بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه بین رابطه سبکهای هویت و تنظیم هیجان با سازگاری اجتماعی در فرزندان طلاق بود. دراین پژوهش تعداد 375 نفر از دانش آموزان مقطع متوسطه اول ناحیه 2 ارومیه که درسال تحصیلی 95-96 مشغول به تحصیل بودند و ازطریق روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای به عنوان نمونه انتخاب شدند. به منظور جمع آوری اطلاعات از پرسش نامه پرسشنامه سبک های هویت، پرسشنامه تنظیم شناختی هیجان و مقیاس سازگاری اجتماعی بل استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روشهای آمار استنباطی شامل ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل تحلیل رگرسیون گام به گام استفاده گردید نتایج نشان داد رابطه بین سبکهای هویت و تنظیم هیجان با سازگاری اجتماعی در فرزندان طلاق معنادار وجوددارد.
مقدّمه
از جمله مقوله هایی که در حوزه آموزش و پرورش اهمیت بسزایی دارد سازگاری اجتماعی با موقعیت های محتلف زندگی است که توجه بسیاری از روانشناسان را به خود جلب کرده است اجتماعی شدن، یک فرآیند دو جانبه ارتباطی میان فرد و جامعه است و در طول حیات انسان این فرایند در دو مقوله یادگیری و یاددادن ادامه می یابد و سازگاری اجتماعی در قالب این فرایندها صورت می گیرد. به طور کلی موجود زنده برای ادامه حیات مفید خود به سازگاری با محیط پیرامون خویش نیازمند است. سازمان روانی و عملکردهای جسمانی ما به گونه ای طرح ریزی شده است که بخوبی قادر باشند، این انطباق و سازگاری را در سایه تفکری صحیح و مدیریت هیجانی برای ما به ارمغان بیاورند. - آذین و موسوی، . - 1388
در حقیقت سازگاری اجتماعی، آن بعد از رفتار هر فرد است که مربوط به چگونگی برقراری ارتباط او با سایر افراد جامعه می باشد و اینکه دیگران چگونه با او برخورد می کنند، یا واکنش نشان می دهند، و تعامل او با نهادهای اجتماعی و مقررات و اخلاق جمعی چگونه است. به عبارتی سلامت اجتماعی را می توان میزان تطابق و هماهنگی فرد با جامعه و بر حسب حمایت اجتماعی و نحوه ی ایفای نقش او در جامعه تعریف کرد. - ابوالقاسمی، بیگی، نریمانی، - 1390
سازگاری اجتماعی به معنای سازش شخص با محیط اجتماعی است که این سازگاری می تواند به وسیله وفق دادن خود با محیط یا تغییر محیط اطراف برای رفع نیازها و رسیدن به مطلوب ایجا د شود. شرط بقای زندگی انسان جنبه اجتماعی آن است. رشد اجتماعی افراد د ر تعامل با دیگران و پذیرش مسئولیتهای اجتماعی شکل می گیرد - عادلی و همکاران1، . - 2013 مشکلات سازگاری اجتماعی می تواند روی تعهد ات فردی و اجتماعی تاثیر بگذار د و موجب مشکلاتی در سلامت فر دی و اجتماعی شود.
زمانی که روابط اجتماعی گسسته شو د، توانایی تنظیم و مدیریت رفتار نیز از بین میرود . کمبود یا نبود روابط اجتماعی که درنتیجه سازگاری اجتماعی نامطلوب رخ می دهد، می تواند روی انگیزه و سلامت روان فرد تاثیر منفی بگذارد - جورج و اکپانگ2، - 2012 و موجب عملکرد روانی ضعیف مانند احساس گناه، خود پنداره منفی، ناامیدی، عزت نفس پایین، انزوا و رضایتمندی پایین از زندگی شود علاه بر آن در پژوهش های شناخت اجتماعی و علوم عصب شناختی تلاش بر آن است تا از روش های عصب شناختی به پرسش های مربوط به چگونگی تعامل شناخت و هیجان و نقش آن در متغیرهای مختلفی از قبیل سلامت روان، سازگاری و ..... پاسخ داده شود افراد توانمند از نظر هیجانی در رویارویی با هر آنچه آزار دهنده است، احساسهای خود را تشخیص میدهند، مفاهیم ضمنی آن را درک میکنند و به گونه مؤثرتری حالتهای هیجانی خود را برای دیگران بیان میکنند.
