بخشی از مقاله
چکیده
هدف این پژوهش بررسی رابطهی سبک مدیریت کلاس معلمان با انگیزش ریاضی دانشآموزان سال اول دبیرستان بود. به همین منظور، کل معلمان ریاضی - 20 معلم - و 381 دانشآموز پایهی اول دبیرستان آنان به صورت در دسترس انتخاب شدند. معلمان پرسشنامهی باورهای معلمان در مورد مدیریت کلاس و دانشآموزان مقیاس مقیاس انگیزش ریاضی - فنگ و هانگ، - 2010 را تکمیل نمودند. روش پژوهش همبستگی بود.
برای تجزیه و تحلیل داده ها از همبستگی پیرسون استفاده شد. نتایج نشان داد که بین سبک مدیریت کلاس تعاملگرا و غیر مداخله گر معلمان با ابعاد انگیزش ریاضی یعنی جهت گیری هدف درونی، جهت گیری هدف بیرونی، ارزش عمل، کنترل عقاید برای یادگیری و خودکارآمدی و اضطراب امتحان ریاضی و بین سبک مدیریت کلاس مداخلهگر معلمان با ارزش عمل، کنترل عقاید، خودکارآمدی و اضطراب امتحان رابطه معنی دار بدست آمد. براساس یافتهها پیشنهاد می شود که به نقش و اهمیت سبکهای مدیریت کلاس در انگیزش ریاضی دانشآموزان توجه شود و راههای استفاده مناسب از سبکهای مدیریت کلاس مناسب به معلمان آموزش داده شود.
واژگان کلیدی: سبک مدیریت کلاس، انگیزش تحصیلی، انگیزش ریاضی
مقدمه
مشکل در ریاضی یکی از مشکلاتی است که تأثیرات منفیای بر مسائل روانی و آموزشی دانشآموزان و حتی خانواده و معلمان آنان دارد و برخورداری از انگیزش تحصیلی1 مناسب و بویژه انگیزش ریاضی1، یکی از عوامل مهمی است که منجر به سازگاری مناسب با آموزش و مدرسه میشود مشکل در ریاضی ممکن است ناشی از مشکل در انگیزش ریاضی باشد که یکی از ابعاد انگیزش تحصیلی است. انگیزش تحصیلی که به درگیری تحصیلی اشاره دارد، به شاخصهای شناختی، هیجانی و رفتاری دانشآموزان که دلبستگی آنان را به تحصیل و مدرسه نشان میدهد، تعریف شده است بر اساس این تعریف، میتوان گفت که انگیزش ریاضی میزان دلبستگی و علاقه دانشآموزان به ریاضی می باشد.
تحقیقات مختلف نشان میدهد که انگیزش ریاضی بر عملکرد ریاضی دانشآموزان تأثیر دارد؛ به عنوان نمونه، مولیس، مارتین، گونزالس و گریگوری نشان دادند که دانشآموزانی که نگرش مثبت نسبت به ریاضی دارند به احتمال زیاد در ریاضی نیز بهتر عمل میکنند. همچنین رامسیر نشان دادند که بین ابعاد انگیزش یعنی جهتگیری بیرونی، جهت-گیری طولانی مدت، جهتگیری پیشرفت و جهتگیری تأییدی با عملکرد ریاضی و علاقه به ریاضی رابطه وجود دارد. در پژوهش کیونگاوم و همکاران نیز نشان داده شد که انگیزش درونی به صورت مثبت و تنظیم - کنترل - بیرونی به صورت منفی عملکرد ریاضی دانش آموزان را تحت تأثیر قرار می دهد.
سبک مدیریت کلاس یکی از متغیرهایی است که میتواند بر انگیزش و پیشرفت ریاضی نقش داشته باشد. سبک مدیریت کلاس عبارت است از کلیهی تلاشهای معلم برای سرپرستی فعالیتهای کلاس که شامل تعاملات اجتماعی، رفتار دانش آموزان و یادگیری است؛ به نقل از مارین و بالدوین در پارهای از تعریفها نیز سبک مدیرت، شیوهای است که معلم جهت کنترل دانشآموزان به کار میبرد.
