مقاله رابطه کیفیت آموزش معماری با معماری فضای آموزشی

بخشی از مقاله

چکیده

برای دستیابی  به خروجی و نتایج  به تردر طراحی فضاهای آموزشی ورشد و پرروش خلاقیت نیاز به شناخت  ابعاد وزوایای مختلف    تاثیر    گذار و    تاثیر پذیر از  فضاهای آموزشی می باشد. در همین راستا    شناخت    فضاهای    آموزش و انع طاف پذیر آن ها برا ساس ت عاملات دان شجویان و به حداکثر ر ساندن قابلیت و توانایی های های محیطی، امکان انعطاف تکاملی و رشد در طول ز مان ن قش مه می در ارت قاء کیف یت آ موزش خوا هد دا شت . در ا یت پژوهش عوامل موثر در چگونگی شکل گیری فضای آموزشی در راستای بالابردن کیفیت آموزش معماری و بروز خلاقیت در دانشجویان معماری بررسی شده است . در نتیجه می توان این مهم را بیان نمود که برای داشتن محیطی که به بروز و رشد و پرورش خلاقیت ، تحریک شدن ذهن آنها و همچنین تغییر و دگرگونی د ید آ نان در باره م حی ا طراف من جر شود ،با ید محی طی انع طاف پذیر و تغییر پذیری را فرهم آورد . محیطی که بر اساس نیازها و علایق وسلیقه های افراد قابلیت تغییر و جا به جابی را داشته باشد .

کلمات کلیدی: خلاقیت ،انعطاف پذیری ،فضای آموزش،معماری، دانشجو.

.1 مقدمه

ا    مروزه آ موزش پیش از دان شگاه ،آموز شی ا ست مبت نی برمحفو ظات که دارای فرآیند یک سویه انتقال دانش از معلم به متعلم به دور ازهرگونه خلاقیت است که برهمگان عرضه می گردد .این آموزش پشتوانه شاگردی است که پای برمدر سه مع ماریمی گذارد . چ نین شاگردی فا قدخلاقیت نی ست ، بل که دارای استعداد وتوانمندی های نهفته ،نشکفته وبالقوه ایست که فعلیت نیافته ا ست.آ شفتگی ف ضاهای آموز شی مع ماری درا یران و ن بود کیف یت ف ضایی که فرددرآن آموزش می بیند یعنی عواملی چون فضای مناسب ،رنگ ،نور ،صدا، حرارت، عملکرد،احساس فضایی و میزان لذت وی از فضا ، برکیفیت یادگیری و هدفمند کردن ذهن دانشجو و تحریک قوه خلاقه ی او از مسائل اساسی وضعف های آموزش معماری ما می باشد .تداوم این امر ضمن زیرسوال بردن آموزش و ایجاد تعارضات ،پیش زمینه ذهنی دانشجو را درنقد وتحلیل فضای بهینه دچارمشکل می کند وسبب می شود که او نیز درطرح فضا به کیفیت های مناسب دست پ یدا نکند. ازطرفی آموزش خلاق تنها ازطر یق آموزش خلاق امکان دارد؛آموزشی فرصت طلب و هدفمندار که در ارتباط دائمی و    عمیق با شاگرد شکل گرفته وهیچ   فرصتی رادرجهت کشف استعداد او از دست    ندهد - شاطریان، 1391 - .این پژوهش درطرح دانشکده هنر ومعماری سعی    دربکارگیری عوامل موثربرکیف یت ف ضاهای آموز شی ، ای جاد ب ستر و محی طی منا سب برای بروز خلاقیت درونی دانشجویان می باشد.

