بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش با هدف تعیین نمودن رابطه شیوههای همسرگزینی با سازگاری زناشویی دانشجویان متاهل دانشگاههای دولتی شهر تهران انجام گرفته است. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و رگرسیون است. جامعه پژوهش شامل دانشجویان متاهل مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشگاه های دولتی شهر تهران و نمونه پژوهش را 100 دانشجو که به صورت تصادفی ساده از رشته های مختلف تحصیلی انتخاب شده بودند تشکیل می دادند.
برای جمع آوری اطلاعات از مقیاس سازگاری دو نفره - زن و شوهر - و پرسشنامه شیوههای همسرگزینی استفاده شد. جهت تجزیهوتحلیل دادهها ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام مورد استفاده قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد، بین شیوههای همسرگزینی و سازگاری زناشویی رابطه معنادار وجود دارد؛ و بیشترین میزان سازگاری زناشویی در شیوه آشنایی و رضایت خانواده میباشد. با توجه به یافتههای تحقیق حاضر باید برنامهای بر اساس منابع اسلامی و متمرکز بر اصلاح سبک همسرگزینی و اصلاح سبک همسرداری به همه دانشجویان آموزش داده شود تا با آگاهی هرچه بیشتر دست به انتخاب بزنند و رضایت خانواده را در انتخاب خود لحاظ کنند.
.1مقدمه
اساس و پایه زندگی مشترک بر انس، محبت و عاطفه بنا شده است تا زمینهی آرامش زن و شوهر فراهم شود. خانواده همچون صدفی است که اگر پایههای آن سنجیده و درست بنا نشود هرگز مرواریدی نخواهد پرورد. قرآن کریم میفرماید: و از آیات و نشانههای خداوند این است که برای شما از خودتان همسرانی قرارداد تا پیش آنها آرام بگیرید و در میان شما مودت و رحمت قرار داد بهدرستی که در این کار نشانههایی است برای آنان که بیندیشند - سوره روم، آیه . - 21 خانواده از موضوعات مهم زندگی است بر اساس منابع اسلامی، چگونگی نقش اساسی و بیبدیل در زندگی نمودن و ازدواج کردن تحقق مودت و رحمت دارد؛ و تحقق مودت و رحمت نیز تضمینکنندهی یک زندگی بالنده و همراه با رضامندی سازگاری است که در آن، از آسیبهای ازدواج خبری نمیباشد - پسندیده، . - 1392 خانواده با بستن پیمان زناشویی بین زن و مرد تشکیل می شود.
خداوند در سوره ی نساء آیه 20 می فرماید: »و اخذن منکم میثاقا غلیظا؛ و زنان از شما میثاق محکمی گرفته اند.« این آیه می رساند که در قرآن پیمان ازدواج میان زن و مرد میثاق محکمی است. در قرآن کلمه میثاق به معنای پیمان میان خدا و بندگان درباره توحید و احکام است و در هر جای قرآن کلمه میثاق با فعل »اخذ« به کار رفته، نشانه ی پیمان الهی است. از این آیه می فهمیم که چقدر پیمان ازدواج در اسلام محکم و استوار است و ازدواج نه تنها پیمانی میان زن و مرد، بلکه پیمانی میان زوجین با خداست که طبق آن با خدا عهد می بندند به دستورات قرآن در وظایف همسری و حقوق خانواده که جزئیات آن در سوره های مختلف قرآن و روایات معتبر آمده عمل کنند.
امام خمینی نیز براساس آیات و روایات متعددی که وجود دارد، ازدواج را معلول نیاز روحی زن و مرد به یکیدیگر و تامین آرامش و سکینه ی همدیگر می داند نه تکرار و روزمرگی و علت تمایل آدم به حوا را مایه ی انس وی دانسته است و خداوند نیز همین اصل را پایه ارتباط آن ها قرار داده است در این دیدگاه بنای خانواده بر پایه ی مهر و عطوفت استوار است - رسولی پور و مهدوی،. - 1392
دین اسلام بر سنت دیرینه ازدواج و نیاز و خواست زن و مرد تأکید بسیار دارند چنانچه پیامبر اسلام میفرمایند: نزد خداوند هیچ چیز محبوب تر از خانه ای نیست که به واسطه ی ازدواج آباد می شود و نزد خداوند هیچ چیز مغبوض تر از خانهای نیست که بهواسطهی طلاق از هم میپاشد؛ و نیز میفرمایند: ازدواجسنّت من است و هر کس ازسنّت من روی بگرداند از من نیست.
ازدواج و تشکیل خانواده کانون مهر، محبت و تربیت و مبنای شکلگیری زندگی اجتماعی انسانهاست. آنچه در خانواده و یگانگی زن و مرد نقشی بیشتر بر عهده دارد، سازگاری زناشویی میباشد. به همین دلیل، بررسی مسئلهی سازگاری زناشویی از جهات گوناگون چه ابعاد فردی و چه ابعاد اجتماعی امری مهم است - مسموعی، معین و غیاثی، . - 1390 سازگاری زناشویی عبارت است از هماهنگی و همدلی در وصول اهداف مشترک زندگی بین زن و شوهر که به احساس رضایت از زندگی با یکدیگر منجر میشود.
