
فرضیه فرعی دوم پژوهش
بین احساسات منفی با رفتارهای نوآورانه کارکنان ادارات ورزش و جوانان استان همدان رابطه معنی داری وجود دارد.جهت بررسی فرضیه فرعی دوم پژوهش از آزمون همبستگی پارامتریک پیرسون استفاده میگردد.سطح معناداری بدست آمده از آزمون پیرسون، کوچکتر از 0/01 می باشد که نشان میدهد بین دو متغیر ارتباط معناداری وجود دارد. همچنین ضریب همبستگی منفی گویای این مطلب است که با کاهش میزان احساسات منفی در نزد کارکنان، سطح رفتارهای نوآورانه آنان بیشتر میشود. لذا میتوان گفت که بین احساسات منفی با رفتارهای نوآورانه کارکنان ادارات ورزش و جوانان استان همدان رابطه معنی داری وجود دارد. پس فرضیه فرعی دوم پژوهش تائید و فرضیه صفر رد می گردد.
فرضیه فرعی سوم پژوهش
بین رفتارهای تحقیرآمیز و بدخواهانه با رفتارهای نوآورانه کارکنان ادارات ورزش و جوانان استان همدان رابطه معنی داری وجود دارد.جهت بررسی فرضیه فرعی سوم پژوهش از آزمون همبستگی پارامتریک پیرسون استفاده میگردد.سطح معناداری بدست آمده از آزمون پیرسون، کوچکتر از 0/01 می باشد که نشان میدهد بین دو متغیر ارتباط معناداری وجود دارد. همچنین ضریب همبستگی منفی گویای این مطلب است که با کاهش میزان رفتارهای تحقیرآمیز و بدخواهانه در نزد کارکنان، سطح رفتارهای نوآورانه آنان بیشتر میشود. لذا میتوان گفت که بین رفتارهای تحقیرآمیز و بدخواهانه با رفتارهای نوآورانه کارکنان ادارات ورزش و جوانان استان همدان رابطه معنی دار و معکوس وجود دارد. پس فرضیه فرعی سوم پژوهش تائید و فرضیه صفر رد می گردد.
فرضیه چهارم پژوهش
ابعاد بدبینی سازمانی پیشگوی مناسبی برای رفتارهای نوآورانه کارکنان ادارات ورزش و جوانان استان همدان میباشند.جهت بررسی فرضیه فوق از تحلیل رگرسیون 1 به روش همزمان2 استفاده می گردد. برای اجرای این آزمون، پیش فرض های همبستگی بین متغیرها، تبیین مدل، استقلال خطاها و وجود رابطه خطی مورد بررسی و تائید قرار گرفت.از جدول فوق به این نتیجه می رسیم که ابعاد بدبینی سازمانی می توانند میزان رفتارهای نوآورانه کارکنان را پیشگویی نمایند. همچنین از ضریب بتا در متغیر رفتارهای تحقیرآمیز و بدخواهانه میتوان نتیجه گرفت که بعد رفتارهای تحقیرآمیز و بدخواهانه تاثیری بیشتری نسبت به سایر ابعاد بر رفتارهای نوآورانه کارکنان دارد. پس می توان گفت که ابعاد بدبینی سازمانی پیشگوی مناسبی برای رفتارهای نوآورانه کارکنان ادارات ورزش و جوانان استان همدان میباشند. لذا فرضیه چهارم پژوهش تائید و فرضیه صفر رد می گردد.
نتیجه گیری و جمع بندی
با توجه به فرضیه اصلی پژوهش که به بررسی ارتباط بین بدبینی سازمانی با رفتارهای نوآورانه کارکنان ادارات ورزش و جوانان استان همدان می پردازد، می توان گفت که بین بدبینی سازمانی با رفتارهای نوآورانه کارکنان رابطه معنی داری وجود دارد. در واقع با کاهش سطح بدبینی سازمانی در نزد کارکنان ادارات ورزش و جوانان استان همدان، میزان رفتارهای نوآورانه آنان افزایش می یابد. در همین رابطه نتایج پژوهش های حسنپور و همکاران [4] - 1388 - ،
