بخشی از مقاله
چکیده:
پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه هوش فرهنگی با سبک رهبری مدیران مدارس بهشهر انجام شده است. این پژوهش از نظر هدف،کاربردی و از نظر روش توصیفی از نوع همبستگی میباشد.جامعه آماری پژوهش حاضر ، مدیران مدارس سه مقطع آموزش و پرورش بهشهر میباشند که از این تعداد به روش نمونه گیری تصادفی طبقهای و با استفاده از جدول کرجسی مورگان تعداد 80 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند . در این پژوهش از پرسشنامه های هوش فرهنگی آنگ و همکاران و سبک رهبری باردنز و متزکانس استفاده شد. نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان داد که، بین هوش فرهنگی ، مؤلفه های فراشناختی و شناختی با سبک رهبری ارتباط معناداری وجود دارد. اما بین مؤلفههای دانشی و رفتاری هوش فرهنگی با سبک رهبری رابطهی معناداری پیدا نشد. نتایج آزمون تحلیل رگرسیون نشان داد که هوش فرهنگی به طورکلّی می تواند سبک رهبری را پیش بینی کند اما تنها مؤلفه ی فراشناختی هوش فرهنگی، می تواند به عنوان متغیر پیشگو رهبری باشد.و سایر مؤلفه های آن قادر به پیشبینی سبک رهبری نیستند
واژگان کلیدی:هوش فرهنگی،سبک رهبری،مدیران مدارس
مقدمه:
در محیط های کاریمتنوعِ قرن حاضر، لازم است تا استرس های ناشی از شوک فرهنگی، اختلالات و پیامدهای ناشی از تعارضات فرهنگی به نحو مطلوبی اداره شود؛ زیرا برخی از جنبه های فرهنگی، مثل هنر، موسیقی و سبک رفتاری را به راحتی میتوان مشاهده کرد، اما بیشتر بخشهای چالشبرانگیزِ فرهنگ؛ همانند عقاید، ارزشها، انتظارات، نگرشها و مفروضات، عناصری از فرهنگ هستند که دیده نمی شوند، اما بر رفتار افراد اثر می گذارند و گاهی از اوقات موجب تعارضات و تناقضات کاری می-شوند، که برای این منظور به سازگاری و تعدیل مؤثر فرهنگ ها نیاز است. از این رو، یکی از عواملی که بسیارمورد توجه قرار گرفته و به عنوان عامل تعدیل کننده لقب گرفته است، هوش فرهنگی می باشد. هوش فرهنگی، دامنه جدیدی از هوش است که ارتباط بسیار زیادی با محیط های کاری متنوع دارد.
هوش فرهنگی، بطور فزایندهای در دنیای رقابتی امروز اهمیت یافته است. افرادی با هوش فرهنگی پایین، ممکن است قادر به ارتباط با همکارانشان از همان فرهنگ یا فرهنگهای دیگر نباشند و در نتیجه، در کسب و کارشان دچار مشکل شوند. مدیران وسرپرستانی که تأثیر فرهنگهای بین المللی و شرکتی را در تصمیم گیریها و تصمیم سازیها نادیده می گیرند، در تلاش برای بهبود کیفیت با شکست مواجه خواهند شد، مگر این که بهبود و توسعه را با توسعه فرهنگ همگام سازند. - فقاهتی،. - 1390بدون تردید مدیریت، موتور توسعه است و در زمان ما کلید رستگاری، رفاه و استقلال ملتهاست. لیکن توسعه در گرو کار گروهی و سازمانی است و به سازمان رسیدن فعالیتهای گروهی و سازمانی مستلزم مدیریت اثربخش است - خلیلی ،. - 1372رهبری یکی از قدیمیترین دیدگاه های جوامع بشری محسوب میشود.
اگر رهبری را نوعی هدایت ونفوذ در رفتار دیگران بدانیم، می توانیم بگوئیم از روزی که خداوند بشر و عالم را آفرید رهبری و هدایت نیز آشکار گشت. لوبٌ - - 2004 اظهار میدارد: "رهبری فرایند تغییر هدفمداری است که از طریق آن رهبر و پیروان از طریق مقصود مشترک به هم میپیوندند و حرکت به سمت چشم انداز را آغاز میکنند".یکی از وظایف مهم مدیریت "رهبریٍ" است. داشتن توانایی مهارت انسانی و کار با افراد از جمله مهارتهایی که در تمام سطوح مدیریت کاربرد ویژه دارد و رمز موفقیت مدیر تلقی میشود - احمدی،. - 1391پس از ناکامی نظریه خصوصیات فردی در شناسایی مسأله رهبری از یک سو و استنتاج یافته های متناقض و نتایج غیر قطعی در تحقیقات دهه1940، مسیر تحقیقات اندیشمندان مدیریت بسوی شناخت سبک و روش رهبری گرایش یافت.
