بخشی از مقاله
چکیده
»هدف اصلی« این تحقیق شناخت رابطه بین سبک رهبری با کیفیت زندگی کاری مدیران مدارس متوسطه شهر بابل در سال 1391 بود. »روش تحقیق« در این مطالعه توصیفی از نوع همبستگی انتخاب شد. جامعه آماری به تعداد 117 نفر بوده که براساس روش نمونهگیری تصادفی طبقهای با استفاده از جدول مورگان کریجسی تعداد 92 نفر از مدیران - زن و مرد - به عنوان نمونه انتخاب شدند. »ابزار گردآوری دادهها«، دو پرسشنامه استاندارد، شامل: پرسشنامه سبک رهبری - با اعتبار - 0/91 و پرسشنامه کیفیت زندگی کاری - با اعتبار - 0/86 بود. »روش تجزیه و تحلیل داده ها«، با آمار توصیفی - شامل: فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار - و آمار استنباطی - شامل: ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل واریانس یک راهه - با استفاده از نرم افزار spss انجام شد. »نتایج تحقیق« نشان داد که بین سبک رهبری با کیفیت زندگی کاری مدیران رابطه معناداری وجود دارد. همچنین رابطه سبک رهبری با مؤلفههای کیفیت زندگی کاری شامل: »محیط کار ایمن و سالم«، »توسعه قابلیت های انسانی«، »قانون گرایی«، »وابستگی اجتماعی«، » فضای کلی زندگی«، معنادار مشاهده شد، اما این رابطه با دیگر مؤلفه کیفیت زندگی کاری شامل: »یکپارچگی و انسجام اجتماعی«، »تأمین فرصت رشد و امنیت شغلی« و »پرداخت منصفانه« معنادار نشد.
واژگان کلیدی: سبک رهبری، سبک وظیفهمدار، سبک رابطهمدار، سبک تلفیقی، کیفیت زندگی کاری.
.1 مقدمه
در جهان امروز، محیط های سازمانی همواره در حال تغییر سریع هستند که این امر مدیران را با چالش اساسی مواجه کرده است. تغییرات سریع تکنولوژیکی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی سبب شده است تا مدیران بامسائل جدیدتری در خصوص نوع رفتار با کارکنان و مدیریت روبهرو شوند. اگر تعریفی از مدیریت ارائه شود میتوانگفت:مدیریت، عبارت است از علم و هنر فرآیند استفاده کارآمد و اثربخش منابع انسانی و مادی، از طریقبرنامه ریزی، سازماندهی، رهبری و کنترل در یک محیط پویا در جهت تحقق اهداف سازمان یا جامعهبراساس نظام ارزشی - احمدی، . - 19 :1391یکی از وظایف مهم مدیریت، »رهبری1« است. داشتن توانایی مهارت انسانی و کار با افراد از جمله مهارتهایی است که در تمامی سطوح مدیریت کاربرد ویژه دارد و رمز موفقیت مدیر تلقی می شود - احمدی، . - 197 :1389
در عصر اطلاعات و ارتباطات، رهبر کسی است که اجتماعی، دارای قدرت ارتباطات و معاشرت موجود و بالقوه و بالفعل بالا و دارای دیدگاه و مشارکت با دیگران باشد - ویس،. - 193 :2001 2 لوب - 46 :2004 - 3 اظهار می دارد، »رهبری فرآیند تغییر هدف مداری است که از طریق آن رهبر و پیروان از طریق مقصود مشترک به هم میپیوندند و حرکت به سمت چشم انداز را آغاز می کنند.« یا در تعریف دیگری گفته می شود، رهبری فرآیند نفوذ و تأثیرگذاری بر افراد و گروه ها جهت تعیین اهداف و رسیدن به آن می باشد. رهبران کسانی هستند که دیگران را راهنمایی، هدایت و ترغیب نموده و آموزش می دهند - پلانکت و آلن، . - 452 :2002 4 همچنین کونتز و ویریچ - 92 :1993 - 5 رهبری را تحت تأثیر قرار دادن افراد برای کسب هدف مشترک تعریف نمودند.نکته مهم این است که چه سبکهایی برای رهبری وجود دارد. در اینجا به سه نظریه اشاره میشود:
