بخشی از مقاله
چکیده
هدف این مطالعه بررسی تعیین نقش ناگویی خلقی و پردازش هیجان در پیش بینی سازگاری نوجوانان دارای مشکلات رفتاری بود. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه نوجوانان کانون اصلاح و تربیت شهر اردبیل در سال 1394 بودند که به روش نمونه گیری در دسترس تعداد 90 نفر از طریق شناسایی با پرسشنامه مشکلات رفتاری انتخاب و به پرسشنامه های سازگاری دانش آموز، پردازش هیجانی و نارسایی هیجانی تورنتو پاسخ دادند.
داده های پژوهش با استفاده از نرم افزار آماری SPSS و با روش ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد بین سازگاری عاطفی و هیجانی با تفکر عینی به ترتیب - r=-0/36 - و دشواری در شناسایی احساسات - r=-0/31 - ، - r=-0/33 - ، دشواری در توصیف احساسات - r=-0/42 - ، - r=-0/33 - و پردازش هیجانی - r=-0/52 - و - r=-0/40 - رابطه معناداری وجود دارد.
همچنین نارسایی هیجانی و پردازش هیجانی 45 درصد توانایی پیش بینی سازگاری دارد. در نتیجه توان بیان نمود که ناگویی خلقی و پردازش هیجان توانایی پیش بینی سازگاری نوجوانان دارای مشکلات رفتاری را داشته و نیازمند برنامه های برای اموزش راهبردهای توصیف، ابراز هیجان و ... می باشد.
-1مقدمه
مشکلات هیجانی رفتاری به شرایطی اطلاق میشود که در آن پاسخهای هیجانی و رفتاری افراد با هنجارهای فرهنگی، سنی و قومی تفاوت داشته باشد. بطوری که بر عملکرد فرد، مراقبت از خود، روابط اجتماعی، سازگاری فردی و سازگاری در محیط کار نیز تأثیر منفی بگذارد. عوامل بسیاری در ایجاد مشکلات رفتاری کودکان و نوجوانان تأثیر دارد، از جمله سرشت و ژنها، محیط خانواده، جامعه و ...
بعضی از پژوهشگران اختلالات رفتاری را به دو دسته بزرگ تقسیم کردهاند. اختلالات رفتاری درونسازی2 که شامل موردی مانند افسردگی و اضطراب هستند که با دنیای درونی فرد سروکار دارند که با تعارضهای روانی و هیجانی همراه است و اختلالات رفتاری برونسازی1، شامل مواردی است که به مشکلات فرد با دیگران ارتباط دارد
اغلب کودکان و نوجوانان با اختلالات رفتاری، احساسات منفی دارند و با دیگران نیز بد رفتاری میکنند. و در واقع سازگاری بسیار پایینی دارند. در واقع سازگاری به عنوان توانایی آمیزش، انطباق، مصالحه، همکاری و کنار آمدن با خود، محیط و دیگران تعریف می-شود - فولادی، . - 1383 بعبارتی دیگر سازگاری عبارت است از رفتار مفید و مؤثر آدمی در تطبیق با محیط فیزیکی و روانی به گونهای که تنها با تغییرات محیطی همرنگی نکرده و به پیروی ناهشیار از آن کفایت نمیکند بلکه خود نیز میتواند در محیط تأثیر گذاشته و آن را به گونهای مناسب تغییر دهد - جعفری،. - 1390 ساندسترم3 وجردن - 2008 - معتقد است کوششهایی که افراد برای برآورده ساختن انتظارات و مشکلاتی که به نحوی در محیط با آنها روبرو میشوند بکار میبرند سازگاری نامیده میشود.
یکی از عواملی که در سازگاری افراد تاثیر گذار است، ناگویی خلقی4 می باشد. ناگویی خلقی به عنوان ناتوانی در پردازش اطلاعات هیجانی و تنظیم هیجان ها تعریف می شود - بشارت، . - 2009 ناگویی خلقی سازهای چند وجهی است که متشکل از دشواری در شناسایی احساسات، دشواری در توصیف احساسات برای دیگران، دشواری در تمایز بین احساسات و تهییجهای بدنی5 مربوط به برانگیختگی هیجانی، قدرت تجسم محدود که بر حسب فقر خیال پردازی ها مشخص می شود و سبک شناختی عینی - غیر تجسمی - ، عملگرا و واقعیت مدار یا تفکر عینی. افراد مبتلا به ناگویی هیجانی، تهییجهای بدنی بهنجار را بزرگ میکنند، نشانههای بدنی انگیختگی هیجانی را بد تفسیر میکنند، درماندگی هیجانی را از طریق شکایت های بدنی نشان میدهند و در اقدامات درمانی نیز به دنبال درمان نشانههای جسمانی هستند
نتایج بررسی کراگور6 و همکاران - 2011 - نشان داد ارتباط منفی معناداری بین نارسایی هیجانی با سازگار اجتماعی وجود دارد. همچنین مولایی - 1392 - در نتایج پژوهشی نشان داد افراد دارای مشکلات هیجانی، در مقایسه با افراد عادی نمرات پایینی در سازگاری عاطفی- رفتاری دریافت کردند.