سازگاری زناشویی اصطلاحی چندبعدی است که سطوح چندگانه ازدواج را روشن میکند - گل محمدیان، فرحبخش و اسماعیلی، - 1392 و از طریق درک مشترک از مباحث، تشریک مساعی، تداوم رفاقت و برآوردن انتظارات جامعه از زندگی مشترک مشخص میشود - چودهاری و باتل، . - 2009 در اسلام بنای ازدواج، مساوات، مودت و رحمت قرار دادهشده است - قرآن کریم - . این موارد به عنوان عوامل استحکام بخش روابط زناشویی تلقی می شوند - برادباری، فینچام، بیچ2، . - 2000 بر این اساس انتظار می رود کسانی که نسبت به ارزش های اسلامی پایبند هستند دارای سازگاری زناشویی بیشتری نیز باشند، زیرا تدین یکی از ارکان اساسی زندگی سعادتمندانه است.
در اهمیت سازگاری زناشویی میتوان گفت این امر مهمترین ملاک تعیینکننده خانواده با عملکرد خوب است - گریف1، - 2000، نقش والدینی را تسهیل میکند - کامینگز و واتسون2، - 1997 و باعث افزایش سلامتی میشود - دمو، آکوک3، . - 1996 همچنین سازگاری زناشویی، اعتماد، عشق و وفاداری را بالا میبرد - رویزبلات، کاسلو، ریورا، فوچ، کانجرو و زاچاریس4، - 1999 و باعث کنترل خشم میشود - گودمن5، . - 1999 در مقابل، ناسازگاری زناشویی، طلاق را بالابرده - سایرز، کوهن، فرزکو، بلک و سارور6، - 2001 و باعث دلبستگیهای مسئلهساز می شود - هاوکینز و بوث7، . - 2005 عوامل متعددی در سازگاری زناشویی مؤثر است، چنانچه این عوامل در زن و مرد نادیده گرفته شوند، زوجین در زندگی با مشکلات عدیده ای مواجه خواهند شد.
یکی از این عوامل مهم که فرد باید تقریباً تا پایان عمر، پیامدهای مربوط به آن را بپذیرد شیوه همسرگزینی است. برخی از مسائلی که در این مرحله برای فرد مطرح است، از این قرارند: نوع گزینش همسر، چگونگی رعایت نظریات والدین در عین حفظ استقلال در تصمیمگیری و آمادگی، رشد و پختگی لازم برای ازدواج. همسرگزینی از نخستین تعهدهای عاطفی و قانونی افراد و از تصمیمهای مهم زندگی به شمار میرود - تبریزی و آریا،. - 1384 سازمان ملی جوانان در نظرسنجی ها اعلام کرده که 28/3 درصد جوانان بهترین محیط انتخاب همسر را دانشگاه و موسسه های آموزشی می دانند،22/7 درصد به جمع خانواده و خویشاوندان و البته بقیه هم به جمع دوستان خود اشاره کرده اند.
بروز کشمکش هایی بین والدین و فرزندان در این مرحله دور از انتظار نیست، ولی با توجه به هنجارهای دینی و فرهنگی جوامع جمع گرا مانند ایران که به موجب آن ها فرزندان موظف به پیروی از رهنمودهای والدین می باشند، مخالفت فرزند با نظر آنان می تواند پیامدهای روانی و اجتماعی ناخوشایندی برای وی به بار آورد. برخی مطالعات اخیر نشان میدهد که مخالفت والدین با نوع ازدواج یا شریک انتخابی جوانان نقش مهمی در سازگاری زناشویی آنان بعد از ازدواج دارد.
همچنین در مطالعه گستردهای که در خصوص طلاق در ایران انجام شد نشان داده شد که تحقیقات انجامشده در ایران مبین نقش مهم خانواده در سازگاری زناشویی و طلاق است - مظاهری و همکاران، - 1387 اما به طورکلی برخی تحقیقات نشان داده اند که بیش از 90 درصد ایرانیان با لزوم جلب رضایت پدر و مادر با ازدواج به عنوان یک هنجار موافقند و از هر صد نفر، تنها سه نفر با این امر مخالفت کرده اند - بستان، . - 1384 متأسفانه در کشور ما به دلیل عدم توجه به مجموعه الگوهای اسلامی در انتخاب همسر و نیز در روابط زناشویی و غفلت از ارضای نیاز معنوی، هر ساله بر تعداد طلاقهای محضری و عاطفی افزوده میشود و خطر ازهمپاشیدگی بر سر بسیاری از کانونهای خانوادگی سایه افکنده است.
