بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر تعیین ویژگی های شخصیتی ، سبکهای مقابله ای و پذیرش اجتماعی با کیفیت زندگی دربین کارمندان شهرداری اهواز بود. نمونه آماری در این پژوهش نیز با استفاده از از روش نمونه گیری تصادفی ساده و از طریق جدول مورگان 270 نفر بود.روش این پژوهش تو صیفی از نوع همب ستگی بود. ابزارهای مورد ا ستفاده در این پژوهش پر س شنامه پنج عاملی شخ صیت نئو ،راهبردهای مقابله ای اندلر و پارک - 1990 - ، پذیرش اجتماعی کرون و مارلو و کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی - فرم کوتاه می باشد. داده ها با روش های آماری ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه تحلیل شدند. یافتهها نشان داد که ویژگی های شخصیتی برون گرایی، توافق پذیری و وجدانی بودن - ، سبک مقابله ای سبک مسئله مدار و پذیرش اجتماعی با کیفیت زندگی کارکنان رابطه مثبت و معنی داری دارد.
کلمات کلیدی: ویژگی های شخصیتی ، سبکهای مقابله ای، پذیرش اجتماعی ، کیفیت زندگی
.1 مقدمه
شخصیت1 است که میتوان یکی از موضوعات اساسی و مهم علم روان شناسی دانست. شخصیت یکی از موضوعات پیچیده و تازه روان شناسی است که در این حقیقت همین تازگی و پیچیدگی مطالعه آن را به موضوعی جذاب و هیجان انگیز تبدیل نموده است. شخصیت یک موضوع بسته یا کامل نیست که ما بتوانیم قواعد و تعاریف آن را حفظ کنیم و سپس به موضوعی دیگر بپردازیم، بر عکس مطالعه شخ صیت هنوز در حال تکامل ا ست. کنجکاوی ذاتی آدمی درباره رفتارهای خویش را نیز میتوان دلیل شخ صی مطالعه شخ صیت دان ست. دلیل دیگر اهمیت مطالعه شخ صیت مربوط به کاربرد عملی آن ا ست. صرف نظر از شغل و فعالیتی داریم برای دیگران و یا در کنار دیگران کار میکنیم م سلماً آگاهی از شخ صیت ان سانهایی که در کارمان با آنها سروکار داریم زمینه ساز بهبود کیفیت روابط بین فردی که عامل موفقیت در کار و اجتماع است میگردد.
در عصر کنونی شناخت ویژگیهای شخصیتی افراد در بسیاری از موقعیتهای زندگی ضرورت پیدا میکند - کریمی،. - 1387فرایند مقابلهعمدتاً2 از فعالیتها و اقدامات شناختی و رفتاری فرد برای مدیریت استرس است. استون - 1999 - 3 مقابله را معادل تلاش هشیار برای مواجهه با مطالبات استرس زا میدانند. در این مقابله، پاسخهای رفتاری آموخته شده از طریق محدود سازی اهمیت موقعیت خطرناک یا ناخو شایند - مطالبات ا سترس زا - ا سترس را کاهش میدهد. از سوی دیگر، کمپاس - 2001 - 4 معتقد ا ست مقابله صرفاً راهبرد ا ست و الزاماً معادل موفقیت در کاهش ا سترس و درماندگی نی ست. مقابله طبق نظر کمپاس به اقدامات سازش یافته وسازش نایافته در مواجهه با عوامل استرس زا اطلاق میشود - علی پور، . - 1390
رویکردهای اولیه به فرایند مقابله، سه سبک اصلی را متمایز میکنند: سبک مقابله مسأله محور که وجه مشخصه آن عملکرد م ستقیم برای کاهش ف شارها یا افزایش مهارتهای مدیریت ا سترس ا ست؛ سبک مقابله اجتناب محور که ویژگی ا صلی آن اجتناب از مواجهه با عامل استرس زا است؛ و سبک مقابله هیجان محور که وجه مشخصه آن راهبردهای شناختیای است که حل یا حذف عامل استرس زا را با نام و معنی جدید به تأخیر میاندازند. لازاروس و فولکمن - 1984 - 5 راهبردهای مقابله را به عنوان مجموعهای از پاسخهای رفتاری و شناختی تعریف کردهاند، که هدف آنها به حداقل رساندن فشارهای موقعیت استر س زا است - احمدوند،. - 1387
منظور از پذیرش اجتماعی6 این ا ست که فردبتواند با دیگران روابط اجتماعی برقرارکندیا ر شد و نمولازم برای برقراری روابط اجتماعی رابد ست آورده با شد به عبارت دیگروقتی فرد دریافت که بامعیارهای گروه، اخلاقیات و سنتها همنوایی کند به مرحلهای میر سد که میتواند باجامعه خودارتباط وتعاون دا شته با شد، گفته می شود که فرد ر شداجتماعی دا شته ا ست بنابراین اح ساس وحدت اجتماع دربرقراری روابط متقابل میان افرادیک اجتماع وهمکاری با دیگران ازجمله خصایص پذیرش اجتماعی است - سیف، - 1385 متغیر دیگر این پژوهش مفهوم کیفیت زندگی7 است. کیفیت زندگی به ارزیابی شناختی از میزان خشنودی کلی در مورد زندگی مربوط میشود. اگرچه محققان علاقمند به ارزیابیهای ذهنی افراد از سطح کلی کیفیت زندگیشان میباشند؛ آنها هم چنین به حوزههای مختلف مربوط به خ شنودی نیز توجه دارند.
