بخشی از مقاله
چکیده
هدف از مطالعه حاضر بررسی رابطه هیجان خواهی با آمادگی اعتیاد در دانشجویان بود. روش پژوهش همبستگی بود. جامعه آماری این پژوهش عبارت است از تمام دانشجویان دختر و پسر دانشگاههای شهر قم مشغول به تحصیل در سال تحصیلی .1394-1395 نمونه آماری بر اساس جدول مورگان 400 نفر برآورد شد که با روش نمونه گیری در دسترس وارد پژوهش شدند. از پرسشنامههای آمادگی اعتیاد وید و بوچر - - 1992 و هیجان خواهی آرنت - - 1993 برای جمع آوری دادهها استفاده شد.
دادهها با ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که بین هیجان خواهی با آمادگی به اعتیاد دانشجویان رابطه مثبت و معنیداری وجود دارد - . - P<0/005 همچنین نتایج رگرسیون چندگانه حاکی از آن بود که ابعاد هیجان خواهی می توانند آمادگی اعتیاد را به صورت معنی داری پیش بینی میکند. ضریب بتای تنوع طلبی از مولفههای هیجان خواهی بر روی آمادگی اعتیاد 0/865 میباشد، سهم پیش بینی کنندگی بالاتری نسبت به شدت هیجان به خود اختصاص داده است. می توان نتیجه گیری کرد که تنوع طلبی نقش مهمی در پیشبینی آمادگی اعتیاد دانشجویان را بر عهده دارد.
.1 مقدمه
اعتیاد یکی از مهمترین مشکلات اجتماعی در جامعه است که با مسائل زیادی در حوزه های مختلف زندگی همراه است - مارتینز، رامالو و مورین، . - 2010 اعتیاد نه تنها زندگی فرد را تحت الشعاع قرار میدهد بلکه نواقص و نارحتیهایی زیادی را برای خانواده و جامعه ایجاد میکند و بار زیادی را بر اجتماع تحمیل میکند - کیانی پور، پورزاد، . - 1391 سی دو میلیون نفر از اختلال سوء مصرف مواد رنج میبرند و در بیش از نیمی از آنها، همبودی بین اختلال سوء مصرف مواد و اختلالات روانشناختی به چشم میخورد. - میلتون و اوریت، . - 2012
امروزه مسئله اعتیاد از اختلالات بسیار شایع مربوط به روانپزشکی در سراسر جهان است و به بحران اساسی دنیای کنونی تبدیل شده است که سلامت، رفاه، ثبات سیاسی، اقتصادی و ساختار اجتماعی کشورهای مختلف جهان را تهدید می کند - دوستیان، بهمنی، اعظمی و گودینی، . - 1392 اعتیاد در اثر عوامل متعددی شکل گرفته میتوان این عوامل پیش اعتیادی را آمادگی به اعتیاد نام نهاد. آمادگی به اعتیاد، باورهای فرد در مورد نتیجه و عاقبت هر کار و ارزشی که فرد برای این نتیجه قائل است، قلمداد میشود - زرگر، نجاریان و نعامی، . - 1387 وابستگی به مواد و یا اعتیاد به مواد مخدر در همه مشاغل، سطوح تحصیلی و طبقه اقتصادی، اجتماعی دیده میشود و مختص افراد و اقشار خاصی نمیباشد.
با توجه به شیوع بالای وابستگی به مواد و دشواریهای درمان آن، تلاش در جهت شناسایی عوامل خطر ابتلا و یا آمادگی اعتیاد در بین جمعیتهای مختلف به ویژه دانشجویان بسیار ضرروت پیدا میکند. از متغیرهای پیش بین آمادگی به اعتیاد هیجان خواهی در افراد است - زرگر، نجاریان و نعامی، . - 1387 هیجان خواهی نوعی تمایل ارثی برای شروع یک فعالیت مشتاقانه در پاسخ به محرکهای جدید است - هوس-بوکز، . - 2002 بر اساس شواهد سوء مصرف مواد مخدر با هیجان خواهی در ارتباط است.
