بخشی از مقاله
چکیده
ویژگی خاص تربیت بدنی و ورزش که همانا مختص نبودن ورزش به یک گروه خاص از افراد جامعه می باشد، جایگاه والایی را برای آن فراهم نموده است. سرلوحه حیات انسان حرکت است و هر اندازه توانایی حرکت او بیشتر شود کمتر آسیب دیده و از زندگی بیشتر لذت می برد. ضعف عضلات آثار نامطلوبی را در ساختار بدن خواهد داشت مانند کیفوز که کاهش میزان اتساع قفسه سینه است که تهویه ریوی و کارایی سیستم دریافت اکسیژن را تا حد زیادی مختل می کند. در همین راستا هدف پژوهش حاضر رابطه قدرت و انعطاف پذیری عضلات تنه با میزان کیفوز دانش آموزان پسر مقطع متوسطه میباشد در این پژوهش، جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان پسر مقطع متوسطه شهر کوهدشت بوده که به نوعی مبتلا به ناهنجاری کیفوز می باشد. با توجه با اینکه دسترسی به کلیه افراد فوق امکان پذیر نبود، لذا محقق با مراجعه به دبیرستان های پسرانه، اقدام به معاینه و گزینش مبتلایان به ناهنجاری کیفوز نمود. در ادامه تعداد 50 نفر از آنها را که شرایط حضور در آزمون ها را داشتند، به صورت داوطلبانه انتخاب خواهد نمود. روش نمونه گیری در تحقیق حاضر، داوطلبانه، در دسترس و هدفمند می باشد. نتایج تحقیق نشان داد که بین قدرت عضلات بازکننده پشت، قدرت عضلات نزدیک کننده کتف با کایفوز پشتی رابطه معکوس و معنی داری وجود دارد.
کلمات کلیدی: ناهنجارهای بدنی، کیفوز، ورزش
مقدمه
با وجود توسعه علم پزشکی، رشد صنعت و راهیابی ماشین و فناوری در زندگی مردم و تغییراتی که در شیوه های زندگی مردم امروزی ایجاد شده است، ناراحتی ها و بیماری های جدیدی زندگی برخی از انسان ها را به خطر انداخته است - علیزاده و دانشمندی، . - 2004 ناهنجاری های وضعیتی به غیر از عوامل ارثی، در اثر صنعتی شدن زندگی، عدم تحرک، داشتن عادات غلط زندگی به وجود می آیند - دانشمندی، . - 2005 یکی از قسمت های بدن که میتواند به علت ویژگیهای خاص خود دچار تغییر شود راستای ستون مهرهها می باشد. انحناهای مختلف ستون مهرهها باعث توزیع مناسب نیرو گردیده و از بروز فشار نامناسب بر ستون مهرهای و لگن جلوگیری میکند - امامی میبدی ،. - 1378 عضلات پشت قابلیت خود را در حفظ پاسچر بدن از دست می دهند و در پی آن طول آنها افزایش می یابد؛ بنابراین تعادل عضلانی قسمت خلف و قدام تنه به هم خواهد خورد - ارشدی، 1385؛ گیک و همکاران، . - 1999 کیفوز یکی از ناهنجاری های شایع ستون فقرات است که افزایش بیش از حد طبیعی تحدب مهره های پشتی را شامل می شود - سخنگویی، 1385؛ سیاری، . - 1386
در ناهنجاری کیفوز، شانه ها به جلو می آید و قفسه سینه پایین می افتد و عضلات تنفسی کوتاه و دچار ضعف می شوند - بهبودی، . - 1384 در طول تاریخ فعالیت های بدنی جزء لاینفک زندگی انسان ها بوده است. انسان های اولیه برای تامین مایحتاج زندگی بیش از امروزه جنبش و فعالیت داشته اند و این تلاش ها و کوشش های انسان اولیه برای ادامه حیات، یک نوع ورزش طبیعی محسوب می شد. اما امروزه بی تحرکی ازجمله دستاوردهای جوامع صنعتی است و فشارهای اقتصادی نیز از دیگر ویژگی های زندگی مدرن است. بشر که از لحاظ زیستی برای زندگی در محیطی سرشار از حرکت و فعالیت بدنی آفریده شده، اکنون خود را در محیطی متفاوت می بیند. امروزه ماشین جایگزین کار عضله شده و دستگاه های خودکار به سرعت جایگزین، بخش مهمی از فعالیت های بدنی و فکری شده اند. - سخنگویی، . - 1385
