بخشی از مقاله
چکیده
خانواده با پیوند زناشویی تشکیل می گردد و تداوم و بقای آن نیز بستگی به تداوم و بقای پیوند زناشویی دارد. رابطه خوشایند و آرام بخش زن و شوهر نه تنها مناسب ترین بستر رشد و شکوفایی و تعالی شخصیت آنها را فراهم می نماید، بلکه چنین رابطه ای از نیازهای ضروری فرزندان نیز به شمار می رود و به نوبه خود در رشد و تعالی آنها بسیارمؤثر است. هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین هوش هیجانی با رضایت زناشویی با واسطه گری کیفیت زندگی کارمندان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز بوده است.طرح پژوهش از نوع مطالعات همبستگی بود. پرسشنامه های هوش هیجانی شات و همکاران، رضایت زناشویی انریچ و کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی توسط 150 نفر از کارمندان زن و مرد که با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شده بودند تکمیل وبررسی شد.تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند خطی نشان داد که بین هوش هیجانی با کیفیت زندگی ارتباط مثبت معنی داری یافت شد و همین جهت رابطه نیز بین کیفیت زندگی با رضایت زناشویی به دست آمد. هم چنین کیفیت زندگی، واسطه ی بین هوش هیجانی با رضایت زناشویی قرار گرفت.
کلید واژه ها: هوش هیجانی، رضایت زناشویی، کیفیت زندگی
مقدمه
خانواده یکی از ارکان مهم جامعه در کل تاریخ بشر و در همه ممالک بوده و هست، تا جایی که این عنصر مهم، در پیشبرد و بقاء جامعه، نقشی اساسی بازی می کند و این در حالی است که عامل شکل گیری خانواده و سنگ زیر بنای آن ازدواج است - امیدوار و همکاران، - 1388 خانواده با پیوند زناشویی تشکیل می گردد و تداوم و بقای آن نیز بستگی به تداوم و بقای پیوند زناشویی دارد. - نوابی نژاد، . - 1383 با تکامل فرهنگ ها ازدواج به صورت یک رسم و آیین مقدس و دینی درآمده ؛ امالزوماً تمامی ازدواج ها موفق و با رضایت نبوده و تعدادی از زوجین، این نارضایتی و ناخشنودی خود را از طریق جدایی و طلاق حل می کنند . شکست این ارتباط و پیمان، یک برچسب اجتماعی را به طرفین می زند. - گاتمن1، - 2002 در سال های اخیر در اکثر کشورهای جهان ساختار خانواده دچار تغییر شده - دلسل و مارگلین2، - 2004 و میزان طلاق ها افزایش یافته است - قمری و نیرومند،. - 2007
اولین جوانه های ارتباط بین انسان ها، در حریم خانواده پدیدار می شود و بهترین خاستگاه روابط سالم، خانه و خانواده می باشد. رابطه خوشایند و آرام بخش زن و شوهر نه تنها مناسب ترین بستر رشد و شکوفایی و تعالی شخصیت آنها را فراهم می نماید، بلکه چنین رابطه ای از نیازهای ضروری فرزندان نیز به شمار می رود و به نوبه خود در رشد و تعالی آنها بسیارمؤثر است - امینی،. - 2004 عوامل مختلفی هستند که رضایت مندی زناشویی افراد را تحت تأثیر خود قرار می دهند.از جمله این عوامل می توان به هوش هیجانی، و کیفیت زندگی زوجین اشاره کرد. رضایت زناشویی در واقع، یک ارزیابی کلی از وضع فعلی ارتباط را ارائه می دهد - نیکولز3و همکاران، - 2000 و هنگامی حاصل می شود که وضعیت موجود فرد در روابط زناشویی مطابق با آنچه که وی انتظار دارد، باشد - وینچ4 ،. - 2000 در حقیقت رضایت زناشویی یکی از عوامل پیشرفت و دستیابی به اهداف زندگی است که در طی آن زن و شوهر از ازدواج با هم احساس شادمانی و رضایت می کنند - سینها و ماکرجوئی5، . - 1999
از عوامل مؤثر بر رضایت زناشویی، هوش هیجانی است که جدید ترین تحول در زمینه فهم رابطه میان تعقل و هیجان است و از آن به عنوان ماشه چکان یک انقلاب بزرگ در زمینه ارتقای بهداشت روانی یاد می شود.در واقع مفهوم هوش هیجانی، یک حیطه چند عاملی از مجموعه مهارتها و صلاحیت های اجتماعی است که بر تواناییهای فرد برای تشخیص درک و مدیریت هیجان ، حل مسأله و سازگاری تأثیر می گذارد و به طرز مؤثری فرد را با نیازها، فشارها و چالش های زندگی سازگار می کند. - بار - ان6، . - 2006 بخشایش - 1393 - در پژوهشی با عنوان"پیش بینی رضایت زناشویی بر اساس هوش هیجانی و هوش معنوی زوجین"به این نتیجه رسید که هوش معنوی و هوش هیجانی با رضایت زناشویی رابطه مثبت دارند و هوش هیجانی بیش تر از هوش معنوی می تواند رضایت زناشویی را پیش بینی کند. دمیری و همکاران - - 1393
نیز در پژوهشی "رابطه سبک های شخصی و هوش هیجانی با رضایت مندی زناشویی" را بررسی کرده و به این نتیجه رسیدند که سبک های شخصی و هوش هیجانی زمانی که به تنهایی و یا به صورت توأم برای پیش بینی استفاده می شوند نقش معنی داری در پیش بینی رضایت زناشویی مردان و زنان دارند. طبق تحقیقاتی که ویکتوریا7 در سال - - 2010 انجام داده است؛ سطح رضایت زناشویی بین فرهنگ های متنوع قومی را متفاوت گزارش کرده است. هوش هیجانی بالا به عنوان یک پیش بینی کننده مثبت برای رضایت زناشویی تابعی از فرهنگ می باشد. نتایج پژوهش اسمیت و همکاران - 2008، به نقل از عبدالهی و همکاران، - 1390 در مورد 45 زوج نشان می دهد که نه تنها هوش هیجانی عامل مؤثری در رضایت زناشویی است بلکه در پیگیری یکساله این زوج ها، هوش هیجانی هم چنان اثر نیرومندی در رضایت زناشویی داشته است.
