بخشی از مقاله
چکیده
هدف از مطالعه حاضر بررسی رابطه ناگویی خلقی با آمادگی اعتیاد در دانشجویان بود. روش پژوهش از نوع همبستگی بود. جامعه آماری این پژوهش عبارت است از تمام دانشجویان دختر و پسر دانشگاههای شهر قم مشغول به تحصیل 1394-195 بودند. نمونه آماری بر اساس جدول مورگان 400 نفر برآورد شد که با روش نمونه گیری در دسترس وارد پژوهش شدند. از پرسشنامههای ناگویی خلقی بگبی، پارکر و تیلور - - 1994 و آمادگی اعتیاد وید و بوچر - - 1992 برای جمع آوری دادهها به کار رفت. دادهها با ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که بین ناگویی خلقی و آمادگی به اعتیاد دانشجویان رابطه مثبت و معنیداری وجود دارد - . - P<0/005 همچنین نتایج نشان داد که ابعاد ناگویی خلقی می توانند آمادگی اعتیاد را به صورت معنی داری پیش بینی میکند. ضریب بتای دشواری در توصیف هیجانات از مولفههای ناگویی خلقی بر روی آمادگی اعتیاد 0/385 میباشد، سهم پیش بینی کنندگی بالاتری نسبت به سایر متغیرها به خود اختصاص داده است. می توان نتیجه گیری کرد که دشواری در توصیف هیجانات نقش مهمی در پیشبینی آمادگی اعتیاد دانشجویان را بر عهده دارد.
کلمات کلیدی: ناگویی خلقی، آمادگی اعتیاد، دانشجویان.
.1 مقدمه
سوء مصرف مواد و اعتیاد، امروزه به یکی از دغدغههای بزرگ جوامع بشری تبدیل شده است. این معضل یکی از معضلات اجتماعی خانمان سوز عصر ما به ویژه جوانان است که ریشه در فقر، ناامیدی و فشارهای روحی و روانی دارد - ترقی جاه و نجفی، . - 1387 ایران به لحاظ جغرافیایی همسایه بزرگترین تولید کننده خشخاش و مواد مخدر است و موقعیت مناسبی برای حمل و نقل مواد مخدر از افغانستان به دیگر کشورها و به ویژه اروپا قرار گرفته است - یزدی مقدم و اسماعیل آبادی، . - 1387براساس پنجمین ویراست راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی - - DSM-5، مهمترین ویژگی وابستگی به مواد مجموعهای از نشانههای شناختی، رفتاری و روان شناختی است که شخص با وجود داشتن مشکلات قابل توجه در رابطه با مصرف مواد به مصرف آن ادامه می دهد - راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، 2012؛ ترجمه رضاعی و همکاران، . - 1394
اعتیاد پدیدهای زیستی، روانی و اجتماعی است که ممکن است تحت تاثیر عوامل مختلف پدید آمده باشد. عوامل اجتماعی، اقتصادی، خانوادگی، زیستی و روانی دست به دست یکدیگر می دهند تا در پایانی مشترک فرجام سوء مصرف مواد را به وابستگی ختم کنند - گلپرور، آتش پور و آقایی، . - 1382 می توان این عوامل پیش اعتیادی را آمادگی به اعتیاد نام نهاد. آمادگی به اعتیاد، باورهای فرد در مورد نتیجه و عاقبت هر کار و ارزشی که فرد برای این نتیجه قائل است، قلمداد میشود - زرگر و همکاران، . - 1387 با توجه به این امر توجه به متغیرهای مرتبط با رفتارهای اعتیادی به منظور پیش گیری از اعتیاد در میان جوامع الزامی به نظر میرسد. ناگویی هیجان به عنوان عاملی موثر در تنظیم و دشواری هیجانی از پیش بینهای آمادگی اعتیاد نام برده شده است - زرگر، نجاریان و نعامی، . - 1387