به نقل از مارین و بالدوین، سه نوع سبک مدیریت کلاس وجود دارد که عبارتند از: سبک غیرمداخله گر - واگذاری مسئولیتها به دانشآموزان و فرصت بیشتر برای تعامل آزاد درکلاس و پیروی آنها از علایق شخصی خود - ، تعاملگرا - کنترل و انضباط در سایهی تعامل میان دانش آموز و معلم و سهیم شدن دانشآموزان در برنامهریزی و سازماندهی کلاس - و مداخله گر - تأکید بر اعمال کنترل و نظارت بیشتر بر فعالیتها و رفتار دانشآموزان و تأکید بر قوانین و انضباط کلاس - . برخی تحقیقات نشان دادهاند که ساختار مدیریت کلاس توسط معلمان نقش مهمی در نگرش مثبت دانش آموزان نسبت به کلاس دارد که عملکرد تحصیلی آنها را تحت تأثیر قرار می دهد.
تحقیقات نشان میدهد که سبکهای رهبری معلمان در کلاس نقش مهمی در موفقیت و پیشرفت تحصیلی دانشآموزان ایفا میکند و سبک مدیریت معلمان نقش مهمی در درگیری دانشآموزان در کلاس و ایجاد انگیزه در آنان دارد همچنین آریاپوران، عزیزی و دیناروند نشان داد که بین سبک مدیریت کلاس تعاملگرای معلمان با انگیزش ریاضی دانش آموزان ابتدایی رابطه معنیدار وجود دارد.
از آنجا که مشکلات ریاضی و عملکرد پایین در درس ریاضی یکی از مشکلاتی است که دانشآموزان با آن دست و پنجه نرم میکنند و یکی از عوامل مرتبط با این مشکل، انگیزش ریاضی - آنان است، بنابراین توجه به متغیرهای مرتبط با این مشکل از جمله سبک مدیریت معلمان لازم و ضروری است و میتواند متغیرهای پیشبین انگیزش و پیشرفت درس ریاضی را به مسئولین امر در آموزش و پرورش شناسایی کند تا آنان از این طریق بتوانند برنامههای لازم را جهت افزایش عملکرد و انگیزش ریاضی دانشآموزان دبیرستان طراحی نمایند.
ارائهی راهکارهای لازم در جهت تعدیل سبک مدیریت معلمان و کمک به دانش-آموزان دارای انگیزش تحصیلی پایین در درس ریاضی و ارائهی راهکارهای مناسب در جهت تعدیل و مثبت نمودن انگیزش تحصیلی و مخصوصاً انگیزش ریاضی دانشآموزان از ضرورتهای دیگر انجام این پژوهش میباشد.
روش
روش تحقیق: روش تحقیق این پژوهش همبستگی می باشد. زیرا در این پژوهش هدف اصلی پژوهش بررسی رابطهی سبک مدیریت معلمان با انگیزش ریاضی دانشآموزان سال اول دبیرستان میباشد. براساس این هدف سبک مدیریت کلاس در 3 بعد مداخلهگر، تعاملگرا، غیرمداخلهگر به عنوان متغیر پیشبین و انگیزش ریاضی به عنوان متغیر ملاک در نظر گرفته شده است. جامعه، نمونه و روش نمونهگیری: جامعهی آماری این پژوهش به دو صورت میباشد: جامعهی آماری معلمان: جامعهی آماری معلمان در این پژوهش را کل معلمان درس ریاضی زن و مرد شهرستان تویسرکان تشکیل دادند که که 9 زن و 11 مرد بودند.
