بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حا ضر با هدف برر سی رابطه بین سبک تفکر و سبک رهبری با فرهنگ سازمانی مدیران دوره ابتدایی شهر ستان رباط کریم انجام شده ا ست. پژوهش حا ضر تو صیفی از نوع همب ستگی میبا شد و جامعه آماری آن کلیه مدیران دوره ی ابتدایی شهر ستان رباط کریم که تعداد آنان برابر با 100 نفر است، می باشند، که با توجه به حجم جامعه آماری تعداد 97 نفر به عنوان حجم نمونه با روش نمونهگیری تصادفی طبقه ای انتخاب گردید. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش سه نوع پرسشنامه، پرسشنامه سبک تفکر استرنبرگ، پرسشنامه سبک رهبری لیکرت و پرسشنامه فرهنگ سازمانی رابینزاست. برای تعیین روایی پرسشنامه ها از روش اعتبار صوری و به منظور تعیین پایایی ابزار گردآوری داده ها از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است. در این پژوهش برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS استفاده شده است. نتایج ضرایب همبستگی پیرسون بین سبک تفکر و سبک رهبری با فرهنگ سازمانی مدیران دوره ابتدایی حاکی از آن است که بین متغیرهای سبک تفکر و فرهنگ سازمانی سازمانی در میان مدیران رابطه مثبت و معنی داری از لحاظ آماری وجود دارد. همچنین نتایج ضریب همبستگی بین ابعاد سبک تفکر و فرهنگ سازمانی مدیران حاکی از آن است که؛ بین سبک تفکر قضایی، سبک تفکر اجرایی و سبک تفکر قانون گذارانه با فرهنگ سازمانی در مدیران رابطه مثبت و معنی داری از لحاظ آماری وجود دارد. همچنین نتایج ضریب همب ستگی بین ابعاد سبک رهبری و فرهنگ سازمانی مدیران ن شان می دهد که؛ بین سبک رهبری آمرانه، سبک رهبری خیرخواهانه، سبک رهبری مشورتی و سبک رهبری مشارکتی با فرهنگ سازمانی در مدیران رابطه مثبت و معنی داری از لحاظ آماری وجود دارد.
کلمات کلیدی: فرهنگ سازمانی، سبک تفکر، سبک رهبری
-1-1 مقدمه
جوامع عصر ما دارای ویژگی های قابل توجهی هستند که رشد و گسترش نظام های آموزش و پرورش، یکی از آنها است، توجه به م سأله آموزش و پرورش در ک شورهای درحال تو سعه ب سیار روبه ر شد ا ست. از آنجا که نظام های آموز شی در فعالیت ها و عملکرد مدارس متبلور می شوند، مدیران مدارس نقش کلیدی در تحقق اهداف آموزش و پرورش ایفا می کنند. اثربخشی مدیران مدارس بستگی به عوامل عمده سازمانی از جمله سبک رهبری، سبک تفکر و فرهنگ سازمانی دارد.
در یک نظام آموزشی، شیوه رفتار مدیر می تواند بر ادراکات، انتظارات، نگرش ها، رفتار و انگیزش مدیران به عنوان منابع انسانی ارزشمند نظام تأثیر بگذارد و به تبع آن بازده آن را متأثر سازد. از طرفی آن چه که در تعامل بین مدیر و معلمان در جریان است، به طور م ستقیم و غیرم ستقیم بر دانش آموزان تأثیر می گذارد. دانش آموزان که از مهمترین ارکان فرآیند تدریس و یادگیری ه ستند و پیشرفت تحصیلی و یادگیری بهتر آنان مهمترین هدف نظام آموزشی و مدرسه هست. - علاقه بند، - 10 :137
1-2 بیان مسأله
و پرورش از دیرباز، نقشی اساسی در تداوم و بقای جوامع بشری ایفا کرده است. آداب و رسوم، اعتقادات و ارزش ها، نگرش ها و رفتارها، دانش ها و مهارت های جامعه از طریق فراگردهای آموزش و پرورش قابل انتقال و دوام بوده اند. در جوامع ابتدایی، عوامل اصلی آموزش و پرورش عبارت بودند از جمله : زندگی خانوادگی، کار گروهی و مراسم دینی. در جوامع امروز جریان پرورش کودکان در خانواده آغاز می شود، ولی به زودی یک سازمان اختصاصی، یعنی مدرسه، مسئولیت ایفای این نقش را رسماً به عهده می گیرد و ادامه امر آموزش و پرورش و یادگیری، عمدتاً در شرایط و و ضعیت های سازمان یافته، طبق برنامه های م شخص و به منظور اهداف معینی صورت می پذیرد. - علاقه بند، - 7 :1382