از میان عوامل متعددی که در رابطه با گرایش به سوء مصرف مواد وجود دارد، می توان به نقش برجسته ناگویی خلقی به طور خاص اشاره کرد - نریمانی و پوراسمعلی، . - 1391 ناگویی هیجانی اختلال ویژه در پردازش هیجانی است، که بیشتر به کاهش توانمندی در شناسایی و تشخیص هیجانها اشاره دارد - چن، اکسیو، جینگ و چانگ، . - 2011 ناتوانی در پردازش شناختی اطلاعات هیجانی و تنظیم هیجانها، ناگویی خلقی گفته میشود - بشارت و همکاران، . - 1392 ناگویی هیجانی سازهای چند وجهی بوده که متشکل از دشواری در شناسایی احساسات و تمایز بین احساسات و تهییجهای بدنی مربوط به برانگیختگی هیجانی، دشواری در توصیف احساسات برای دیگران، قدرت تجسم محدود که بر حسب فقر خیال پردازیها مشخص میشود، سبک شناختی عینی - غیر مجسم - ، عملگرا و واقعیتگرا و یا تفکر عینی - بگبی، پارکر و تیلور، . - 1994
افراد مبتلا به ناگویی هیجانی، تهییج های بدنی بهنجار را بزرگ کرده، نشانههای بدنی انگیختگی هیجانی را بد تفسیر میکنند، درماندگی هیجانی را از طریق شکایتهای بدنی نشان میدهند و در اقدامات درمانی نیز به دنبال درمان نشانههای جسمانی هستند- - تیلور، پارکر، بگبی و اکلین، . - 1992 پژوهشها نشان دادهاند که افراد مبتلا به ناگویی خلقی در شناسایی صحیح هیجانها از چهرهدیگران مشکل دارند و ظرفیت آنها برای همدردی با حالت های هیجانی دیگران محدود است - تیلور، 1987؛ نقل از بشارت و همکاران، . - 1392 ناگویی خلقی با مصرف بیشتر الکل و اختلالهای مصرف الکل مرتبط است - بیرت، ساندور، وابدا و بیرت، 2008؛ توربرگ و همکاران، . - 2011
بین 45 تا 67 درصد مصرف کنندگان الکل، دارای علائم ناگویی خلقی شناخته شدهاند - اورن و همکاران، . - 2008 در مطالعه ای که در مصر انجام شد افرادی که چند ماده مصرف میکنند از افرادی که تنها یک ماده مصرف می کنند ناگویی هیجان بالاتری دارند - رشید، 2001؛ به نقل از بشارت، نوربخش و رستمی، . - 1393 با توجه به متناقض و ناهمسو بودن برخی از تحقیقات و همچنین با بررسی و مطالعه پژوهشهای انجام گرفته در خصوص افراد معتاد به نظر میرسد که این افراد در ناگویی هیجانی نیاز به بررسیهای بیشتری دارند. بنابراین با توجه به نتایج مطالعات قبلی، چالشهای موجود و فقر مطالعه در این زمینه پژوهش حاضر به دنبال پاسخ گویی به این سوال است که آیا بین ناگویی خلقی با آمادگی اعتیاد در دانشجویان رابطه وجود دارد؟
.2 روش پژوهش
پژوهش حاضر از نوع همبستگی می باشد. جامعه آماری این پژوهش عبارت است از تمام دانشجویان دختر و پسر دانشگاههای شهر قم مشغول به تحصیل در سال تحصیلی 1394-1395 بودند. در این پژوهش از روش نمونهگیری در دسترس استفاده شد. بر اساس جدول مورگان بالاترین حجم نمونه 384 نفر است. در پژوهش حاضر محقق برای اطمینان بیشتر نتایج، تعداد 400 پرسشنامه در میان دانشجویان دختر و پسر دانشگاه دولتی قم، دانشگاه غیرانتفاعی مفید و دانشگاه آزاد اسلامی قم توزیع کرد.
-1-2معیار ورود و خروج
دانشجو بودن، داوطلب شرکت در پژوهش، نداشتن اعتیاد به مواد مخدر، نداشتن بیماریهای روانی و جسمی به گزارش خود دانشجو از معیارهای ورود به پژوهش بود. همچنین مبتلا به سوء مصرف مواد مخدر و داشتن اختلالات روانپزشکی از معیارهای خروج در دانشجویان بود.
