بخشی از مقاله
چکیده
هدف تحقیق حاضر بررسی رابطه دینداری با سلامت روان در دانشجویان دانشگاه قم بود. جامعه مورد مطالعه شامل کلیه دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه قم در سال تحصیلی 1392-93 بودند. تعداد 556 نفر دانشجو بهصورت نمونهگیری خوشهای به عنوان نمونه مورد مطالعه انتخاب شدند و مورد مطالعه قرار گرفتند. از این تعداد 316 نفر مرد و 240 نفر زن بودند. پرسشنامههای دینداری - سراج زاده، - 1377 و سلامت روان - گلدبرگ و هیلر، - 1972 جهت جمعآوری دادهها مورد استفاده قرار گرفتند. برای توصیف دادههای پژوهش و تحلیل دادههای پژوهش از نرمافزار SPSS- ورژن 22 استفاده شد. نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان داد که بین دینداری و ابعاد سلامت روان - علایم جسمانی، اضطراب و بیخوابی، نارسایی در کارکرد اجتماعی و افسردگی - ، همچنین بین سلامت روان و ابعاد دینداری - اعتقادی، تجربی، پیامدی و مناسکی - همبستگی معنادار - p≥ ./001 - وجود دارد. نتایج آزمون T نشان داد که براساس جنسیت در متغیر دینداری، و همینطور براساس وضعیت تأهل در متغیرهای دینداری و سلامت روان تفاوت معنادار وجود دارد. همسو با اکثر تحقیقات پیشین، نتایج تحقیق حاضر تأییدی بر نقش مثبت دین در سلامت روان میباشد.
کلید واژهها: دینداری، سلامت روان، دانشجویان دانشگاه قم.
مقدمه
دینداری عبارت است از پایبندی و آگاهی از اصول و شعائر یک مذهب، بهگونهای که این پیروی بر زندگی فردی و اجتماعی تاثیرگذار باشد - ربانی و طاهری، . - 1388 یک فرد دیندار کسی است که با آگاهی از اصول و شعائر یک مذهب به پیروی از آن میپردازد، به نحوی که این پیروی بر زندگی فردی و اجتماعی وی تاثیرگذار است - شهابی،. - 1382 بهعبارت دیگر، دینداری عبارت است از میزان علاقه و احترامی که پیروان یک دین برای آن قائل هستند - سراج زاده، . - 1377 برگرن و بژنسکو - 2011 - 1 معتقدند مذهب تأثیرات مختلفی بر رفتارهای اجتماعی میگذارد و دینداری مستلزم داشتن تعاملات اجتماعی است.
از نظر کاپلان و سادوک - 1390 - 2، »سلامتروانی آن حالت بهزیستی است، که افراد قادر میباشند به راحتی درون جامعهشان عمل کنند و پیشرفتها و خصوصیات شخصی برایشان رضایتبخش باشد.« از نظر آدلر3 اساس عملکرد روانشناسی فردی بر یکپارچگی و تمامیت شخصی استوار است. انسان موجودی غیرقابل تقسیم، اجتماعی و هدفگرا است. هدف برای آدمی به صورت یک راهنمای ایده آل در می آید و او را به تلاش در جهت خاصی وا میدارد. به زعم او انسان انتخابگر و خلاق است، اهدافش را خودش خلق میکند و براساس منطق خصوصی خویش راههایی را برای رسیدن به آن اهداف میگزیند. از دیدگاه آدلر شخص بهنجار باید قادر به الف-نمایش نقشهای اصلی اجتماعی، ب- خود پندار، ج- تعامل با دیگران، د-مهار عواطف، ه- گذر موفقیت آمیز از مراحل مختلف رشد، و-کنترل حوادث اضطراب آور، ز- دسترسی به منابع موجود، ح- داشتن کارکرد شناختی باشد - نقل از نوابخش و پوریوسفی، . - 1385