به عبارت دیگر در این جابجایی تعیین خصوصیات رهبری سعی می شود که سبک و روش رهبری شناخته شود و معلوم نمایند که رهبران در برخورد با زیردستان از چه شیوه ای استفاده می کنند - مشبکی،. - 1380سبک رهبری مجموعهای از نگرشها، صفات و مهارتهای مدیران است که بر پایهی عامل نظام ارزشها، اعتماد به کارمندان، تمایلات رهبری و احساس امنیت در موقعیتهای مبهم شکل می گیرد - مصدق راد،. - 1384 اما نکته مهمی که وجود دارد این است که سبک های متفاوتی برای رهبری وجود دارد. بر اساس الگوی باردنز و متزکانس ٌ - 1974 - مبنای نظریهی رفتاری مدیر جهت رهبری، شامل: رابطه گرا، وظیفهگرا و تلفیقی میباشد .
همچنین امروزه ضرورت توسعهی هوش فرهنگیٍ مدیران به یک ضرورت تبدیل شده است.هوش فرهنگی مبین توانایی و استعداد ودرک موقعیتهای مبهم رفتاری، اجتماعی و فرهنگی است و بر استعداد مدیران در محیط کار دلالت دارد. به عبارت دیگر هوش فرهنگی استعداد شناخت و درک و نیاز مراجعین را در بر میگیرد. یک مدیر مدرسه باید هوش فرهنگی بالایی داشته باشد چون با نیروهای انسانی زیادی از جمله دانش آموزان، معلمان،کارکنان مدرسه، اولیای دانش آموزان، کارمندان اداره و افراد دیگر در ارتباط مداوم و مستمر می باشد. از طرفی سبک مدیریت یک مدیر نقش مهمی در ادارهی مدرسه ونظم و ترتیب و بهره وری بالا ایفا میکند.
اکثر اولیای دانش آموزان خصوصاً در مقاطع متوسطه یکی از گزینههای مهم برای انتخاب مدرسه ی فرزندشان را مدیر مدرسه میدانند؛ چرا که نقش مهم ارتباط اولیا و مربیان خصوصاً مدیر مدرسه در راستای پیشرفت تحصیلی و اخلاقی دانش آموزان بر هیچ کس پوشیده نیست.یک مدیر برای آنکه به اهداف عالی خود دست یابد باید به دو مقولهی هوش و رهبری توجه داشته باشد؛ چرا که در جهان پر ارتباط امروز صرفاً برخوردار بودن از مهارتهای مدیریتی برای موفقیت یک مدیر مدرسه کافی نیست؛ بلکه مدیران باید هوش فرهنگی کافی و شناخت کاملی از سبکهای رهبری داشته و بدانند چگونه این دو خصیصه برای تحقق موفقیت یک مجموعه باید با هم ترکیب شوند. فرض برنامههای روابط انسانی این است که بهترین رهبر کسی است که ملاحظه کار باشد و نسبت به نیازهای کارکنان خود احساس مسئولیت داشته باشد.
دانش فرهنگی یک مدیر و سبک رهبری مناسب میتواند به اجرای برنامههای پیشبینی شده تا حد امکان کمک شایانی نماید.از آنجائیکه سازمان آموزش و پرورش همانند بسیاری از سازمانها تمام امور بر اساس افراد و روابط میان آنها بنا نهاده شده است؛ به ابزارهای انسانی و نرم در ادارهی سازمان بیش از هر سازمان دیگری احساس میشود. بنابراین احساس میشود که دقت در انتخاب سبک رهبری مناسب از عوامل مهم در بهبود سطح اثربخشی به شمار میرود - رحیمی،. - 1390 نکتهی مهم دیگر، برقراری ارتباط با افرادی از فرهنگهای متفاوت است. یک مدیر باید شناخت کافی و کاملی از محیطی که در آن حضور یافته داشته باشد تا بتواند با محیط جدید ارتباط برقرار کرده و اهداف خود را به خوبی پیاده نماید. ممکن است مدیر یک مدرسه در یک روستایی با فرهنگ و زبان و عقاید متفاوتی مواجه شود که در این صورت، هوش فرهنگی به او در تعاملات انسانی کمک خواهد نمود.
ادبیات پژوهش
هوشَ
بیش از دو هزار سال پیش، افلاطون در کتاب "جمهوریتٌ"، هوش را تعیینکننده اصلی جایگاه سیاسی و اجتماعی افراد تعریف کرد. اما مطالعه علمی هوش، از قرن نوزدهم با ایده تفاوت های فردی در علم ژنتیک و تکامل آغاز شد. روانشناسان
