بخشی از مقاله
چکیده
نیروی انسانی ماهر و کارآمد یکی از مهمترین ابزارها برای رسیدن به هدفهای سازمان است، زیرا نقش مهمیدر افزایش و کاهش بهره وری سازمان دارد. لذا بر این اساس هدف پژوهش حاضر بررسی نقش هوش هیجانی و سبک های رهبری مدیران در رضایت شغلی کارکنان پالایشگاه گاز ایلام میباشد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کارکنان پالایشگاه گاز شهر ایلام میباشد که با استفاده از روش نمونهگیری دردسترس تعداد 320 نفر به عنوان نمونه این پژوهش انتخاب شدند. جهت جمع آوری اطلاعات از پرسشنامههای هوش هیجانی، توصیف رفتار رهبر و رضایت شغلی استفاده شد. در بررسی این پژوهش از روش ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. یافته های این پژوهش نشان داد که بین هوش هیجانی و سبک های رهبری مدیران با رضایت شغلی کارکنان پالایشگاه گاز ایلام رابطه معناداری وجود دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که متغیرهای هوش هیجانی و سبک های رهبری 60 درصد از واریانس متغیر رضایت شغلی را تبیین مینمایند که بر این اساس مسئولان سازمان ها بایستی به نقش این متغیرها توجه ویژه داشته باشند.
واژگان کلیدی: هوش هیجانی، سبک های رهبری، رضایت شغلی.
مقدمه
سازمانها جایگاه والا و برجستهای در ساختار اجتماعی و فرهنگی جوامع دارند. بسیاری از فعالیتهای اساسی و حیاتی مربوط به زندگی مردم در سازمان ها انجام میگیرند و زندگی بدون وجود سازمانهای گوناگون آموزشی، صنعتی، بازرگانی، خدماتی، سیاسی، نظامیو غیره تقریباً غیرمقدور است. با وجود این نیل به موفقیت و پیشرفت همه جانبه، تأمین رفاه و آسایش به صرف وجود سازمانها تحقق نمییابد، بلکه برای این منظور به سازمانهای کارآمد و اثربخش نیاز است - فایض، . - 1390 نیروی انسانی مهمترین منبعی به شمار میرود که به طور مستقیم در اثربخشی و کارآیی سازمان تأثیر دارد - شفیعی، . - 1391
بنابراین میتوان گفت که کارکنان سازمانها در کیفیت اجرای برنامههای سازمانی و پیشرفت اهداف سازمان ها نقش مهمیرا بر عهده دارند و برای اینکه از عهده ایفای این نقش برآیند، لازم است که از دانش و مهارتها، توانمندیها، ویژگیها و شایستگیهای متناسب با این مسئولیت خطیر برخوردار باشند . - Alon & Higgin, 2005 - بنابراین اگر کارکنان انگیزش کافی داشته باشند، استعداد و مهارت خود را درخدمت سازمان به کار میگیرند. داشتن روحیه و رضایت شغلی1 در رسیدن به بهرهوری بالای سازمانها بسیار مهم است. از این رو یکی از عوامل مهم در بالا بردن انرژی روانی کارکنان یک سازمان بهبود رضایت شغلی آن هاست - پاشاکی، . - 1382
رضایت شغلی یک حالت احساس مثبت یا مطبوع است که پیامد ارزیابی شغلی یا تجربه فرد است. این حالت احساس مثبت، علاوه بر افزایش کارآمدی سازمان کمک زیادی به سلامت جسمی و روانی افراد میکند - هاشم زاده، . - 1389 در این بین برخی از محققان به عوملی که در رضایت شغلی اثرگذارند، اشاره کرده اند، یکی از این عوامل که در رضایت شغلی کارکنان سازمان تاثیر بسزایی دارد، هوش هیجانی است. هوش هیجانی ظرفیت یا توانایی سازماندهی احساسات و هیجانات خود و دیگران، برای برانگیختن خود و کنترل موثر احساسات و استفاده از آنها در روابط با دیگران است . - Goleman, 1998 - امروزه در اکثر کشورهای پیشرفته بحث هوش هیجانی مطرح شده و این مفهوم در مؤسسات، سازمانها، ادارات و مراکز آموزشی کاربرد فراوانی دارد.