- چاندرا، کریشنا، بنگال و راماکریشنا، . - 2003 زاکرمن برای اندازه گیری مولفههای شخصیتی نشان داد که در بین افراد از لحاظ میزان هیجان خواهی تفاوت زیادی وجود دارد و نمرات بالا در هیحان خواهی با بعضی خصوصیات رفتاری از جمله سوء مصرف مواد مخدر رابطه دارد. با توجه به آنچه گفته شد و نگاه به آمار روزافزون اعتیاد به مواد مخدر، به خصوص اشاعه آن در بین نوجوانان و جوانان نشان می دهد که نسل جوان که باید در جهت سازندگی و پیشرفت جامعه مشارکت داشته باشد، در دام اعتیاد به هدر می رود؛ از این رو، باید بررسیهای وسیع و عمیقی درباره شناسایی عوامل زمینه ساز آمادگی برای اعتیاد انجام گیرد.
به رغم اینکه در مطالعات مختلف، همواره از نقش عوامل و ویژگیهای فردی در شروع و تداوم گرایش به مواد مخدر بحث می شود، میزان تا ثیر هریک از ویژگیهای فردی در گرایش و آمادگی اعتیاد نامشخص است - دوستیان، بهمنی، اعظمی و گودینی، . - 1392 با توجه به اینکه در زمینه شناخت پیش آیندها و عوامل زمینه ساز اعتیاد در ایران بررسیهای اندکی به ویژه در دانشجویان انجام شده است، لذا پژوهش حاضر به دنبال پاسخ گویی به این سوال است که آیا بین هیجان خواهی با آمادگی اعتیاد در دانشجویان رابطه وجود دارد؟
.2 روش پژوهش
پژوهش حاضر از نوع همبستگی می باشد. جامعه آماری این پژوهش عبارت است از تمام دانشجویان دختر و پسر دانشگاههای شهر قم مشغول به تحصیل در سال تحصیلی 1394-1395 بودند. در این پژوهش از روش نمونهگیری در دسترس استفاده شد. بر اساس جدول مورگان بالاترین حجم نمونه 384 نفر است. در پژوهش حاضر محقق برای اطمینان بیشتر نتایج، تعداد 400 پرسشنامه در میان دانشجویان دختر و پسر دانشگاه دولتی قم، دانشگاه غیرانتفاعی مفید و دانشگاه آزاد اسلامی قم توزیع کرد.
-1-2معیار ورود و خروج
دانشجو بودن، داوطلب شرکت در پژوهش، نداشتن اعتیاد به مواد مخدر، نداشتن بیماریهای روانی و جسمی به گزارش خود دانشجو از معیارهای ورود به پژوهش بود. همچنین مبتلا به سوء مصرف مواد مخدر و داشتن اختلالات روانپزشکی از معیارهای خروج در دانشجویان بود.
2-2ابزارهای پژوهش
-1-2-2 پرسشنامه آمادگی اعتیاد
پرسشنامه آمادگی اعتیاد توسط وید و بوچر - 1992؛ به نقل از زرگر، - 1385 ساخته شد و تلاشهایی در جهت تعیین روایی آن در کشور ایران صورت گرفته است. این پرسشنامه، مقیاس ایرانی آمادگی به اعتیاد است که با توجه به شرایط روانی و اجتماعی جامعه ایرانی توسط زرگر - - 1385 ساخته شده است.از دو عامل - آمادگی فعال و آمادگی منفعل - و 36 ماده به اضافه 5 ماده دروغ سنج تشکیل شده است.
نمره گذاری هر سوال بر روی طیفی از صفر - کاملا مخالفم - تا - 3کاملا موافقم - میباشد - حاجی حسنی، شفیع آبادی، پیرساقی و بشیرپور، . - 1390 ضریب آلفای کرونباخ این مقیاس 0/90 گزارش شده است ؛ همچنین جهت روایی همگرا ضریب همبستگی بین این مقیاس و مقیاس 25 مادهای فهرست علایم بالینی 0/45 بدست آمده است. برای بررسی روایی تشخیصی، نمرات این مقیاس در گروه بهنجار و مصرف کننده مواد مورد مقایسه قرار گرفته است که میانگین نمرات گروه مصرف کننده مواد به طور معنیداری بیشتر بود - زرگر، . - 1385 پایایی با روش آلفای کرونباخ برای پرسشنامه 0/90 محاسبه شده است که در حد مطلوب می-باشد - زرگر، نجاریان و نعامی، . - 1387
2-2-2 پرسشنامه هیجانخواهی
پرسشنامه هیجان خواهی توسط آرنت - - 1993 ساخته شده است. این پرسشنامه در 20 آیتم دو مولفه تنوع طلبی - سوالات 1، 3، 5، 7، 9، 11، 13، 15، 17، - 19 و شدت هیجان - 2 ، 4 ، 6، 8، 10، 12، 14، 16، 18، - 20 را اندازه گیری میکند. آزمودنی به سئوالات این مقیاس به صورت چهار گزینه ای بسیار خوب مرا توصیف می کند«، »تا حدودی مرا توصیف می کند»، » مرا خوب توصیف نمیکند«، اصلاً» مرا توصیف نمی کند« پاسخ میدهد.
