بخشی از مقاله
چکیده
توانمندسازی زنان و نقش تعیین کننده آن در جامعه از جمله موضوعاتی است که در حال حاضر از نظر تئوری و کاربرد به آن توجه میشود و هدف از این پژوهش رابطه گروه درمانی تئوری انتخاب برتوانمندسازی زنان سرپرست خانواده وتاثیرآن برمنبع کنترل وتاب آوری می باشد. این پژوهش آزمایشی برگزار گردیده، همراه با گروه کنترل وآزمایش. جامعه آماری شامل زنان سرپرست خانواده تحت حمایت کمیته امداد امام خمینی - ره - می باشد.که با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شده و در گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند و نتایج حاصل از جلسه های مداخله فردی در فرایند درمان، نشان داد که: بین گروه آزمایش و کنترل در مرحله پس آزمون به گونهای معنادار درونیترند و مشخص گردید که دربخش توانمندسازی نه تنها به درونی سازی منبع کنترل زنان سرپرست خانواده منجرشد بلکه موجبات افزایش تاب آوری آنان و سلامت روان شناختی آنان را نیز به دنبال داشت و زنان سرپرست خانواده ای که در برنامه های آموزشی و روانی که شرکت نموده بودند تاثیرات بیشتری از برگزاری کلاسها بهره مند گردیدند و توانستند با بهره برداری مناسب و هماهنگی با سازمان خود را بهتر از پیش کنترل و در شناخت استعدادهای درونی و بالقوه خود وکنترل مشکلات وغیره راه حلهای مناسب را شناسایی و در زندگی روزمره بکار گیرند.
واژگان کلیدی: تاب آوری، منبع کنترل ، توانمندسازی
مقدمه
توانمند سازی لازمه یک زندگی مفید، مؤثر و رضایت بخش فردی است وتوانمند سازی افرادیکه جامعه خصوصا اقشار مؤثر و سازنده آن، لازمه پویایی، بالندگی واعتلای آن جامعه است.نقش برجسته و منحصر به فرد زنان در رشد و توسعه یافتگی کشورها ضرورت تأمین توانمند سازی روانی- اجتماعی آن ها و نیز شناسایی و حذف عوامل منفی مؤثر بر توانمند سازی را ضروری می نماید. توانمند سازی فرآیندی است که طی آن زنان از نیاز ها و خواسته های درونی خودآگاه می شوند. جرات دستیابی به هدف رادرخودتقویت می کنند و ازتوانایی لازم برای عملی ساختن خواسته های خود برخوردارمی شوند - فرخی، . - 1376
توانمند سازی زنان و نقش تعیین کننده آن در توسعه پایدار از جمله موضوعاتی است که در حال حاضر از نظر تئوری و کاربردی به آن توجه می شود علی رغم این موضوع که بر مبنای تعریف سازمان بهزیستی کشور جمعیت قابل توجهی از زنان را، زنان سرپرست خانوار تشکیل می دهند که به دلایل مختلف از جمله جدایی، فوت همسر و ... مسئولیت زندگی خود و فرزند ان را بر عهده دارند - کلدی، . - 1391واقعیت موجود در جامعه نشان از آن دارد که علی رغم اعلامیه ها و بیانیه ها و تأ سیس نهادها و سازمان های بین المللی مختلف در تحقق حقوق زن، مسئولیت و هزینه های قابل توجه و طاقت فرسای تأمین معاش خانواده که بر عهده این قشر آسیب پذیر اجتماعی یعنی زنان سرپرست خانوار می باشد در بسیاری از موارد سخت و یا حتی غیر ممکن است، در صورت تحقق نیز زندگی سرشار از سختی و مشقت ها را متحمل این مادران پدرنما می کند.
در این میان زنان سرپرست خانوار دارای مسئولیت سنگین اقتصادی و اجتماعی در خانواده هستند. آنها هم مادران فرزندان خود هستند و هم پدران آنها. زنان سرپرست خانوار با مشکلاتی همچون: احساس تنهایی، انزوا، طرد شدگی و عدم درک از سوی دیگران مواجه هستند فقدان حمایت-های اجتماعی مهمترین عامل جهت پیش بینی پیامد های منفی وضعیت این زنان است. این گروه از زنان با توجه به نقش های چند گانه و مسئولیت های بسیار، غالبا وقت اضافی برای برقراری روابط اجتماعی ندارند و این موضوع به مرو ر موجب فاصله گرفتن آنها از جامعه شده که مشکلات عدیده ای را بر ایشان بوجود می آورد.
