بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین تاب آوری با پرخاشگری و ابعاد مختلف هوش هیجانی در معتادان خود معرف شهرستان اهواز بود. آزمودنی های این پژوهش شامل 100 نفربود که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. طرح پژوهش از نوع همبستگی بود و ازش روش همبستگی چندگانه جهت بررسی فرضیه تحقیق استفاده شد. ابزارهای مورد استفاده پرسشنامه هوش هیجانی شات ، مقیاس AGQ و پرسشنامه تاب آوری بک بود. نتایج نشان داد که پرخاشگری و ابعاد هوش هیجانی با تاب آوری در سطح معنی داری a=0/05 رابطه داشته و مشخص شده که 42 درصد واریانس تاب آوری در معتادان خود معرف توسط متغیرهای پیش بین هوش هیجانی و پرخاشگری پیش بینی می شود.
واژگان کلیدی:تاب آوری، پرخاشگری، هوش هیجانی و معتادان خود معرف
مقدمه
اعتیاد عبارت ازحالتی است که استعمال متوالی یا متناوب ماده مخدر در فرد ایجاد می کند، استعمال مواد مخدر به تحریک پذیری سلول های عصبی و دستگاه عصبی افزوده شده و در نتیجه داروی بیشتری لازم است که آن را به حالت تعادل برگرداند - حامدنیا ،. - 1386اعتیاد را می توان حالتی دانست که در نتیجه استعمال داروی مخدر به شخص دست می دهد و موجب می شود که خویشتن داری شخص از میان برود و زیاده روی در استعمال آن به حدی برسد که به حال شخص واجتماع مضر باشد - علیخانی،. - 1390 امروزه در محافل دانشگاهی به جای اعتیاد از وابستگی به مواد نام برده میشود، هرچند که در میان مردم این بیماری " اعتیاد" و خود بیمار به عنوان معتاد شناخته شده است.
وبازهم تعریف کاملتر درسال 1950 توسط کمیته متخصصین تشخیص مواد اعتیاد آور که وابسته به کمیسیون بهداشت جهانی میباشد به این شرح است:وجود یک تمنا و احتیاج به ادامه استعمال دارو و بدست آورن آن به هر طریقی که ممکن باشد.وجود یک علاقه شدید یا یک گرایش به ازیاد مصرف دارو که به نام افزودن طلبی مشهور است - کلارک و همکاران3 ، . - 2013یک وابستگی روانی و جسمی به آثار داروهای اعتیادآور بدین نحو که وقتی دارو به معتاد نرسد اثرات روانی و جسمی که به آن آثار محرومیت از دارو معروف است در وی ظاهر می شود - منصوری، . - 1385پژوهش های بالینی متغیرهای گوناگونی را به عنوان پیش بینی کننده وابستگی به مواد مخدر شناسایی کرده است که به 4 دسته تقسیم می شوند - 1: محیط فرهنگی- اجتماعی - 2 عوامل بین شخصی - 3 عوامل روانی- رفتاری - 4 عوامل زیستی-ژنتیکی. مصرف مواد به متغیرهای روان شناختی دیگری از جمله احساس ناامنی و سبک های دفاعی ناکارآمد بستگی دارد.
زینالی، وحدت - 1386 - در مطالعه ای که با هدف بررسی زمینه های پیش اعتیادی معتادان و مقایسه آن با افراد غیر سالم انجام دادند، به این نتایج دست یافتند که وجود زمینه و استعداد ویژه برای قبول و مصرف مواد مخدر ضروری است و اینکه زمینه های پیش اعتیادی معتادان نظیر خصوصیات شخصیتی، روابط خانوادگی، شیوه زندگی و عقاید آنها به طور معناداری متفاوت از افراد سالم است. همچنین یافته های نشان داده است ویژگی های شخصیتی همچون هوش هیجانی و تاب اوری در افراد معتاد و خود معرف رابطه نزدیکی دارد - ال علی،. - 1385 ماستن - 2001 - 1 می گوید هنگامی که فاجعه از سر بگذرد و نیازهای اولیه انسانی تأمین گردد، آن گاه تاب آوری احتمال ظهور می یابد.
