بخشی از مقاله
چکیده
سلامت روانی و کیفیت زندگی کاري از جمله متغیرهاي اثرگذار بر عملکرد افراد در سازمانهاست. هدف بررسی سلامت روانی و کیفیت زندگی کاري کارکنان مخابرات شهر تهران بود. پژوهش حاضر توصیفی- همبستگی است که در بین کارکنان شرکت مخابرات تهران انجام شد. در مجموع تعداد 160 نفر 80 - زن و 80 مرد - از کارکنان مخابرات در پژوهش شرکت کردند. نمونهگیري به صورت تصادفی انجام شد. از پرسشنامههاي سلامت روانی گلدبرگ و هیلر و کیفیت زندگی کاري والتون استفاده شد. یافتهها نشان داد رابطه بین سلامت روانی و کیفیت زندگی و مولفههاي آن - جزء علایم جسمانی - معکوس و معنادار شد.
مقدمه و هدف
شغل و کار بخش عمده اي از زندگی اجتماعی انسان را تشکیل می دهند. شغل از طریق فراهم آوردن زمینه مشارکت کارکنان در گروه هاي کاري، در برآورده نمودن نیازهاي اجتماعی انسان مانند نیاز به احترام نقش اساسی ایفا می کند. سلامت شرط ضروري براي ایفاي نقش هاي اجتماعی است و انسان ها در صورتی میتوانند فعالیت داشته باشند که از سلامت برخوردار گردند. کار ضرورت توسعه است و توسعه تامین کننده منافع ملت و آحاد افراد جامعه است.
عدم توجه به سلامت روانی یکی از عوامل مهم در کاهش کارایی، از دست رفتن نیروي انسانی و ایجاد عوارض جسمی و روانی است. برخورداري از نعمت سلامت جسمی و روانی لازمه استمرار حیات انسان بوده است و شرط لازم براي بهرهگیري مطلوب از مواهب زندگی اعم از اشتغال حرفهاي یا زندگی شخصیاست. مشکلات جهان امروز و پیامدهاي آن در زمینه ایجاد استرس و تنشهاي روانی، مواجهه با بحرانهاي روانی را براي افراد جامعه اجتناب ناپذیر ساخته و در شرایط زندگی امروز اهمیتی مضاعف یافته است.
کیفیت زندگی کاري فلسفه اصولی است که نشان میدهد افراد مهمترین منابع سازمانی قابل اطمینان و مسئولهستند،که قادر به ایجاد سهمی ارزشمند در سازمان هستند و باید با آنها رفتاري مبتنی بر احترام داشت. به عبارتی فرصتی براي حل مشکلاتی است که منافعی را بهطور دو طرفه براي کارمند و کارفرما به همراه دارد و مبتنی بر همکاري در مدیریت کار است - روز1 و بیه2، یولی3 و ادریس4،. - 2006 در حال حاضر ضعف کارایی و مشکلات مدیریت منابع انسانی از ویژگی هاي عمده سازمانی کشور ما محسوب می شوند.
علل عمده این امر می تواند فقدان روابط دوسویه بین مدیران و کارکنان، عدم جلب مشارکت واقعی کارکنان در تصمیم گیري ها و سیاست گذاري و اجرا، عدم توجه به نیازهاي مادي و معنوي و شرایط حاکم بر محیط کار آنان در جهت رفع مشکلات، تحقق هدف هاي سازمانی، بالا بردن بهره وري و کارایی سازمان است. بدیهی است سلامت روانی افرادي که در سازمان کار می کنند امري خطیر است؛ همچنین تاثیر محیط شغلی و برخورد مدیران بر سلامت روانی، رفاه و رضایت کارکنان از حیطه شغلی امري غیر قابل انکار در بهزیستی محیطی شغلی است - شابراك5،. - 2003
سلامت روانی به قدمت وجود بیماري هاي روانی است، یعنی از زمانی که بشر پا به عرصه زندگی اجتماعی گذاشته است. سازمان جهانی بهداشت؛ سلامت را رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی ، نه فقط فقدان بیماري تعریف می کند. - نائبیان، نیک آذین و شعیري، . - 1393 سلامت روانی یکی از مؤلفه هاي مهم بهداشت روانی براي توصیف سطح بهزیستی شناختی، هیجانی و براي نشان دادن مبتلا نبودن به اختلالات روانی به کار می رود. به گفته سازمان جهانی بهداشت، هیچ تعریف رسمی براي بهداشت روانی وجود ندارد و همه تفاوت هاي فرهنگی، ارزیابی شخصی و نظریه هاي تخصصی رقیب بر شیوة تعریف این اصطلاح اثر می گذارند. با این حال همه تقریبا توافق دارند، که بهداشت روانی توانایی برقراري توازن در زندگی و مقاومت در برابر مشکلات است.