.2آموزش معماری

هنر چه در مرحله خلق اثر هنری از روند متفاوت با سایر علوم استفاده می کند در هنر به علت دخالت مستقیم شخص هنرمند در اثر هنری و یا به ا ین ع لت که ا ثر ه نری مظ هر از شخص هنرم ندی می با شد که او ن یز ت حت تاثیر محی خود می باشد . نمی توان با روشی کاملاً برنامه ریزی شده و همانند سایر علوم با آن برخورد کرد .لذا علاوه بر آموزش تکنیک نیاز به آ مادگی و ترب یت  می با شد  تا ذ هن از ق ید و    ب ند ر ها    شود و ا ستعدادها شکوفا  گردد .آ موزش مع ماری و رو ند طرا حی    مع ماری،    یک م سیر ثا بت و غیرقابل انعطاف ندارد، چرا که اصلا ماهیت این نوع آموزش نوعی پرورش و انقال سینه به سینه از استاد به شاگرد بوده است .اگر استاد به محی و ذهن دانشجو مسل باشد بهتر می تواند در این امر موثر واقع گردد - شاطریان،. - 1391

.3نقش محی  بر آموزش

ن قش م حی طبی عی در ز ندگی ب شر ز مانی بی شتر نما یان می شود که رو شهای ا ستفاده از ف ضا ا صولی تر و بهی نه تر شوند. به ای ننقش م هم م حی و تأثیر آن بر زندگی بشر را می توان در تاریخ بشر مشاهده کرد. به عکس توسعه دانش ها و امکان تسل    بشر بر طبیعی از طبیعی بوده محی  کاسته شده است. به عبارتی محی  زمانی    به طور کامل طبیعی می باشد که انسان در  آن دخل و تصرفی نداشته باشد.    طبیعت همان فرهنگ است. معنی و مفهوم طبیعت خود مفهومی فرهنگی است. اگر انسان را جزو طبیعت بدانیم آنگاه می توان گفت که کار و تفکر او محی    را تغییر می دهد، تا فعالیت ها و محی  هایی را که برای انسان مفید هستند، به وجود    آورد.   محی  بدون ان سان  شامل  سه عن صر ا ست. طبی عت    مادی، گیا هان، حیوا نات، راب طه
اسرارآمیزی که بین انسان و این محی    و عناصر آن وجود دارد را می توان در اف سانه، کل مات ق صار،  ضرب الم ثل    ها، ا سطوره    ها و م تون اخلا قی و عرفانی و آموخته های    انسان از طبیعت به دفعات دیده می شود. در واقع انسان در ارتباط    با محی    به واژه زمان و فضا دست یافته است. در واقعمی توان بیان کرد که محی    طبیعی همچون یک کلاس درس را مهار و روش
های مخت لف ز ندگی و    ساخت محی طی متنا سب  با نیاز های ان سان آموز شی  می دهد - شکرکن، . - 1381                

.4 تعریف خلاقیت

خلاق یت مفهومی است که مورد توجه فراوان روانشناسان بخصوص روانشناسان ک مال قرار دارد و ا مروزه ،ه مه محق قان در ا ین ن ظر مت فق ا ند که ا ساس قدرت انسان ناشی از »خلاقیت«اوست ؛ و اهمیت خلاقیت و نقش زیر بنایی آن در کلیه مسائل زندگی بر همگان آشکار است .خلاقیت معادل واژه Creativity» «ا ست. بر خی    صاحب ن ظران قا یل  به ا ین تعر یف ه ستند  که خلاق یت ک شفی ناگ هانی ا ست    که ا ین تعر یف  به معقو له ک شف و  شهود نزد یک  تر ا ست ، "خلاق یت از  صفت  های ا صلی باریت عالی ا ست و  قوه ی خلا قه نیرو یی ا ست  که من جر  به تول ید    صورت    های    بدیع    می  گردد؛"

فره نگ تو صیفی وان شناختی شناخت. درتعر یف خلاق یت    می نوی سد :خلاق یت  به توا نایی پ یداکردن راه  حل های نامت عارف و    با کیف یت    بالا    برای م سائل ا طلاق  می  شود.  به هر حال خلاق یت، نیازمند زمی نه وبستر اول یه ن یز می باشد، ا ین مداومت در وجود فرد نوعی بی قراری ، تلاش و کن کاش ای جاد میک ندتا بدان جا که از خود چیزهای تازه ایی به ظهور می رساند.فرد خلاق ،پذیرای اندیشه های تازه است ،او محی طی را به بوجود می آورد که در آنتجربه ها را می آفری ند - دهخدا، . - 1335 مهمترین خواص تنوع پذیری فضایی عبارتنداز: الف. قابلیت دسترسی خوانا و آسان به کلاس ها؛ ب. تطب یق فضاهای آموزشی در یک فضا در یک فضا و تقبل اتلاف در فضاهای ارتباطی؛ ج.استفاده مفید از فضای دسترسی، به گونه ای که تبدیل عملکردهای مختلف را سیر کند؛