یکی از قسمت های بدن که میتواند به علت ویژگیهای خاص خود دچار تغییر شود راستای ستون مهرهها می باشد. ستون مهرهها از 33 قطعه استخوان ناهمگون به نام مهره تشکیل شده است که توسط بافت غضروفی لیفی به نام دیسک بین مهره ای به یکدیگر متصل شده اند. ستون مهرهها دارای چهار انحناء میباشد: -1 در ناحیه گردن، برآمدگی به جلو می باشد و از 7 مهره گردنی تشکیل شده است که این برآمدگی به تدریج از زمانی که نوزاد قادر به بلند کردن سر باشد - حدود 3-4 ماهگی - ایجاد میگردد. -2 در ناحیه قفسه سینه، برآمدگی به عقب میباشد و از 12 مهره سینه ای یا پشتی تشکیل شده است که این برآمدگی ناشی از وضعیت قرار گیری جنین در رحم - به حالت خمیده - است. -3 در ناحیه کمر، برآمدگی به جلو میباشد و از 5 مهره تشکیل شده که این برآمدگی به تدریج از زمانی که کودک آغاز به راه رفتن میکند شروع می شود - حدود 18 ماهگی - . -4 در ناحیه خاجی، برآمدگی به عقب می باشد و از 5 مهره بهم جوش خورده تشکیل شده که ناشی از وضعیت جنین در رحم است. برآمدگی بیش از اندازه کمر - افزایش قوس کمری - را لوردوزیس و برآمدگی غیر طبیعی ناحیه قفسه سینه را کیفوز مینامند.
انحناهای مختلف ستون مهرهها باعث توزیع مناسب نیرو گردیده و از بروز فشار نامناسب بر ستون مهرهای و لگن جلوگیری میکند. لذا از آنجائی که دیسکهای موجود بین مهرهها به منزله مفصل کروی عمل میکنند و امکان هرگونه حرکتی را حول سه محور حرکتی فراهم میسازند، مستعد تأثیر پذیری از عوامل اثر گذار بر راستای ستون مهرهها میباشند - تند نویس، . - 1381 تاکید بر ناهنجاری کیفوز سینهای و توجه به این نکته که از جمله شایع ترین عارضه های در ناحیه ستون مهره ها در دوران کودکی و نوجوانی است، باعث شده تا تحقیقات متعددی در رابطه با این عارضه انجام گیرد. اما با بررسی پیشینه تحقیق، مشاهده میشود که این تحقیقات کمتر به رابطه کیفوزپشتی با قدرت و انعطاف عضلات تنه در دوران نوجوانی وجوانی پرداخته شده است، اهمیت این مسئله زمانی بیشتر احساس می شود که به این نکته توجه شود
که دانش آموزان مقاطع مختلف بخصوص مقطع متوسطه، بسیار مستعد برای ابتلاء به چنین ناهنجاری هایی هستند، لذا ضروری به نظر می رسد تا با بررسی ارتباط قدرت عضلات نزدیک کننده کتف و راست کننده ستون مهره ها ، انعطاف پذیری عضلات تا کننده کمربند شانه ای و سینهای-شکمی با میزان قوس کیفوزپشتی در این افراد، بتوان در صورت وجود هرگونه ارتباط معنی داری بین این متغیرها ، با ارائه راهکارهای مناسب از طریق تمرینات ورزشی، از بروز و پیشرفت این نوع از ناهنجاری ها در بین این گروه سنی جلوگیری کرد.ناهنجاری مهره ای فرایندی پیچیده و پویا می باشد که در سطوح ساجیتال و کورونال ستون پشتی - کمری رخ می دهد - رابرت و تود، . - 2007 کیفوز، یکی از ناهنجاری های شایع ستون فقرات است که افزایش بیش از حد طبیعی تحدب مهره های پشتی را شامل می شود