دین ممکن است به منزله یک منبع مهم آرامش، یک حس کنترل و امید برای افراد فراهم کند - وفایی بوربور، . - 1378 تحقیقات نشان داده که داشتن اعتقاد مذهبی میتواند در پیشگیری و کاهش اختلالهای روانی نقش مثبت داشته باشد - صالحی، سلیمانی زاده، یزدی، عباس زاده، . - 1386 با توجه به مطالب ذکر شده، سوال اصلی تحقیق حاضر این بود که آیا بین متغیرهای دینداری و سلامت روان در دانشجویان دانشگاه قم در سال تحصیلی 1392-93 همبستگی معنادار وجود دارد یا نه؟ همچنین آیا براساس مقولههای جنسیت و وضعیت تاهل در بین متغیرهای پژوهش تفاوت معنادار وجود دارد؟
ابزار گردآوری داده ها
پرسشنامه دینداری
پرسشنامه دینداری برای جامعه ایرانی - سراج زاده، - 1377 ساخته شده است که دینداری را با استفاده از 26 سوأل و در ابعاد اعتقادی، تجربی، پیامدی و مناسکی مورد سنجش قرار میدهد. سوألات این پرسشنامه در طیفی لیکرتی مورد ارزیابی قرار گرفتهاند. پایایی و روایی این پرسشنامه در تحقیقات متعدد داخلی مورد تأیید قرار گرفته است. ضریب آلفای کرونباخ به ترتیب در ابعاد اعتقادی ./81 ، تجربی ./71 ، پیامدی ./73 و مناسکی ./81 گزارش شده بود. این پرسشنامه براساس مدل گلاک و استارک تدوین شده است - سراج زاده و پویافر، . - 1387
پرسشنامه سلامت روان - GHQ - 1
از جمله ابزارهایی که در زمینههای بالینی و پژوهشی بسیار کارآمد و کاربردهای زیادی داشته است، این ابزار اندازهگیری، پرسشنامه 28 سوالی سلامت عمومی گلدبرگ و هیلر - 1972 - 2 است که به منظور سرند کردن اختلالات روانی غیرسایکوتیک به کار برده میشود و شامل 4 خرده مقیاس است و هر خرده مقیاس شامل 7 سوال است. هومن - - 1376 اعتبار این آزمون را در حد مناسب گزارش کرده است که ضریب آلفای کرونباخ زیر مقیاسها بین ./79 تا ./91 گزارش شده است. این زیر مقیاسها پرسشنامه ابعاد علایم جسمانی، اضطراب و بیخوابی، نارسایی در کارکرد اجتماعی و افسردگی را مورد سنجش قرار میدهد - نقل از عبدی زرین، . - 1390
یافتهها
جهت آزمودن این فرضیه که بین دینداری با ابعاد سلامت روان و همینطور بین سلامت روان با ابعاد دینداری همبستگی معنادار وجود دارد یا خیر، از آزمون همبستگی پیرسون استفاده شد زیرا این متغیرها در سطح مقیاس فاصلهای، اندازهگیری شده بودند. در جدول - 1 - ضرایب همبستگی متغیر دینداری با ابعاد سلامت روان نشان داده شده است. جدول -1 ضرایب همبستگی دینداری با ابعاد سلامت روان p ≥ ./001 چنانچه در جدول - 1 - مشاهده میشود، ضرایب همبستگی متغیر دینداری با ابعاد سلامت روان نشان داده شده است. تمام ضرایب همبستگی بین در سطح p ≥ ./001 معنادار میباشند، به عبارت دیگر، دینداری با ابعاد سلامت روان شامل علایم جسمانی، اضطراب و بیخوابی، نارسایی در کارکرد اجتماعی و افسردگی همبستگی منفی معنادار داشت یعنی هرچه دینداری بالاتر باشد، این ابعاد بیشتر خواهد بود و افراد مشکلات بیشتری تجربه میکنند.