بعلاوه نتایج مطالعات نشان میدهد اشکال در پردازش هیجان7 میتواند کودکان و نوجوانان را برای مشکلات رفتاری و روانی مستعد و آماده کند. در واقع پردازش و تنظیم هیجان نقش مهمی در سازگاری افراد با وقایع استرسزای زندگی دارد - آیزنبرگ8 و همکاران، . - 2000 پردازش هیجانی فرآیندی که به وسیله آن آشفتگی عاطفی جذب و به اندازه ای کاهش می یابد که تجارب و رفتارهای دیگر بدون اغتشاش میتواند صورت بگیرد
از نظر راچمن - 1980 - چهار دسته عوامل وجود دارد که ممکن است به مشکلاتی در پردازش هیجانی منجر شود عبارتند از: اجتناب شناختی، عدم تجربه خوگیری کوتاه مدت، افسردگی و عقاید بیش بها داده شده. مگان10 و همکاران - 2010 - در نتایج بررسی خود نشان دادند افرادی که از لحاظ پردازش هیجانی، سبکهای شناختی ضعیفتری مانند نشخوارگری، فاجعه انگاری و ملامت خویش استفاده میکنند، نسبت به سایر افراد، بیشتر در برابر مشکلات هیجانی آسیب پذیر میباشند. در حالی که در افرادی که از سبکهای مطلوب دیگر مانند ارزیابی مجدد مثبت استفاده میکنند، آسیب پذیری کمتر است.
همچنین سهرابی - 1392 - در بررسی نتایج بررسی خود نشان داد که دانش آموزان دارای مشکل در پردازش هیجانی از سازگاری پایینی برخوردارند. پژوهش حاضر با هدف تعیین نقش ناگویی خلقی و پردازش هیجان در پیش بینی سازگاری نوجوانان دارای مشکلات رفتاری صورت گرفت.
روش کار
روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه نوجوانان کانون اصلاح و تربیت شهر اردبیل در سال 1394 بودند که به روش نمونه گیری در دسترس تعداد 90 نفر انتخاب شدند. به این صورت که بعد از کسب مجوزها و هماهنگی های لازم، به مرکز کانون اصلاح و تربیت ت شهر اردبیل مراجعه شد. و شناسییی نوجوانان از طریق پرسشنامه مشکلات رفتاری، نمونه آماری انتخاب و اهداف پژوهش به آنان توضیح داده و وارد پژوهش شدند. داده های پژوهش با استفاده از نرم افزار آماری SPSS و با روش ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. ابزار گردآوری اطلاعات شامل پرسشنامه به شرح زیر بودند:
- 1 پرسشنامه سازگاری دانش آموز: این پرسشنامه 60 سؤالی را سینها و سینگ1993 - 1؛ ترجمه کرمی، - 1380 ساخته اند. این پرسشنامه به صورت مقیاس لیکرتی هفت درجه ای تدوین شده است. این پرسشنامه از زیر مقیاسهای سازگاری اجتماعی، عاطفی و تحصیلی تشکیل شده است. نمره ی بالا نشان دهنده ی سازگاری مثبت در مدرسه، و نمره ی پایین نشان دهند هی داشتن مشکل و مسأله در سازگاری است سینها و سینگ 1993 - ؛ ترجمه کرمی، - 1380 فرم نهایی آن را بر روی 1950 نفر از دانش آموزان که از چهل دبیرستان به تصادف انتخاب شده بودند، اجرا نموده و به کمک داد ه های گردآوری شده، پرسش نامه را برای جمعیت هدف هنجاریابی کردند.
سیها و سینگ 1993 - ؛ ترجمه کرمی، - 1380 پایایی آن را برای خرده مقیاس های اجتماعی، عاطفی و آموزشگاهی و کل آزمون به ترتیب برابر 0/91، 0/90، 0/93 و 0/96 گزارش کردند. همچنین نویدی - - 1387 برای زیر مقیاس سازگاری تحصیلی آلفای کرونباخ 0/74 برای سازگاری عاطفی 0/69 و برای سازگاری اجتماعی 0/66 گزارش نموده است. در پژوهش حاضر سازگاری عاطفی و اجتماعی مورد بررسی قرار گرفت.