در گذشته در کشورهای صنعتی در مصاحبههای استخدامیبیشتر بر بهره هوشی یک فرد تاکید میشد اما امروزه بیشترین تأکید درآن کشورها در استخدام بر روی هوش هیجانی فرد است. دانشمندان معیار سنجش فرد را هوش هیجانی میدانند. هوش هیجانی بالا در موفقیت افراد و توانایی آنان در دستیابی به مقاصد و تحقق اهداف بالقوه شان تأثیر فراوان دارد. هوش هیجانی با رضایت شغلی رابطه مستقیم و قابل ملاحظه ایی دارد و میتواند باعث بهبود عملکرد شود - . - Parker & Bar-on, 2000 وونگ در تحقیق خود، نقش رهبری سطح میانی و هوش هیجانی معلمان بر رضایت شغلی معلمان هنگ کنگ را بررسی کردند.
نتایج این تحقیق نشان داد که بین هوش هیجانی معلمان و رهبران سطح میانی مدارس با رضایت شغلی معلمان رابطه معناداری وجود دارد. از دیگر عواملموثر در افزایش رضایت شغلی کارکنان، سبک رهبری مدیران است - . - Wong et al, 2010 هرسی و بلانچارد سبک را با شخصیت، مترادف به کار میگیرند و به نظر آنها شخصیت یا سبک یک فرد عبارتست از " الگوی رفتاری که وی هنگام هدایت کردن فعالیتهای دیگران از خود نشان میدهد - احمدی، . - 1387 الگوهای رفتاری مناسب در هر سازمان باعث به وجودآمدن روحیه و انگیزش قوی درکارکنان میشود و میزان رضایت آنها را از شغل و حرفه خویش افزایش میدهد و مدیران با استفاده از سبک صحیح رهبری میتوانند رضایت شغلی کارکنان و بهره وری سازمان خود را افزایش دهند - عرب زاده جعفری، . - 1390
شفیعی - 1391 - در تحقیقی به نام "رابطه بین سبک مدیریتی آموزش با رضایت شغلی و ثبات و ماندگاری کارکنان آموزشی" به این نتیجه رسید که رابطه معنی داری بین سبک رهبری و رضایت شغلی و کارآیی کارکنان وجود دارد. بنابراین بررسی و شناخت عوامل موثر بر رضایت شغلی کارکنان میتواند در حفظ و ارتقای آن تاثیر بسزایی داشته باشد - هزاوهایی و صمدی، . - 1386 براساس مطالب ذکر شده این هدف مورد بررسی قرار میگیرد که آیا هوش هیجانی و سبک های رهبری مدیران پیش بینی کننده ی رضایت شغلی در کارکنان پالایشگاه گاز ایلام هستند یا نه؟
روش
پژوهش حاضر توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه کارکنان پالایشگاه گاز شهر ایلام - حدودا 860 نفر - تشکیل میدهند. از این میان 320 کارمند به روش در دسترس به عنوان نمونه در پژوهش شرکت داده شدند. روش اجرای پژوهش به این صورت بود که از طریق هماهنگی با حراست و کسب مجوز اجرای پژوهش، توانستیم پرسشنامه-ها را بین افراد شرکت کننده در پژوهش توزیع کنیم. جهت گردآوری داده ها، از ابزارهای زیر استفاده شد:
پرسشنامه هوش هیجانی: آزمون هوش هیجانی مورد استفاده در این تحقیق توسط برادبری و گریوز - 2004 - ساخته شده است و توسط گنجی - 1384 - ترجمه و ویراستاری گردید. این آزمون شامل 28 ماده است که بر اساس مقیاس6 درجه ای لیکرت از 1تا6 نمره گذاری میشود. چهار مولفه خود آگاهی، خود مدیریتی، آگاهی اجتماعی و مدیریت رابطه را میسنجد. در بررسی گنجی - 1384 - ضرایب اعتبار مولفه های هوش هیجانی به ترتیب برابر با 0/73، 0/78، 0/76، 0/76 بود. و ضریب پایایی آن با استفاده ازآلفای کرونباخ 0/88 بود. برای تعیین روایی، این آزمون به همراه آزمون هوش هیجانی بار- ان در یک گروه 97 نفری اجرا شد که ضریب همبستگی 0/68 در سطح 0/99 معنی دار بود - گنجی، . - 1392پرسشنامه توصیف رفتار رهبر: پرسشنامه توصیف رفتار رهبری - LBDQ - اولین بار توسط همفل و کونز - 1957 - تهیه شده است، این پرسشنامه دارای سبک های رهبری حمایتی و آمرانه مدیران می باشد. برای اولین بار در ایران توسط شکرکن به فارسی ترجمه و آماده استفاده گردید. پرسشنامه LBDQ شامل 30 جمله پنج درجه ای - همیشه، اغلب، گاهی اوقات، به