در رابطه با بزرگ سالان یک مدل سل سله مراتبی از کیفیت زندگی که شامل 5 مؤلفه اختصاصی است، ارائه شده است. در این مدل چند بعدی، سطح کیفیت زندگی به ارزیابی صورت گرفته درمورد خانواده، مدرسه، محیط زندگی، دوستان و خود مربوط میشود. یافته جالب این است که افراد بدون مشکلات مربوط به سلامت ذهنی و جسمی ممکن است نمرات پایینی در کیفیت زندگی کسب کنند و در مقابل افرادی با مشکلات سلامتی متعددی ممکن است نمرات بالایی در کیفیت زندگی نشان دهند. بنابراین ابزارهای ارزیابی سلامت سنتی که فقط مبتنی بر علایم آسیب شناختی عمل میکنند ممکن است نمای محدودی از سلامت افراد را گزارش نماید - آزموده، . - 1388
سلامتی یکی از مجموعهها و اجزاء کیفیت زندگی است ولی معادل و مساوی آن نیست چرا که طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی فقدان هرگونه نقص جسمی، روانی و اجتماعی است. با توجه به آنکه کیفیت زندگی احساس رضایت از زندگی است خواه همراه با سلامتی باشد یا نه، مفهوم وسیعی را در بر میگیرد که تمام ابعاد زندگی را در خود جای داده که در آن سلامت مرکز ثقل کیفیت زندگی است - محمودیان، . - 1388در سازمانهای رقابتی امروز، فقط سازمانهایی قادر به ادامه حیات هستند که کارایی خود را ارتقادهند، لذا لازم است شهرداری بعنوان یکی از این نوع سازمانها، جهت ارتقای کارایی خود کیفیت زندگی کارکنانش رامورد توجه قرار دهد. کارکنان ورزیده و متخصص هرک شوردرعر صه های گوناگون نقش حیاتی در پی شرفت ک شور دارند و برخورداری آنان از سلامت ج سمی، روانی مطلوب میتواند به عنوان یک سرمایه آماده و بالقوه غنی برای طی مسیر توسعه تلقی گردد - بردبار، هاشمی زاده و مقصودی نژاد،. - 1392
مفهوم کیفیت زندگی ابعاد گوناگون و بسیار وسیعی دارد. اما مهم این است که ما این مفهوم را از دیدگاه خود یعنی با توجه به نیازها و شرایط اجتماعی، فرهنگی، ملی و اقلیمی خویش برر سی کنیم و از این طریق بکو شیم جامعه خود را از مبتلا شدن به م صیبتها و مشکلات بزرگی که امروزه جامعه صنعتی غرب با آنها دست به گریباناند، مصون بداریم. کیفیت زندگی به دلیل گسترش روند صنعتی شدن و پیشرفت فناوری که توجه به بعد کمی زندگی انسان را مد نظر قرار میدهد و همچنین به دنبال غفلت از جنبههای کیفی زن دگی انسان، طی چند دهه گذشته در کشورهای غربی مورد توجه اندیشمندان و متفکران علوم انسانی قرار گرفته است. توسعه بیش از پیش زندگی مدرن که خود را با تولید انبوه کالاها و خدمات متنوع در بعد کمی نشان میدهد، مشکلات زیادی برای بشر امروزی به ارمغان آورده است.