یکی دیگر از عوامل مؤثر بر رضایت زناشویی دیدگاه نوینی تحت عنوان رویکرد روان شناسی مثبت نگر8 می باشد که درصدد بررسی ظرفیت ها و قدرت های روانشناختی به جای آسیب شناسی روانی است. - سلیگمن و سیکسزنت میهالی9، 2000، به نقل از حسینیان و همکاران،. - 1390 از اهداف این رویکرد شناسایی و تعریف مفاهیمی است که به تأمین سلامتی و شادکامی افراد و بهره مندی آنها از یک زندگی سالم کمک کند. یکی از این مفاهیم، کیفیت زندگی است. - هاگرتی1 و همکاران، 2001، به نقل از حسینیان و همکاران،. - 1390 به برداشت شخصی یک فرد از موقعیت زندگیش در رابطه با فرهنگ و نظام ارزش اجتماعی اش و نیز در رابطه با اهداف، انتظارات، استاندارد ها و احتیاجاتش گفته می شود - سازمان بهداشت جهانی2، به نقل از اتکینسون3و همکاران،. - 1997 حسینیان و همکاران - - 1390 در پژوهش خود با هدف "پیش بینی کیفیت زندگی معلمان زن براساس متغیرهای هوش هیجانی و هوش معنوی" یافته های پژوهش نشان داد که اکثر مولفه های هوش هیجانی شامل خودآگاهی هیجانی، جرأت مندی، احترام به خود، خودشکوفایی، استقلال، روابط بین فردی، مسئولیت- پذیری، واقعیت آزمایی، انعطاف پذیری، تحمل استرس، کنترل تکانه، شادکامی و خوشبینی با کیفیت زندگی رابطه مثبت دارد. پاداش و همکاران - - 1391
در" بررسی اثر بخشی درمان مبتنی بر کیفیت زندگی بر رضایت زناشویی" نتیجه گرفتند که تفاوت معنی داری بین نمرات رضایت زناشویی گروه آزمایش و شاهد در مرحله پس آزمون وجود داشت. نتایج نشان داد که کیفیت زندگی درمانی نمرات آزمودنی های گروه آزمایش و شاهد را در پس آزمون در ابعاد تحریف آرمانی، رضایت زناشویی، روابط، حل تعارض، اوقات فراغت و جهت گیری مذهبی افزایش داده است و تفاوت معنی داری بین میانگین نمرات گروه شاهد و آزمایش در مرحله پس آزمون در ابعاد مدیریت مالی، رابطه جنسی، شیوه فرزندپروری، خانواده و دوستان و مساوات طلبی نقش ها مشاهده نشد. بودنمن4 و همکاران 2011 - ، به نقل از خجسته مهر و همکاران، - 1392 در مطالعه خود نشان دادند که کیفیت زندگی پایین تر و استرس ها بالاتر میان زوج ها با مقابله ی زوجی مثبت ضعیف تر و مقابله ی زوجی منفی قوی تری میان همسرانی که یکی از آن ها دارای بیماری انسدادی مزمن ریه می باشد، همراه است و با رضایت زناشویی آنان ارتباط معناداری دارد.
خانواده با پیمان ازدواج و پیوند همسری زن و مردی هوشمند و آگاه و برخوردار از بلوغ فکری و قابلیت های اجتماعی پایه گذاری می شود و این زوج ستون اصل حیاتی ترین نهاد اجتماعی ، یعنی خانواده را تشکیل می دهند . بنابراین سلامت و سعادت جامعه به سلامت و پوپایی نظام خانواده وابسته است و سلامت و تعادل نظام خانواده نیز به کیفیت روابط بین زن و شوهر و والدین و فرزند بستگی دارد - افروز ، . - 1378 سلامت خانواده و سلامت اجتماع لازم و ملزوم یکدیگرند. پس برای داشتن جامعه ای سالم، باید به سلامت نخستین واحد اجتماع، یعنی سلامت خانواده اهمیت داد - مصاحبی،2002، به نقل از دمیری و همکاران،. - 1393
فرضیه های پژوهش
بین هوش هیجانی با رضایت زناشویی رابطه معناداری وجود دارد. بین هوش هیجانی با کیفیت زندگی رابطه معناداری وجود دارد. بین کیفیت زندگی با رضایت زناشویی رابطه معناداری وجود دارد. بین هوش هیجانی با رضایت زناشویی با واسطه گری کیفیت زندگی رابطه معناداری وجود دارد.