ارتقاي سلامت روانی محیط کاري مهمترین ابعاد توسعه و بهبود منابع انسانی بوده، به طوري که در دهه اخیر توجه به نیروهاي سالم جسمی و فکري در سازمانها تاثیر بسزایی در افزایش بهرهوري داشته است - سازمان جهانی بهداشت6،. - 2001 کیفیت زندگی کاري مفهومی است که هدفآن ارتقاء کیفیت کاري و منزلت کارکنان، بهبود شرایط جسمی و روحی آنها از طریق فراهم آوردن فرصتهاي رشد و پیشرفت و نیز تغییرهاي سازنده در فرهنگ سازمانی است - کانتن1، - .2012 این عامل به رفاه کارکنان در محل کار مرتبط است.
کیفیت زندگی کاري، نهتنها رضایت شغلی کارکنان را تحت تاثیر قرار میدهد بلکه بر زندگی در خارج از سازمان نیز اثر میگذارد. هنگامی که نیازهاي کارکنان در محیط کار تامین نشود، موجب استرس میشود که آن نیز اثر نامطلوبی بر رفاه و عملکرد شغلی کارکنان خواهد داشت - میرکمالی، نارنجی ثانی،. - 1387 جان سورد - 2002 - 2 ادراك کارکنان از کیفیت زندگی کاریشان را یک نیروي مداخلهگر و عامل موثر در رفتار آنها میداند که تاثیر مستقیمی در روحیه و در نهایت ترك خدمت آنها دارد. بنابراین اندازهگیري ادراك کارکنان از کیفیت زندگی کاریشان را حائز اهمیت تلقی می کند. چنانچه بهرهوري کارکنان و عوامل تاثیرگذار بر آن مورد مطالعه و بررسی قرار نگیرد، مشکل ها و محدودیتهاي موجود در زندگی و محیط کاري آنها محرز و مشخص نخواهد شد.
ضرورت توجه به کیفیت زندگی کاري و بهبود آن، یک منطق دارد و آن هم این است که 65 درصد عمر مفید انسانها در محیط کاري سپري می شود و به عقیده تعدادي از صاحب نظرها بخشی از رکورد بهرهوري و کاهش کیفیت محصول در برخی کشورها، ناشی از کاستی هاي کیفیت زندگی کاري و تغییراتی است که در علایق و اولویتهاي کارکنان پدید آمده است. لذا توجهی که در سال هاي اخیر به کیفیت زندگی کاري شدهاست، بازتابی از اهمیت آن است - آلمکی3، فیتزگرلد4، کلارك5،. - 2012 بنابراین پژوهش حاضر هم درصدد یافتن پاسخ به این سؤال است که آیا بین سلامت روانی و کیفیت زندگی کاري رابطه وجود دارد؟
پیشینه تحقیق
میرکمالی - 1391 - در پژوهشی با عنوان"پیش بینی سلامت روانی براساس مولفههاي کیفیت زندگی کاري"دریافت که شاخصههاي شرایط ایمن و سالم کاري و فرصت رشد توامنديها بیشترین قدرت پیش بینی سلامت روانی را دارند. گرینبرگ - 2007 - 6 در پژوهشی با عنوان"کیفیت زندگی کاري و بالندگی سازمانی و سلامت روانی کارکنان"کیفیت زندگی کاري را یکی از فنون بالندگی سازمانی میداند که سعی دارد عوامل سهگانه انگیزش، رضایت، پذیرش مسئولیت و احساس تعهد نسبت به کار را تامین کند که بین کیفیت زندگی کاري و سلامت روان کارکنان رابطه مثبت معناداري مشاهده گردید. پژوهش گونزالز 7و دیگران - 2015 - با عنوان "رابطه بین کیفیت زندگی کاري و سلامت روانی در پزشکان مراقبتهاي اولیه" نشان داد که در مؤسسه مورد مطالعه - موسسه بهداشت عمومی مکزیک - ، ارتباط معناداري بین رضایت از زندگی کاري و خطر ابتلا به بیماري روانی وجوددارد و پرسنل پزشکی میزان بالایی نارضایتی از کیفیت زندگی کاري و خطر بیماري روانی را ارائه میدهند.
مواد و روشها
روش پژوهش حاضر از توصیفی- پیمایشی و از نوع همبستگی می باشد. جامعه آماري در پژوهش حاضر عبارت از کلیه کارکنان اداره مخابرات تهران بودند. جهت نمونه گیري از روش نمونه گیري تصادفی ساده استفاده گردید.
