بخشی از مقاله
چکیده
این تحقیق اهمیت انگیزش درکارکنان سازمان واهمیت آن درنحوه مدیریت و پیشرفت یک سازمان را بیان میکند. همچنین بر نظریه هاي متفاوت درباره نیاز هاي انگیزشی وتاثیراین نیاز ها برعملکردآنان اشاره می کند. این تحقیق بااستفاده ازنطریه سه وجهی الدرفر - 1972 - شامل نیازرشد،وابستگی و زیستی ،انگیزش کارکنان دانشگاههاي پیام نور استان اصفهان را مورد پژوهش قرار داده است.روش پژوهش با توجه به ماهیت تحقیق، توصیفی از نوع پیمایشی بوده است.
جامعه آماري شامل 750 نفر از کارکنان دانشگاههاي پیام نور استان اصفهان بود که از این تعداد ،93 نفر از طریق نمونه گیري تصادفی طبقه اي به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار اندازه گیري در این پژوهش پرسشنامه اي شامل اطلاعات فردي و 12سؤال نیازهاي انگیزش سازمانی با ضریب اعتبار0/896بود.به منظورتجزیه وتحلیل این اطلاعات ازآمارتوصیفی،آماراستنباطی ونرم افزار spssاستفاده شد.نتایج حاکی از آن است که نیازهاي رشد،وابستگی وزیستی کارکنان دانشگاه پیام نوراستان اصفهان ازحدمتوسط بالاتراست ضمن آنکه نیازوابستگی داراي بیشترین و نیاززیستی داراي کمترین میانگین است.
مقدمه
سازمانها بوسیله تغییرات رفتاري افراد تغییر می کنند ، هر چند افراد تغییر را دوست ندارند اما پویایی جزو ماهیت کار است. با این حال تغییرات مورد نیاز سازمانی در ساختار و برنامه ریزي هاي بلند مدت ، کلیدهاي تحریک افراد هستند. یکی از عوامل مهم در رشد و توسعه هر جامعه اي ،نیروي انسانی است. از این رو اغلب صاحبنظران توسعه نیروي انساانی و کمیت و کییت و نحوه بکار گیري از آن را یکی از عمده ترین شاخص هاي رشدو توسعه جوامع به شمار آورده اند.
یکی از وظایف مدیر در یک محیط کاري ، این است که باعث انگیزش کارکنان شود ، اما انگیزش در تمرین و تئوري کاري مشکل است و فهمیدن آن سخت است براي اینکه بدانیم چگونه می توانیم انگیزش رادرافراد افزایش دهیم باید طبیعت و خوي انسانی راابتدابشناسیم ومشکلات انسان رابفهمیم.اگرکسی بخواهد مدیریت و رهبري سازمانی را بر عهده داشته باشد باید عوامل انگیزش را بشناسد . به خاطر اهمیت این موضوع دانشمندان زیادي بر روي آن کار کرده اند مانند : هرز برگ1 - تئوري دو عاملی بهداشتی، انگیزشی - التون مایو1 - تحقیقات هاثورن - ، کریس ارجریس2 ، رنسیس لیکرت 3، مک گریگور4 ، دیوید مک کله لند5 و بسیاري از دانشمندان و نظریه پردازان دیگر که دراین پژوهش به شرح مختصري از نظریه سه وجهی الدرفر6 می پردازیم.
ادبیات پژوهش
مروري بر مبانی نظري و تئوري هاي مرتبط با انگیزش به کار آشکار می سازد که این پدیده از دیدگاه ها و نحله هاي فکري مختلفی در مکاتب و حوزه هاي جامعه شناسی،روانشناسی اجتماعی و مدیریت مورد تدقیق و بررسی قرار گرفته است.در حوزه هاي جامعه شناسی و علوم اجتماعی آراي صاحب نظرانی نظیر دورکیم7 و پارسنز8و ماکس وبر9 هوزلیتز10زمینه هاي تئوریک مناسبی رادر خصوص نقش ساختارهاي فرهنگی و اجتماعی در توسعه اقتصادي و انگیزش به تولید و کار فراهم می آورد.
امیل دورکیم انگیزش به کار را نه امري فردي بلکه واقعیتی اجتماعی در نظر می گیرد و برخلاف وبر معتقد است که انگیزش به کار نه از درون فرد بلکه از بیرون و ساختارهاي اجتماعی و فرهنگی به وجود می آید.دورکیم به دنبال راهی جامعه شناسانه جهت ایجاد و تقویت اخلاق حرفه اي پایدار است.ماکس وبر جامعه شناس مکتب تفهمی با نفی وجود وجدان جمعی یا ذهن گروهی ریشه هاي حاکمیت انگیزش و میل به کار را در اخلاق پروتستان و تعالیم کالوین و لوتر می بیند.