- 2 مقیاس پردازش هیجانی: مقیاس پردازش هیجانی - باکر، - 2007 یک مقیاس خود گزارشی 38 آیتمی است که برای اندازهگیری سبکهای پردازش هیجانی استفاده میشود. نسخه اصلاح شده این مقیاس یک ساختار 5 درجهای - کاملاً مخالفم تا کاملاً موافقم - با 25 سوال می باشد. مقیاس اصلاح شده در سال 2010 توسط بارکر و همکاران ساخته شده است.
ویژگی های روانسنجی در نسخه اصلاح شده به خصوص در رابطه با تشخیص تفاوت بین گروه ها امیدوار کننده است. ضرایب آلفا ی کرونباخ و بازآزمایی این مقیاس به ترتیب 0/92 و 0/79 گزارش شده است. به منظور تعیین ضریب اعتبار، این مقیاس با تنظیم هیجان همبسته شد. نتایج نشان داد که بین این دو مقیاس همبستگی منفی معناداری وجود دارد - - r= -54 در تحقیقی مقدماتی که بر روی 40 نفر از دانشجویان صورت گرفت ضریب اعتبار 0/77 بدست آمد. ضریب آلفای کرونباخ در پژوهش حاضر 0/95 محاسبه شده است
- 3نارسایی هیجانی تورنتو : - FTAS-20 - یک ازمون 20 سوالی است و سه زیر مقیاس دشواری در شناسایی احساسات، دشواری در توصیف احساسات و تفکر عینی را می سنجد. و بصورت پنج درجه لیکرات از نمره 1 کاملا مخالفم تا 5 کاملا موافقم نمره گذاری می شود. و نمره کل برای سنجش نارسایی هیجانی استفاده می شود. در نسخه فارسی این مقیاس بشارت - 2007 - ، ضرایب آلفای کرونباخ برای نارسایی هیجانی کل، و سه زیر مقیاس دشواری در شناسایی احساسات، دشواری در توصیف احساسات و تفکر عینی به ترتیب 0/85، 0/82، 0/75 و برای نمره کل آن 0/72 محاسبه کرد. پایایی بازآزمایی آن با فاصله چهار هفته برای نمره کل از r= 0/80 تا 0/87 بدست آمد.
- 4پرسشنامهی مشکلات رفتاری راتر فرم :B این آزمون توسط مایکل راتر - 1967 - جهت تمایز گذاشتن بین کودکان بهنجار و کودکان دارای مشکلات رفتاری تنظیم شده است. پرسشنامه راتر فرم B شامل 26 سؤال میباشد که به شیوه لیکرت - 2-0 - نمرهگذاری میشود. نقطه برش مقیاس 9 میباشد و کودکانی که نمره 9 یا بیشتر میگیرند به عنوان کودکان دارای اختلال شناخته میشوند
همچنین در مورد کودکانی که نمره 9 یا بیشتر در این پرسشنامه میآورند، سه تشخیص اختلال سلوک، اختلالات هیجانی و نامشخص مطرح میگردد که با نمرهگذاری عبارات مربوط آنها مشخص میگردند. اسکاکار2، راتر و اسمیت 1981 - ، نقل از ابوالقاسمی، - 1383 اظهار میدارند که ضرایب پایایی بازآزمایی و آلفای کرونباخ این پرسشنامه بسیار بالا است. ضریب پایایی بازآزمایی - با فاصله دو ماه - 0/74 برای فرم والدین و 0/89 برای فرم معلم گزارش شده است.
همچنین بستگی بین پاسخهای پدران و مادران 0/64 و بین نمرهگذاری دو معلم 0/72 بود. عدل - 1371 ؛ نقل از ابوالقاسمی، - 1383 با بکار بردن روشهای دو نمیهسازی و بازآزمایی میزان پایایی این پرسشنامه را به ترتیب 0/68 و 0/85 گزارش کردهاند. زادهباقری 1373 - ، نقل از ابوالقاسمی، - 1383 با استفاده از روش بازآزمایی، میزان ضریب پایایی این پرسشنامه را 0/87 بدست آورد. در پژوهش ابوالقاسمی - 1383 - ضرایب پایایی دو نیمهسازی و آلفای کرونباخ این پرسشنامه به ترتیب 0/83 و 0/91 گزارش شده. در این تحقیق، پرسشنامهی مشکلات رفتاری راتر توسط معلمان و مادران دانشآموزان تکمیل شد.