جامعهی آماری دانشآموزان: جامعهیآماری دانشآموزان در این پژوهش شامل کلیهی دانش آموزان سال اول دبیرستان شهرستان تویسرکان میشد که تقریباً 1021 نفر بر اساس جامعه آماری حجم نمونهی معلمان شامل تمام معلمان ریاضی زن و مرد سال اول دبیرستان شهرستان تویسرکان می شد که به روش کل شماری انتخاب شدند. به عبارت دیگر، حجم نمونه با جامعه برابر بوده است حجم نمونهی دانش آموزان نیز شامل 381 دانش آموز از مدارس دخترانه 10کلاس - و پسرانه 10 کلاس - سال اول دبیرستان بودند که بر اساس نمونه معلمان انتخاب شدند که 184 دختر و 197 پسر انتخاب شد. لازم به ذکر است که حجم نونه بر اساس جدول کرجسی و مورگان بدست آمده است.
با توجه به آنکه حجم نمونهی دانشآموزان به حجم نمونهی معلمان بستگی داشت، نمونهی دانشآموزان - وابسته به نمونه معلمان - به صورت در دسترس انتخاب شدند . به این صورت که در هر مدرسه از مدارس شهرستان تویسرکان یک کلاس که معلم ریاضی آنان در تحقیق شرکت داده شده بود، در تحقیق شرکت کردند.در این پژوهش به دلیلی استفاده از پرسشنامه برای جمعآوری اطلاعات، از روش میدانی استفاده شده است.
بر این اساس ابزارهای گردآوری اطلاعات در این پژوهش عبارتند از:پرسشنامه نگرش و باورهای معلمان در مورد مدیریت کلاس این پرسشنامه توسط مارتین و همکاران ساخته شده است و دارای 26 گویه می باشد و شیوه پاسخ دهی به گویه های آن بر اساس مقیاس چهار درجه ای لیکرت به صورت هرگز، تا اندازه ای - - ،2 معمولاً و همیشه پاسخ می دهد. نمره فرد در این پرسشنامه از 26 تا 104 می باشد. این پرسشنامه سه زیر مقیاس سبک های مدیریت کلاس مداخلهگر، تعاملگرا، غیرمداخلهگر را می سنجد. ضریب اعتبار و پایایی این پرسشنامه مناسب ارزیابی شده است. در پژوهش عالی و امین یزدی در پژوهشی در استفاده از این پرسشنامه نشان دادند که ضریب آلفای کرونباخ برای سؤالات این پرسشنامه برابر با 0/68 بوده است و همبستگی ابعاد آن نیز مورد تأیید قرار گرفته است.
پرسشنامه انگیزش ریاضی: این مقیاس توسط فنگ و هانگ ساخته شده است و دارای 36 گویه است که هر فرد به هر کدام از گویه ها بر اساس مقیاسدرجه5 ای لیکرت از کاملاً مخالف تا کاملاً موافق پاسخ می دهد. این مقیاس دارای سه زیر مقیاس ارزش، انتظارات و عاطفه ریاضی است . ضریب پایایی برای زیر مقیاس ها ارزش، انتظارات و عاطفه ریاضی به ترتیب 0/88، 0/87 و 0/76 بدست آمده است. اعتبار این آزمون نیز مناسب ارزیابی شده است.
روند اجرای پژوهش:پس از تعیین حجم نمونه، پژوهشگر به دبیرستانهای شهرستان تویسرکان از توابع استان همدان مراجعه نمود. سپس با مشخص نمودن معلمان ریاضی سال اول دبیرستان، کلاسهای پایهی اول دبیرستانی که همان معلم به آنها تدریس میکرد انتخاب شدند. سپس با خواندن راهنمای پرسشنامهی مخصوص معلمان برای معلمان و پرسشنامهی مخصوص دانشآموزان برای دانشآموزان، پرسشنامههای پژوهش در اختیار معلم و دانشآموزان قرار داده شد و از آنها درخواست گردید که با دقت پرسشنامهها را تکمیل کنند و حتیالامکان به همهی سؤالات پاسخ دهند.