مهم ترین نتیجه کاربردی برآمده از دل پژوهش های تاب آوری، این است که می توانیم توانمندی افراد را ارتقاء دهیم بگونه ای که آنها به احساس هویت و کارآمدی، توانایی تصمیم گیری، هدف گذاری و باور به آینده دست یابند و از این راه بتوانند نیازهای اولیه انسانی خود برای مهربانی، رابطه با دیگران، چالش، قدرت و معنا داری را در شرایط طاقت فرسا بعنوان کانون توجه هر گونه مداخلات پیشگیرانه، آموزشی و رشد فردی قرار دهند - توگاد و فردریکسون، . - 2004 کانرودیویدسون - 2003 - 2 بعضی مولفه های تاب اوری راشامل شایستگی، استحکام شخصی ،تحمل عواطف منفی ،مهار گری - توانایی فرد در مهار ومدیریت شرایط - ومعنویت می دانند. - . ارک3 وهمکاران 2008 - -
در پژوهشی نشان دادند افراد دارای ویژگی انعطاف پذیری کنشی در مواجهه با تجارب هیجانی نا معلوم تمایل بیشتری به نشان دادن هیجانات مثبت داشتند وبه اعتقاد شان، این ممکن است مربوط به توانایی این افراد در مقابله بهتربا انواع معینی از موقعیتهای دشوار باشد - بخصوص موقعیتهایی که دارای ماهیتی بین فردی هستند - . بعضی از محققین معتقدند انعطاف پذیری کنشی از طریق افزایش سطوح عواطف مثبت باعث تقویت عزت نفس شده ومقابله موفق با تجارب منفی راموجب می شود، لذا انعطاف پذیری کنشی از طریق تقویت عزت نفس به عنوان مکانیسم واسطه ای به انطباق مثبت منتهی می شود - بشارت،صالحی ،شاه محمدی ،نادعلی وزبردست،. - 1387
نتایج تحقیقات فردریکسون4 و تاوگد - 2002 - 5 گویای آن بود که صفت انعطاف پذیری کنشی با هیجانات مثبت دارای همبستگی مثبت بوده وبا هیجانات منفی خشم وغمگینی دارای همبستگی منفی می باشد.همچنین تستر - 2006 - 6 در پژوهشی به بررسی رابطه اعتیاد به مواد مخدر واستفاده از الکل و وضعیت زناشویی با خشونت و استفاده از اسلحه پرداخت. او به این نتیجه رسید که او %45 کسانی که از مواد مخدر استفاده می کنند حالت هایی از پرخاشگری در آنان دیده می شود و دست به خشونت می زنند و از اسلحه استفاده می کنند .تستر - 2006 - 7 در پژوهشی به بررسی رابطه اعتیاد به مواد مخدر واستفاده از الکل و وضعیت زناشویی با خشونت و استفاده از اسلحه پرداخت. او به این نتیجه رسید که او %45 کسانی که از مواد مخدر استفاده می کنند حالت هایی از پرخاشگری در آنان دیده می شود و دست به خشونت می زنند و از اسلحه استفاده می کنند .
پژوهشگران در تحقیقات خود نشان داده اند که از بین عوامل پیش بینی کننده گرایش به مواد، پرخاشگری اهمیت بیشتری دارد. بین پرخاشگری و گرایش به الکل رابطه معنادار وجود دارد. همچنین بین پرخاشگری با مصرف مواد افیونی همبستگی مثبت وجود دارد. در پژوهشی که مهرابی زاده و فتحی - 1387 - به منظور بررسی تاب آوری، هوش هیجانی، پرخاشگری، سبک های دلبستگی و وضعیت اقتصادی- اجتماعی به عنوان پیش بینی های وابستگی به مواد مخدر در نوجوانان پسر شهر اهواز انجام دادند، به این نتیجه دست یافتند که وابستگی به مواد مخدر بر اساس متغیرهای نامبرده قابل پیش بینی هستند.