در مطالعه آرنت - - 1993 ضریب آلفای کرونباخ در دامنه ای از 0/83 تا 0/86 بدست آمده است. این پرسشنامه با خرده مقیاس رفتار مخاطره آمیز، پرسشنامه روانشناختی کالیفرنیا و مقیاسهای هیجان خواهی زاکرمن همبستگی بالایی نشان داده است. خصوصیات روانسنجی این پرسشنامه در ایران مناسب گزارش شده است - عسگری، عنایتی، عسگری و روشنی، . - 1390 در پژوهش عسگری، عنایتی، عسگری و روشنی - - 1390 ضریب پایایی پرسشنامه هیجان خواهی با دو روش آلفای کرونباخ و تنصیف محاسبه شد که به ترتیب 0/40 و 0/35 به دست آمده است.
-3-2روش اجرای پژوهش
در این پژوهش از روش نمونهگیری تصادفی اینگونه استفاده شد که با مراجعه به دانشگاه دولتی قم، دانشگاه غیرانتفاعی مفید و دانشگاه آزاد اسلامی، بعد از ارائه توضیحات لازم به مسئولین و دانشجویان، پرسشنامهها در اختیار آنان قرار گرفت. بر اساس جدول مورگان بالاترین حجم نمونه 384 نفر است. بعد از این مرحله اطلاعات لازم در مورد اهداف، طول مدت پژوهش و نحوه همکاری در طول مطالعه به دانشجویان داده شد و پس از کسب رضایت آگاهانه از آنان، به عنوان تکمیل کننده پرسشنامه مورد پژوهش انتخاب شدند. پرسشنامههای پژوهش به آنان ارائه شد که با کمک پژوهشگر اقدام به تکمیل آن نمودند. فرایند جمع آوری اطلاعات در طی یک هفته به طول انجامید.
در پژوهش حاضر محقق برای اطمینان بیشتر نتایج، تعداد 400 پرسشنامه در میان دانشجویان دختر و پسر دانشگاه دولتی قم، دانشگاه غیرانتفاعی مفید و دانشگاه آزاد اسلامی قم توزیع شد که از این 400 نفر همه پرسشنامه تکمیل و هیچ پرسشنامه ناقص و بی پاسخ نماند. سپس از جمع آوری اطلاعات، دادهای مورد نظر با استفاده از روشهای آماری ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
-4-2 اصول اخلاقی پژوهش
-1قبل از شرکت دادن دانشجویان دختر و پسر در پژوهش، اطلاعات لازم در مورد اهداف، طول مدت پژوهش و نحوه همکاری در طول مطالعه به آنها داده شد و پس از کسب رضایت آگاهانه از آنان، به عنوان تکمیل کننده پرسشنامه مورد پژوهش انتخاب شدند.
-2به دانشجویان دختر و پسر این اطمینان داده شد که اطلاعات گردآوری شده، محرمانه تلقی شده و نتایج برای هر کس محفوظ خواهد ماند.
-3 دانشجویان دختر و پسر این اطمینان داده شد که در هر مرحلهای از تکمیل پرسشنامه در صورت عدم تمایل میتوانند از دور مطالعه خارج شوند.
-4شماره تلفنی جهت تماس در اختیار همه دانشجویان دختر و پسر قرار داده شد تا درصورت نیاز بتوانند سؤالات و مشکلات خود را با پژوهشگر در میان بگذارند.
-5-2روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
در این پژوهش، تجزیه و تحلیل اطلاعات در دوبخش انجام خواهد شد. بخش توصیفی و استنباطی. در بخش توصیفی از شاخص های مرکزی و پراکندگی - میانگین، انحراف معیار - استفاده شد و در بخش استنباطی با استفاده از آزمون آماری همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه با رعایت پیش فرض های آن، فرضیه های پژوهش به تفکیک مورد بررسی قرار خواهد گرفت. ابزار تجزیه و تحلیل دادههای جمع آوری شده نرم افزار 22 SPSS بود.