نظریه اول، در آغاز قرن بیست مطرح شد و اعتقاد بر این بود که خصوصیات شخصیتی حرف اول را در رهبر می زند و فرد »رهبر« متولد می شود و به خصوصیاتی مانند؛ کریزماتیک بودن، اعتماد به نفس بالا، هوش بالا، خلاقیت، خونگرمی، سازگاری بالا و نظایر آن اشاره میشد - نیوستروم و دیویس، - 165 :2002 6، پس از تحقیقات انجام شده از سال 1990میلادی این خصوصیات مجدداً نیز برای رهبری مورد تأیید قرار گرفت - احمدی، الف . - 207 :1389
•نظریه دوم، نظریه رفتار رهبری است که در اواخر 1940 به دلیل نارسایی نظریه خصوصیات رهبری، مطرح شد. این نظریه به نوع رفتاری که رهبران از خود بروز میدهند تأکید دارد. در مطالعات »رهبری میشیگان7« دو نوع رفتار رفتار شامل »کارگرا« و »کارمندگرا« شناسایی شد و تصور این بود که رهبر یا میتواند کارگرا و یا کارمندگرا باشد. در »مطالعات رهبری ایالت اوهایو8« دو عامل اصلی برای رفتار، شناسایی و تحت عناوین »مراعات« و »ساخت دهی« نامگذاری شد و تصور این بود که رهبر میتواند دارای ساختدهی پایین یا بالا و مراعات پایین یا بالا و مراعات و ساخت دهی پایین یا بالا باشد - گوردون،. - 223-224 :1999 9 همچنین در مطالعات معروف به »شبکه مدیریت10« از سبک بی خاصیت گرفته تا مدیریت تیمی و در مجموع 81 سبک برشمرده شد - ویس، . - 211-213 :2001 بدین ترتیب سبک رهبری هر مدیر با توجه به میزان تمایل وی به وظیفه گرایی یا انسان گرایی روی شبکه مشخص می شود - رضاییان، . - 427 :1387
•نظریه سوم، نظریه موقعیتی و اقتضایی است که دهه 1960 به بعد مطرح شد و پیام اصلی نظریه این است کهسبک رهبری به موقعیت، اقتضای شرایط بستگی دارد و تنها یک سبک و راه درست برای انجام کار وجود ندارد - احمدی، الف . - 215 :1389
در این پژوهش، مبنای بررسی، نظریه رفتاری مدیر جهت رهبری افراد بر اساس الگوی »متزکاس و باردنز11« شامل: کارگرا، کارمندگرا و تلفیقی - مقیمی، - 290 :1390 مورد توجه بوده است.موضوع دیگر مورد بحث در این پژوهش، »کیفیت زندگی کاری12« بوده است. در دهه های اخیر 1970 - به بعد - ، در کنار واژه »رضایت شغلی« واژه دیگری تحت عنوان »کیفیت زندگی کاری« در متون مدیریتی اضافه شده است که مفهوم عمیقتری از رضایت شغلی را توصیف میکند به معنای اینکه »زندگی را قابل کار و کار را قابل زندگی کنید13« - میرسپاسی، . - 62 :1376 در تعریف آن میتوان گفت:کیفیت زندگی کاری عبارت است از تصور و درک خردمندی و لذت کارکنان از برخورداری امنیت شغلی، جسمی و روانی، مساوات و عدالت، مشارکت در تصمیم گیری ها و وجود فرصت جهت پرورش مهارت ها و استعدادها در محیط کار به طوری که فرد خود را جزء سازمان بداند و احساس سهیم بودن و مشارکت نماید و کار را بخشی از زندگی خود تلقی نماید - احمدی، ب . - 25 :1389