به همین دلیل توجه بسیاری از دانشمندان و صاحب نظران به مفهوم کیفیت زندگی معطوف گشته تا از این طریق، تلاشهایی در راستای ارتقای شرایط زندگی و بهبود بخشیدن به بعد کیفی زندگی بشر صورت دهند - ربانی خوراسگانی، . - 1386جامعه ما در حال حا ضر در مرحلهای ا ست که با سرعت در م سیر افزایش کمیتها پیش میرود ولی کیفیت را هرگز نباید از کمیت جدا کرد. کیفیت بعد تازهای نیست که بتوان در آینده آن را به کمیت اضافه کرد. اگر ما از آغاز، فلسفه و نگرشی روشن نسبت به مفهوم کیفیت زندگی داشته باشیم، در جستجوی کمیتها نیز موفقتر خواهیم بود. کیفیت زندگی در حقیقت حاصلی است از مجموع ذوقیات، احساسات، عواطف و ارزشهای معنوی که عالم درونی ما را میسازند. کیفیت زندگی ماحصل همه چیزهایی است که از ماست و مربوط به ماست و از خصوصیات ماست - علی پور،. - 1390
یکی از عواملی که میتواند رفتارهای کارکنان سازمانها را تحث تأثیر قرار دهد ویژگیهای شخ صیتی ا ست. شخ صیت یک مفهوم انتزاعی است یعنی چیزی است مثل انرژی در فیزیک که قابل مشاهده نیست بلکه از طریق ترکیب رفتار، افکار، انگیزش، هیجان استنباط می شود. شخصیت باعث تفاوت کل افراد از همدیگر میشود اما این تفاوت فقط در بعضی از ویژگیها و خصوصیات است، به عبارت دیگر افراد در خیلی از ویژگیهای شخصیتی به هم شباهت دارند. بنابراین شخصیت را میتوان از این جهت که چگونه مردم با هم متفاوت هستند و از این جهت که چگونه به هم شباهت دارند مورد مطالعه قرار داد - پروین1،2001، ترجمه جوادی و پروین کدیور،. - 1386
افراد با هر جنبه از شخصیت به شیوههای خاصی رفتار میکنند و دارای انتظارات خاصی هستند توانایی و مهارت رفتاری منحصر به فرد و نیز نیازهای متفاوتی دارند و بر اساس الگوی شخصیتی خود دارای نیازها، انتظارات، انگیزهها، توقعات و اهداف خاصی میباشند. از طرفی سازمانها نیز بر حسب اهداف، وظایف و فعالیتهای خود نیازها، انتظارات و توقعات خاصی را ارضاء میکنند، بنابراین برای هر یک از انواع شخصیتهای متفاوت شغلهای متفاوتی مناسب است - رضوانی،. - 1389گروهی از ان سانها همی شه مطابق با نظرات و اعتقادات خود صحبت میکنند. اگر از آنها در مورد مو ضوعی سؤال شود با صداقت به سؤالات پا سخ میدهند، در عقاید خود ثابت قدم ه ستند و تحت هر شرایطی پا سخ یک سان به سؤالات میدهند، حتی اگر پا سخهای آنها طرد اجتماعی به دنبال داشته باشد. گروهی دیگر طوری حرف میزنند که مورد تأئید دیگران قرار بگیرند.
اگر از آنها در مورد مو ضوعی سؤالی شود طوری پا سخ میدهند که فکر میکنند دیگران دو ست دارند آنطور پا سخ داده شود. سعی میکنند با قواعد و هنجارهای اجتماعی سازگاری نشان دهند و از طرد اجتماعی در امان بمانند. حرفزدن و رفتار کردن مطابق انتظارات دیگران را پذیرش اجتماعی مینامند. بنابراین پذیرش اجتماعی همانند یک پیوستاری است که در یک انتهای آن پذیرش اجتماعی خیلی بالا یعنی افرادی قرار دارند که نظرات و تجربیان خود را در مصاحبهها و پاسخگویی به سؤالات تغییر شکل میدهند و در انتهای دیگر پذیرش اجتماعی خیلی پایین یعنی افرادی را شامل می شود که بهیچوجه نظرات و تجربیات خود را تغییر نمیدهند. طبیعی ا ست که اکثریت انسانها در حد وسط پیوستار قرار دارند - هارجی2، - 2003 ویکتور فرانکل3 یکی از روانشناسان برجسته اروپایی، در راستای یافتن پاسخ به این سؤال نتیجه گرفت که اگر زندگی برای افراد معنا ومفهوم داشته باشد فشار ناشی از آن نیز قابل تحمل است. موقعیتهای فشار زای زندگی همواره میتواند بر جریان توانایی افراد در کنار