موفقیت در هرسازمانی به عوامل مختلفی بستگی دارد که از جمله ی آن ها می توان به نقش و اهمیت نوع و سبک تفکر و سبک رهبری برای نیل به فرهنگ سازمانی منا سب ا شاره نمود. در حقیقت ارتباط م ستقیمی بین سبک تفکر و سبک رهبری با فرهنگ هر سازمانی وجود دارد. فرهنگ می تواند تاثیر عمیق بر یک سازمان داشته باشد و سبک ها ی تفکر و مهارت ها و رفتارهای رهبری می تواند یک فرهنگ سازمانی سازنده تری را بوجود آورد که موجب بهبود پایدار می شود. - کرمی نیا، - 1389 سبک های تفکر می تواند یکی از منابع مهم تغییرپذیری عملکرد شغلی و تحصیلی باشد. شناخت سبک های تفکر باعث می شود افراد به توانایی خود پی برده و متناسب با آن شغلی را انتخاب نمایند. شناخت سبک های تفکر همچنین به درک دلایل موفقیت و عدم موفقیت افراد و به مشاغل آن ها کمک می کند. - استرنبرگ1، - 1997
در سالیان اخیر، شیوه های مدیریت و رهبری در نظام های آموز شی،تغییرات قابل ملاحظه ای پیداکرده ا ست. سبک مدیریت عبارت است از تعبیر و تفسیر خاصی که شیوه عملکرد مناسب خود را ایجاد می کند . به عبارتی، شیوه و نحوه اداره مدیر را جهت دستیابی به اهداف سبک مدیریت وی می گویند که به طور عمده نحوه رفتار وی با زیر دستان و کارکنان زیر دست او مورد نظر است. - رضاییان،" - 1391فرهنگ سازمانی"و"مأموریت واستراتژی های سازمان" باید با یکدیگرهمخوانی داشته باشند. تازمانی که سازمانی در انجام وظایف بنیادی خود موفق باشد، فرهنگ موجودش خوب برشمرده میشود، اماهمین که نشانه هایی ازشکست درسازمان بروزکرد، گمان میرودکه عنا صری ازفرهنگ ناکارا ه ستند وباید دگرگون شوند.تغییرفرهنگ ونقش رهبری درمدیریت آن، ب سته به مراحل ر شد سازمان، مکانیزم های مختلفی دارد.
در سازمانهای نوپا، به شدت از باورهای فرهنگی پاسداری می شود وتحول فرهنگی بیشتر شامل شکفتگی وتقویت ری شه های فرهنگ ا ست. دراین مرحله اگر رهبران به باورهای ناهم سو بربخورند، می توانند افرادی را بانگرش های دوگانه، شنا سایی و در منا صب کلیدی سازمان بگمارند - مکانیزم قلمه زنی - . چنین افرادی علاوه بر دارابودن عنا صرا صلی فرهنگ سازمان، ازلایه های پایین تر سازمان نکاتی را آموخته اند که سازگار با سازمان تلقی می شود. جان شینی مهمترین عاملی ا ست که موجب برجسته شدن مسائل فرهنگی در دوره ی میانسالی سازمان می شود. در این میان موضع گیری احتمالی گروههای سازمان له یاعلیه موا ضع بنیانگذار و آمیختگی عنا صر فرهنگ با عنا صر شخ صیتی بنیانگذار به پیچیدگی این م سأله می افزاید . دراین مرحله نیز مکانیزم تغییر ممکن ا ست ا ستفاده از روش قلمه زنی با شد، مگر اینکه درحین این انتقال، سازمان به فروش رود و یا تیم مدیریت به طورکلی عوض شوند. در چنین حالتی دوره ی جدیدی از فرهنگ زایی آغاز می شود. در سازمان های بالغ، فرهنگ بخ شی از سنت موفقیت سازمان است و در روش ها و ساختارسازمان بازتاب یافته است . تغییر در این سازمان ها نه به معنای تکامل و یا آموزش چیزهای تازه، بلکه بیشتر به معنای نا آموزی باورهای کهنه و ایستادگی قابل پیش بینی در برابر دگرگونی است .