اگرچه عواقب زیانبار سوء مصرف موادکاملاً شناخته شده است ولی جامعه بشری بطور فزاینده ای با این مشکل درگیر است.عوامل متعددی در اینولوژی سوء مصرف مواد موثر هستند، که در تعامل با یکدیگر منجر به شروع مصرف و سپس اعتیاد میشود. عوامل موثر برفرد، محیط و عوامل محیطی، عوامل درهم بافته ای هستند که بریکدیگر تأثیر می گذارند - طهماسبی،. - 1387بسیاری از محققین مسائل مربوط به اعتیاد براین باورند که ساختمان شخیصت برخی افراد برای پذیرش اعتیاد مساعدتر از دیگران است. شناخت شخصیت و ویژگی های رفتاری معتادان به منظور مبارزه با اعتیاد و نیز پیشگیری و درمان آن اهمیت ویژه ای برخوردار است.
مشخص نمودن تأثیر سوء مصرف مواد بر جامعه مشکل است، چراکه بسیاری از تأثیرات دهها سال بعد خود را نشان می دهد لیکن عواقب و خسارت های اقتصادی ، اجتماعی و بهداشتی اعتیاد نیز برکسی پوشیده نیست چنان که تخمین زده میشود که هر معتاد ایرانی حدود یک میلیون تومان در سال به جامعه زیان می رساند.بنابراین رقم سرسام آور خسارت ناشی از اعتیاد لزوم انجام اقدامات پیشگیرانه را که هزینه بسیار نازلتری دارد، می طلبد و در حدود %60 از کل زندانیان را تشکیل می دهد. امید است بتوان با استفاده از تحقیقات این چنین گام موثری در زمینه پیشگیری و درمان معتادین به خصوص در مراکز درمانی خود معرف برداشته شود.
لذا هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه تاب آوری با پرخاشگری و هوش هیجانی در افراد معتادخود معرف مراکز ترک اعتیاد شهرستان اهواز است. و این تحقیق به دنبال پاسخ به این پرسش است که آیا بین پرخاشگری و هوش هیجانی با تاب آوری در افراد معتادخود معرف مراکز ترک اعتیاد شهرستان اهواز چه رابطه ای وجود دارد؟جامعه آماری نمونه آماری و روش نمونه گیری: جامعه این تحقیق، شامل کلیه معتادان خود معرف شهر اهواز که در سال 1393 مورد بررسی قرار گرفتند. نمونه آماری شامل 100 نفر از جامعه فوق الذکر می باشند که برایانتخاب آنها از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شده است. ابزار پژوهش:
الف - پرسشنامه هوش هیجانی شات: این مقیاس33 سوالی براساس الگوی هوش هیجان مایرو سالوی ساخته شده است. پرسشهای آزمون سه مقوله سازه هوش هیجانی شامل تنظیم هیجان ها، بهره وری ازهیجان ها و ارزیابی هیجان ها را درمقیاس پنج درجه ای لیکرت - کاملا مخالف تا کاملا موافق - می سنجد.مقیاس هوش هیجانی گرچه از سه مولفه پیش گفته اشباع شده، تنها یک نمره کلی برای هوش هیجانی به دست می دهد که دامنه آن از 33 تا 165 است در مطالعه این مقیاس درمیان نوجوانان برای هوش هیجانی کل، اعتبار 0/84 و برای خرده مقیاس های آن به ترتیب 0/76، 0/66 و 0/55 گزارش شده است - چیا روچی، . - 2000 ضریب آلفای کرونباخ این مقیاس درنمونه ایرانی - بشارت، - 1384 نیز برای هوش هیجانی کل 0/81 و برای خرده مقیاس های نامبرده به ترتیب 0/78، 0/67 و 0/50 گزارش شده است.در تحقیق حاضر برای تعیین پایایی پرسشنامه هوش هیجانی از روش های آلفای کرونباخ و تنصیف استفاده شده است که برای کل پرسشنامه به ترتیب برابر با 0/74 و 0/65 می باشد که به طور کلی بیانگر ضریب پایایی قابل قبول می باشد.
ب : پرسشنامه پرخاشگری