6 2 تطبیق پذیری

امکان تغییر فضا با شرای جدید این قابلیت مستلزم متحرک بودن اجزای داخ لی و ام کان ترک یب مت نوع آن ها می شود. با تطب یق پذیری ام کان استفاده بهی نه از فضا فراهم می شود و همچنین از لحاظ اقتصادی بسیار مقرون به صرفه می باشد.

6 3  تغییرپذیری

امکان رشد فضاها در مراحل مختلف آموزشی را تغییرپذیری می نامند. به عبارتی امکان کوچک بزرگ کردن فضا با توجه به . - نیازهای آموزشی می باشد - شاطریان، - 1391

7 مقیاس های انعطاف پذیری

1.    مقیاس خرد - شامل مبلمان، درب، پنجره، کمد و ... -

2.    مقایس میانی

3.    مقایس کلان - عناصر و فضاهای آموزشی یکسان -

.8 دلایل نیاز به انعطاف پذیری

با توجه به تغییرات سریع اجتماعی، اقتصادی و پی شرفت فناوری، انعطاف پذیری به صورت یکی از معیارهای اساسی در برنامه ریزی و طراحی فضاهای آموزشی دیده می شود. با توجه به اینکه انعطاف پذیری در طول زمان و با تغی یر نیاز های ان سان ا مری ضروری می با شد می توان ن یاز به انع طاف پذیری را در زمینه های کارکردی، اجتماعی روانی و اقتصادی دسته بندی کرد.به زیر به بررسی یکایک این دسته بندی می پردازیم: حیطه نیازهای کارکردی: با تغییر در نظام مدارس، شیوه تدریس، تغییر در نحوه استفاده از تجهیزات و نوع فعالیت ها حیطه روان شناختی و اجتماعی: تغییرات سنی و نیازهای آنها در طول زمان حیطه اقتصادی: تمکن مالی و امکانات اقتصادی در صورتی که تأثیر عوامل کارکردی و نتایج اجتماعی و روان شناختی به خوبی روشن شود.

.9تحلیل انعطاف پذیری در مدارس سنتی در ایران

گو نه انع طاف پذیری شامل " ت نوع پذیری "، " تطب یق پذیری " و " تغی یر پذیری " در هر سه مقیاس خرد، میانی و کلان مدرسه سنتی دارای مفاهیم و ویژگی های خاص خود هستند. - محمودی، . - 1390 نمونه معمولی مورد بررسی مدرسه چهار باغ واقع در بافت تاریخی اصفهان است.  ت نوع  پذیری: مف هوم ف ضای چ ندعملکردی در مق یاس  خرد    تا  کلان مدر سه از تغی یر در عمل کرد ا جزا و عنا صر ت شکیل ده نده  کلاس  ها    تا تغی یر عمل کرد کلاس ها و ف ضاهای سرپو شیده پیرا مون ح یاط های مدر سه و تغی یر و ت بدیل عملکرد بخش های آن قابل تحلیل است. مفهوم تطبیق پذیری: انطباق فضاهای کالبدی با عملکردهای متغیر فصلی و روزانه، تمامی مقیاس های تعریف شده را شامل می شود. تغییرپذیری: بیشتر در مقایس کلان مدرسه و استفاده از بخش های مختلف آن در شرای مختلف مصداق دارد. در هر کدام از سه گونه تعریف شده انعطاف پذیری، عامل زمان نقش بسیار مهمی ایفا می کند - صرامی، . - 1335