به نظر وبر پروتستانیسم با تبلیغ ارزش هاي فرهنگی جدیدي که مبتنی بود بر سخت کوشی،رقابت،ریاضت و قناعت مادي،پرهیز از اسراف و اعراض از راکد گذاشتن سرمایه،کار کردن و تولید را تشویق و تنبلی و سستی و فتور را تقبیح نمود و انسان ها را به تلاش و فعالیت و سخت کوشی در امور اقتصادي و کنش هاي معطوف به اهداف مادي تشویق و ترغیب کرد - محسنی تبریزي،. - 1381 هوزولیتز - - 1964 نیز با رویکردي جامعه شناختی مدعی است که انگیزش به کار تابعی از ساخت اجتماعی و رشد اقتصادي است،به طوري که کشورهاي در حال توسعه در فرآیند نوسازي ناگزیر از طرد الگوهاي سنتی که مانع رشد انگیزش به کار و پیشرفت اند و پذیرش الگوهاي مدرن که تقویت کننده ارزش ها و تمایلات و انگیزش هاي کار و تولیداند می باشد . - Hoselitz, 1964 -
در حوزه روان شناسی و روان شناسی اجتماعی نیز انگیزش به کار با رجوع به عوامل و متغییرهاي فردي و روان شناختی و یا با توجه به تاثیرات متقابل عوامل اجتماعی و فردي تعریف و تبیین می شود.مک کله لند نیز با رویکردي روان شناختی می کوشد نشان دهد چگونه منشا تحولات و تغییرات در شکل توسعه و نوسازي انسان انگیزش هاي اوست.نیروهاي که از درون انسان را به سمت تغییر ودگرگونی و توسعه رهنمون است.وي این نیرو را N-ACH یا ویروس ذهنی می نامد - محسنی تبریزي،. - 1381 امروزه با پیشرفت مداوم تکنولوژي ، سؤالی اساسی براي مدیران مطرح است که چگونه امکان دارد در سازمان هاي مختلف با وجود محدودیت هاي مختلف مانند حقوق و دستمزد، تجهیزات و تکنولوژي پیشرفته ثبات خود را حفظ کند و باز هم روند رشد و پیشرفت خود را ادامه دهد.
دهه هاي اخیر ، شاهد یک چرخش راهبردي در اندیشه هاي مدیریت بوده ایم. فشردگی رقابت جهانی و پویایی آن شرکت هاي غربی را واداشته است تا مجدداً به منابع انسانی و توانمندي هاي کارکنان خود به عنوان یکی از مهمترین سرمایه هاي سازمانی توجه بیشتري نموده و تاکید راهبردهاي بلند مدت خود را از تامین خواسته هاي بازار به تمرکز بر روي توسعه این سرمایه ها تغییر دهند. - - Jordan , I& p.jones , 1997 البته منابع انسانی و توسعه و تجهیز آن همواره در ادبیات مدیریت از جایگاه خاصی برخوردار بوده است لیکن آشفته شدن بازارها در اثر سرعت تغییرات فن آوري و تغییر درعرصه هاي جغرافیاي سیاسی جهان پیش بینی نیازهاوخواسته هاي آتی مشتریان را که سال ها به عنوان پایه اصلی تدوین راهبرد شرکت هاي پیشرو بود مشکل آفرین کرده است .
در قبال این تحولات محیطی شرکت تمرکز راهبردهاي خود را از عوامل بیرونی به منابع داخلی مثل دانش و توانمندي نیروي انسانی متوجه ساختند پروفسور استفانو - - 1992 علت اصلی پایین بودن نرخ نوآوري صنایع آمریکا نسبت به ژاپن را غفلت آنان از این منبع عظیم سازمانی - کارکنان - می دانست وبه صاحبان صنایع آمریکا توصیه می کرد »به کارکنان خود اهمیت بیشتري دهید «
. - Stephano, S .E,and f.Spiegl,1992 - مفهوم انگیزش: 1 انگیزش براي نخستین بار از واژة لاتین - Mover - که به معنی حرکت است گرفته شد.
به عبارت دیگر هیچ رفتاري را فرد انجام نمی دهد که انگیزه اي یا نیازي محرك آن نباشد . انگیزش انسان اعم از خوداگاه و ناخوآگاه ناشی از نیازهاي اوست .تعریف دیگر انگیزه به این شکل می باشد که میل به کوشش فراوان در جهت تامین هدفهاي سازمان به گونه اي که این تلاش در جهت ارضاي برخی از نیازهاي فردي سوق داده شود - استیفن پی رابینز ، . - 1377هرسی و بلانچارد - 1988 - انگیزش را اراده و میل به انجام دادن کار تعریف کرده اند.
براي آنها انگیزه ها چراهاي رفتارند که نه تنها به آغاز و استمرار فعالیت در آدمی کمک می کنند ،بلکه در تعیین جهات کلی رفتار نقش دارندآنها تأکید می کنند که در باب مفاهیم به هم پیوسته انگیزش و نیاز باید توجه داشت که این دو مفهوم نباید با ضرورت آنی تداعی شود،بلکه صرفاً چیزي است در درون فرد که او را به عمل وادار می کند - Hercy &Blanchard . - ,1988وروم - 1964 - فراگرد حاکم بر گزینش هایی از سوي افراد را که میان شکل هاي گوناگون فعالیت ارادي به عمل می آید،در تعریف انگیزش منظور کرده است . - Veroom,1964 - انگیزش یک فرآیند زنجیره اي است که با احساس نیاز یا احساس کمبود و محرومیت شروع می شود ، سپس خواست را بدنبال می آورد و موجب تنش و کنش بسوي هدفی می شود که محصول آن ، رفتار نیل به هدف است . توالی این فرآیند ممکن است منجر به ارضاي نیاز شود .