موقعیت استقرار بدن و همراستایی آن و نیز اثری که بخاطر تغییر در آن بر ارگان های مختلف بدن از قبیل دستگاه تنفسی، گردش خون و عصبی بر جای می گذارد، حائز اهمیت است. اغلب عدم توجه به نقایص و ضعفهای ارگانی و ساختاری بوجود آمده در دوران کودکی و نیز نوجوانی - دوره سریع رشد - ، میتواند در مراحل بعدی زندگی به خصوص در بزرگسالی، ناراحتیهای جبران ناپذیری را بوجود بیاورد که عملا فعالیت طبیعی بدن را مختل و حتی طول عمر را کاهش دهد - سیناکی و همکاران، 2004 و موماننی و همکاران، . - 2006 اسکلت بدن انسان شامل دو قسمت محوری و ضمائم متصل به آن است. قسمت محوری شامل سر، ستون مهره ها و اتصالات آن، دنده ها و جناغ می باشد که اسکلت اولیه انسان را به وجود می آورند. ستون مهره ها در قسمت خلفی- میانی بدن قرار گرفته است که شامل 33 مهره می باشد و بنابر موقعیت قرار گرفتن، به مهره های گردنی 7 - مهره - ، مهره های پشتی 12 - مهره - ، مهره های کمری 5 - مهره - ، استخوان خاجی 5 - مهره بهم جوش خورده - و دنبالچه 4 - مهره بهم جوش خورده - نامگذاری می شود - حسینی، . - 1384
در کنار چنین عواقبی، ظاهر نامناسب و کوتاهی پیشرونده قد نیز می تواند از نظر زیبایی ظاهری، یک معضل به شمار می آید و عوارض سایکولوژیک گسترده ای را در پی داشته باشد - اثباتی، . - 1384 پژوهش های احمدی پور، گودمن و سیناکی نشان دادند که تمرین بر افزایش قدرت، اثر مثبت دارد. طبق پژوهش های انجام شده، تمرین های اصلاحی در خشکی اثر مطلوبی بر افزایش قدرت عضلات پشت و همچنین بهبود عارضه کیفوز داشته است - سیناکی و همکاران، 1996؛ احمدی پور، . - 1379 باتوجه به مطالب فوق، تحقیق حاضر حاضر به دنبال پاسخگویی به این سوأل است که آیا بین قدرت و انعطاف پذیری عضلات تنه با میزان کیفوز دانش آموزان مقطع متوسطه شهرستان کوهدشت ارتباط معنی داری وجود دارد یا خیر؟
روش تحقیق
روش تحقیق حاضر از نوع توصیفی - همبستگی پیشگویی کننده بوده که سعی دارد به بررسی ارتباط بین متغیرهای قدرت و انعطاف پذیری عضلات تنه با دانش آموزان پسر مقطع متوسطه دارای ناهنجاری کیفوز بپردازد. در این پژوهش، جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان پسر مقطع متوسطه شهر کوهدشت بوده که به نوعی مبتلا به ناهنجاری کیفوز می باشد. با توجه با اینکه دسترسی به کلیه افراد فوق امکان پذیر نبود، لذا محقق با مراجعه به دبیرستان های پسرانه، اقدام به معاینه و گزینش مبتلایان به ناهنجاری کیفوز نمود. در ادامه تعداد 50 نفر از آنها را که شرایط حضور در آزمون ها را داشتند، به صورت داوطلبانه انتخاب خواهد نمود. روش نمونه گیری در تحقیق حاضر، داوطلبانه، در دسترس و هدفمند می باشد.
متغیرهای تحقیق :
- 1 متغیر مستقل :متغیر مستقل - پیشگو - ، محرک یا درونداد است که به وسیله پژوهشگر اندازه گیری یا انتخاب می شود تا تأثیر یا ارتباط آن با متغیر دیگری معین شود. متغیر مستقل در این تحقیق، شامل قدرت و انعطاف پذیری عضلات تنه می باشد.