-2-2ابزارهای پژوهش
-1-2-2پرسشنامه آمادگی اعتیاد
پرسشنامه آمادگی اعتیاد توسط وید و بوچر - 1992؛ به نقل از زرگر، - 1385 ساخته شد و تلاشهایی در جهت تعیین روایی آن در کشور ایران صورت گرفته است. این پرسشنامه، مقیاس ایرانی آمادگی به اعتیاد است که با توجه به شرایط روانی و اجتماعی جامعه ایرانی توسط زرگر - - 1385 ساخته شده است.از دو عامل - آمادگی فعال و آمادگی منفعل - و 36 ماده به اضافه 5 ماده دروغ سنج تشکیل شده است. نمره گذاری هر سوال بر روی طیفی از صفر - کاملا مخالفم - تا - 3کاملا موافقم - میباشد - حاجی حسنی، شفیع آبادی، پیرساقی و بشیرپور، . - 1390 ضریب آلفای کرونباخ این مقیاس 0/90 گزارش شده است ؛ همچنین جهت روایی همگرا ضریب همبستگی بین این مقیاس و مقیاس 25 مادهای فهرست علایم بالینی 0/45 بدست آمده است. برای بررسی روایی تشخیصی، نمرات این مقیاس در گروه بهنجار و مصرف کننده مواد مورد مقایسه قرار گرفته است که میانگین نمرات گروه مصرف کننده مواد به طور معنیداری بیشتر بود - زرگر، . - 1385 پایایی با روش آلفای کرونباخ برای پرسشنامه 0/90 محاسبه شده است که در حد مطلوب می-باشد - زرگر، نجاریان و نعامی، . - 1387
-2-2-2 پرسشنامه ناگویی خلقی تورنتو
پرسشنامه ناگویی خلقی تورنتو توسط بگبی، پارکر و تیلور - - 1994 تدوین و یک آزمون 20 ماده ای است و سه زیر مقیاس دشواری در شناسایی احساسات - سوالات1، 3، 6 ، 7، 9 ، 13 و 14 - ، دشواری در توصیف احساسات - سوالات 2، 4، 11، 12 و - 17 و تفکر عینی - سوالات 5 ، 8، 10 ، 15، 16، 18، 19 و - 20 را در یک مقیاس پنج درجه ای لیکرت به این صورت که »کاملاً مخالف« نمره 1 و به پاسخ کاملاً» موافق« نمره 5 تعلق میگیرد. گویه های 4، 5، 10، 18 و 19 نمره گذاری معکوس دارند. یک نمره کل نیز از جمع نمرههای سه زیر مقیاس برای نارسایی هیجانی کلی محاسبه میشود این مقیاس برای اجرا در نمونههای عمومی و بالینی مناسب است و می تواند بر حسب شرایط به صورت فردی یا گروهی اجرا شود - بشارت و همکاران، . - 1392
هر چه افراد نمراتشان در ای ن خرده مقیاس ها بیشتر باشد نشان دهنده مشکل بیشتر در زمینه بیان و تشخیص احساسات می باشد - بگبی و همکاران، . - 1994 پایایی و روایی: ویژگیهای روان سنجی پرسشنامه ناگویی خلقی در پژوهشهای متعدد بررسی و تایید شده است - تیلور و بگبی، 2000؛ پارکر، تیلور و بگبی، . - 1993 در نسخه فارسی پرسشنامه ضرایب آلفای کرونباخ برای ناگویی خلقی کل و سه زیر مقیاس دشواری در شناسایی احساسات، دشواری در توصیف احساسات و تفکر عینی به ترتیب 0/85، 0/82، 0/75، و 0/72 محاسبه شد که نشانه همسانی درونی خوب مقیاس است - بشارت و گنجی، . - 1391 پایایی باز آزمایی در دو نوبت با فاصله چهار هفته از 0/70تا 0/77 برای ناگوییخلقی کل و زیر مقیاس های مختلف تایید شد.