از یک طرف فرزندانشان به خاطر عدم حضور همه جانبه سرپرست دچار مشکل می گردند و از طرف دیگر خود سرپرستان به خاطر تأمین مایحتاج خانواده در معرض آسیب های اجتماعی قرار دارند، به عبارتی منش و رفتار زنان سرپرست خانوار با خانواده های دیگر متفاوت است. در نهایت زنان سرپرست خانوار که توانایی اداره اقتصادی خود و خانواده را ندارند دچار نوعی انزوای اجتماعی شده و در معرض آسیب های اجتماعی قرار می گیرند که سلامت روانی اجتماعی آنان را به مخاطره می اندازد. زنان سرپرست خانوار که سرپرستی خانواده را بر عهده گرفته اند بدون اینکه مهارت های زندگی را خوب آموخته باشند و جامعه نیز فاقد سرمایه های اجتماعی مناسبی است که بتواند به این زنان در حل مشکلات و مسائلی که برای اولین بار با آن مواجه می شوند یاری رساند.
نداشتن منابع اقتصادی مناسب منجر به ایجاد یک سری مسائل و مشکلات اجتماعی می شود که ممکن است باعث به انحراف کشیدن این زنان گردد. واز آن جایی که توانمندی زنان یک پدیده اجتماعی است و پدیده های اجتماعی تک علتی نیستند توانمند شدن زنان به عوامل درونی و بیرونی متعددی بستگی دارد.از طرفی عوامل درونی چون وضعیت جسمانی، روانی، وضعیت اقتصادی خانواده وغیره نقش تعیین کننده ای بر توانمندی فرد دارد از طرف دیگر ساختارهای موجود اجتماعی در این مورد می تواند نقش تعیین کننده ای داشته باشد . منبع کنترل به عنوان متغیر مهمی در سلامت روانی اشاره به این موضوع دارد که شخص تا چه اندازه پیامد های زندگی خود را در خود یا بیرون از خود جستجو می کند. - آلفستروون و کواتر ، - 2003
زنان بخش مهمی از شهروندان کشور را تشکیل می دهند و توانمندسازی زنان از جمله مؤلفه -های مهم در توسعه پایدار است ، زنان قربانیان اصلی در مواردی چون فقر، خشونت، عدم برخورداری ازتغذیه وبهداشت مناسب هستندازاین روتوجه به بهبود موقعیت زنان نفع همگانی را در بردارد. مطالعات درحوزه توانمند سازی زنان به طور گسترده انجام می شود. در این مورد مجامع بین المللی در مورد این موضوع دست به تحقیقات گسترده ای زده اند که حاکی از آن است، بدون توانمندی زنان توسعه پایدار محقق نخواهد شد. پرورش فرزندان، اداره امور منزل، حفظ محیط زیست، بهره وری صحیح از منابع، صرفه جویی در انرژی مباحثی هستند که زنان به طور مستقیم با آنها مرتبط هستند پس توانمند بودن و توانمند ساختن زنان به جامعه در رسیدن به اهداف توسعه کمک خواهد کرد و از طرف دیگر به ترقی و تعالی نیمی از جامعه نیز منجر می شود.
در این میان زنان سرپرست خانواریعنی آن دسته از زنانی که به دلیل فوت همسر، مطلقه بودن، ازکارافتادگی همسر و یا زندانی بودن همسرو غیره بی سرپرست هستند. از جمله گروه های آسیب پذیر اجتماعی به شمار می روند که با مشکلات و موانع زیادی در زندگی فردی خانوادگی واجتماعی خویش مواجه هستندکه به لحاظ مشکلات ومسائل شهرنشینی درشهرهای بزرگ و عدم توجه به رفع معضلات آنها می توانند آسیب های جبران ناپذیری را برجامعه وارد سازند. این زنان به علت داشتن چندین نقش مختلف به طور همزمان - نقش مادر، نقش سرپرست، نقش یک کارگر کارخانه و غیره - استرس و مسائل و مشکلات روانی بیشتری را تجربه می کنند. و با وجود حمایت های مالی دولتی و غیر دولتی اغلب زندگی سخت و دردناکی دارند که ویژگی های منفی زندگیشان موجب کاهش تاب آوری و اختلال در سلامت روانی اجتماعی آنان می