این افراد در مقایسه با افرادی که مهارت و توانایی ابراز مناسب هیجانهای خود را ندارند، در کنارآمدن با تجربه های منفی از موفقیت بیشتری برخوردارند و سازگاری مناسبتری را در ارتباط با محیط و دیگران نشان میدهند فرض می شود که تلاش های ناکام مانده افراد در ابراز احساساتشان سبب گزارش فهرستهای بلند بالایی از شکایتها و مهم پنداشتن جزئیات بی اهمیت اتفاقهایی کهمعمولاً باعث بروز هیجان نمی شوند، می گردد؛ هر چند کارکرد نابهنجار بدن، گرایش به رفتارهای تکانشی، ناراحتی و یا اجتناب از روابط اجتماعی و ضعف در مراقبت از خود نیز میتواند در این امر مؤثر باشد.
مدل های متعددی در خصوص نقش سیستم های عصبی در کنترل هیجانات شکل گرفته است مدل راهبردهای شناختی هیجان از مهم ترین مدل ها در این مورد است. این دسته از مدل ها به فرایندهای شناختی گوناگون مؤثر در تنظیم کنش های هیجانی می پردازند. - گارنفسکی و کرایج،4، - 2006 به باور گارنفسکی و همکاران - 2004 - راهبردهای تنظیم شناختی هیجان کنش هایی هستند که نشانگر راه های کنار آمدن فرد با شرایط استرس زا و یا اتفاقات ناگوار هستند و افراد در مواجهه با تجارب و موقعیت های استرس زا برای حفظ سلامت روانی و هیجانی خود از راهکارهای شناختی متنوعی استفاده می کنند راهبردهای شناختی، هیجان ساز کارهای خودآگاهی هستند که فرد برای کنار آمدن با شرایط ناگوار به کار می برد.
مفهوم کلی تنظیم شناختی هیجان دلالت بر شیوه شناختی دستکاری ورود اطلاعات فراخواننده هیجان دارد به عبارت دیگر راهبردهای تنظیم شناختی هیجان، به نحوه تفکر افراد پس از بروز یک تجربه منفی یا واقعه آسیب زا برای آن ها اطلاق می گردد. پژوهش های پیشین نه راهبرد متفاوت تنظیم شناختی را به صورت مفهومی شناسایی کرده اند ملامت خویش ، پذیرش ، نشخوارفکری ، تمرکز مجدد مثبت ، تمرکز مجدد بر برنامه ریزی ، ارزیابی مجدد مثبت ، دیدگاه پذیری ، فاجعه-انگاری و ملامت دیگران . گارنفسکی و همکاران - 2004 - ؛ نشان می دهند که راهبردهای شناختی مانند نشخوار فکری، مقصر دانستن خود و فاجعه انگاری به صورت مثبت با افسردگی و سایر جنبه های آسیب شناختی همبسته می باشد.
ضمن این که راهبردهایی نظیر ارزیابی مجدد مثبت، این همبستگی منفی است؛ براین اساس نظریه تنظیم شناختی هیجان پیش بینی می کند که درمان زمانی مؤثر خواهد بود که بتواند استفاده بیمار از راهبردهای انطباقی تنظیم شناختی هیجان را افزایش و استفاده از راهبردهای غیر انطباقی را کاهش دهد. بسیاری از پژوهشگران بر این باورند که راهبردهای تنظیم شناختی هیجان جایگاهی ویژه در فعالیت های تشخیصی و درمانی در حوزه ی روانشناسی بالینی دارد. به باور این پژوهشگران، افراد دارای اختلالات هیجانی گوناگون در برخورد با شرایط ناگوار، از راهبردهای متفاوتی استفاده می کنند که این راهبردها می تواند بر سلامت روانی و سازگاری اجتماعی تاثیرگذار باشد.