روایی همزمان پرسشنامه ناگویی خلقی بر حسب همبستگی بین زیرمقیاسهای این آزمون و مقیاسهای هوش هیجانی، بهزیستی روانشناختی و درماندگی روانشناختی بررسی و تایید شد. نتایج ضرایب همبستگی پیرسون نشان داد که بین نمره آزمودنیها در پرسشنامه ناگویی خلقی با کل هوش هیجانی - P<0/001؛ - r=0/70، بهزیستی روانشناختی - P<0/001؛ - r=0/68، و درماندگی روانشناختی - P<0/001؛ - r=0/44 همبستگی معنادار وجود دارد - بشارت و همکاران، . - 1392 در پژوهش بشارت و گنجی - 1391 - ضرایب آلفای کرونباخ زیر مقیاسهای دشواری در شناسایی احساسات، دشواری در توصیف احساسات و تفکر عینی را به ترتیب 0/81، 0/77، 0/75 و 0/84 محاسبه شد.
-3-2روش اجرای پژوهش
در این پژوهش از روش نمونهگیری تصادفی اینگونه استفاده شد که با مراجعه به دانشگاه دولتی قم، دانشگاه غیرانتفاعی مفید و دانشگاه آزاد اسلامی، بعد از ارائه توضیحات لازم به مسئولین و دانشجویان، پرسشنامهها در اختیار آنان قرار گرفت. بر اساس جدول مورگان بالاترین حجم نمونه 384 نفر است. بعد از این مرحله اطلاعات لازم در مورد اهداف، طول مدت پژوهش و نحوه همکاری در طول مطالعه به دانشجویان داده شد و پس از کسب رضایت آگاهانه از آنان، به عنوان تکمیل کننده پرسشنامه مورد پژوهش انتخاب شدند. پرسشنامههای پژوهش به آنان ارائه شد که با کمک پژوهشگر اقدام به تکمیل آن نمودند. فرایند جمع آوری اطلاعات در طی یک هفته به طول انجامید. در پژوهش حاضر محقق برای اطمینان بیشتر نتایج، تعداد 400 پرسشنامه در میان دانشجویان دختر و پسر دانشگاه دولتی قم، دانشگاه غیرانتفاعی مفید و دانشگاه آزاد اسلامی قم توزیع شد که از این 400 نفر همه پرسشنامه تکمیل و هیچ پرسشنامه ناقص و بی پاسخ نماند. سپس از جمع آوری اطلاعات، دادهای مورد نظر با استفاده از روشهای آماری ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
-4-2 اصول اخلاقی پژوهش
-1قبل از شرکت دادن دانشجویان دختر و پسر در پژوهش، اطلاعات لازم در مورد اهداف، طول مدت پژوهش و نحوه همکاری در طول مطالعه به آنها داده شد و پس از کسب رضایت آگاهانه از آنان، به عنوان تکمیل کننده پرسشنامه مورد پژوهش انتخاب شدند.
-2به دانشجویان دختر و پسر این اطمینان داده شد که اطلاعات گردآوری شده، محرمانه تلقی شده و نتایج برای هر کس محفوظ خواهد ماند.
-3 دانشجویان دختر و پسر این اطمینان داده شد که در هر مرحلهای از تکمیل پرسشنامه در صورت عدم تمایل میتوانند از دور مطالعه خارج شوند.
-4شماره تلفنی جهت تماس در اختیار همه دانشجویان دختر و پسر قرار داده شد تا درصورت نیاز بتوانند سؤالات و مشکلات خود را با پژوهشگر در میان بگذارند.
-5-2روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
در این پژوهش، تجزیه و تحلیل اطلاعات در دوبخش انجام خواهد شد. بخش توصیفی و استنباطی. در بخش توصیفی از شاخص های مرکزی و پراکندگی - میانگین، انحراف معیار - استفاده شد و در بخش استنباطی با استفاده از آزمون آماری همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه با رعایت پیش فرض های آن، فرضیه های پژوهش به تفکیک مورد بررسی قرار خواهد گرفت. ابزار تجزیه و تحلیل دادههای جمع آوری شده نرم افزار 22 SPSS بود.
.3یافتهها