در این مرحله، به جای اعلام استقرار یک فرهنگ جدید، باید تغییرات فرهنگی مورد نظر را به باورهای فرهنگی موجود گره زد. فرهنگ قوی می تواند جایگزین قوانین و مقررات رسمی سازمان گردد. پر واضح است که ازنتایج عمده وجود یک فرهنگ قوی این است که نظم و هماهنگی به خوبی در سازمان شکل می گیرد، جابجایی کارکنان کاهش یافته و وفاداری و تعهد نسبت به سازمان افزایش می یابد. در یک چنین فرهنگی فل سفه وجودی سازمان برای کارکنان رو شن ا ست واین امر باعث می شود تا افراد هویت خود را از سازمان آ سان ترک سب کنند و کارشان با مفهوم شده و با هوشیاری و تعهددرکسب نتیجه و رسیدن به هدف بکوشند. - رضاییان، - 1391 عوامل متعددی در تصمیم گیری و برنامه ریزی مدیران مؤثر است که شناخت این عوامل و اشراف مدیران نسبت به این عوامل میتواند
مدیر را در تحقق اهداف سازمانی یاری دهد. بکارگیری افراد با توجه به ویژگی های مختلف، سبک های تفکر مختلف یکی از عوامل مهم در این تصمیم گیری هاست زیرا اکثر چیزهایی را که ما به توانایی ها نسبت می دهیم به توانایی ها مربوط نمی شود. بلکه به سبک تفکر مربوط است. شیوه صحیح بکارگیری توانایی و همانطور که استنبرگ - - 1997 می گوید، 10 درصد موفقیت تحلیلی و شغلی افراد به توانایی آنان بستگی دارد. بقیه این واریانس به عوامل دیگر بویژه سبک تفکر مربوط می شود. بنابراین در این پژوهش محقق با این م سأله روبرو ست که بین سبک تفکر و سبک رهبری با فرهنگ سازمانی مدیران چه رابطه ای وجود دارد؟ بنابراین در این پژوهش محقق سعی دارد تا رابطه بین سبک تفکر و سبک رهبری با فرهنگ سازمانی مدیران دوره ابتدایی شهرستان رباط کریم را بررسی کند.
-1-3 فرهنگ سازمانی
فرهنگ سازمانی مجموعهای از فرضیات اساسی است، که افراد سازمان، در روبهرو شدن با مسائل، انطباق با محیط و دستیابی به وحدت و ان سجام داخلی، ایجاد، ک شف و تو سعه دادهاند و ثابت شده که سودمند و باارزش ه ستند و در نتیجه بهعنوان روش صحیح ادراک، تفکر و اح ساس، به اع ضای جدید انتقال مییابد .بهعبارت دیگر، مجموعهای از ارزشها، باورهای راهنما، تفاهمات و روشهای تفکر، که در بین اعضای سازمان مشترک بوده و از طرف اعضای جدید بهعنوان روشهای صحیح انجام کارها و تفکر جستجو می شود، فرهنگ سازمانی نامیده میشود. - زارعی متین، - 276-277 :1379
-2-3 سبک تفکر
رابرت استرنبرگ مفهوم سبک های تفکر را معرفی کرده است. او در این باره گفته است سبک تفکر یک توانایی نیست بلکه به چگونگی استفاده ما از توانایی هایمان اشاره می کند.افراد ممکن است در توانایی ها مشابه ولی در سبک های تفکر متفاوت باشند. در این پژوهش سبک تفکر شامل سبک های سبک تفکر، سبک قضایی و سبک اجرایی می شود. - سیف،. - 274 : 1387
-1-2-3 سبک تفکر قانونگذار
افراد قانونگذار دوست دارندقوانین را خود وضع کنند و به مسائلی بپردازند که قبلاً طرح ریزی و ساماندهی نشده باشند. - سیف،:1387 - 275
-2-2-3 سبک تفکر اجرایی
افراد با سبک تفکر اجرایی مایلند از مقررات پیروی کرده و کارهایی را به عهده بگیرند که از قبل طرح ریزی و سازماندهی شده ا ست. - مان، - 276
-3-2-3 سبک تفکر قضایی
افرادی که سبک تفکر قضاوتی دارند مایلند قوانین و مراحل کار را ارزیابی کرده و درباره ی هر چیزی قضاوت داشته باشند. - مان، - 276
-1-4 سبک رهبری
سبک رهبری عبارت ا ست از مجموعه ای از نگرش ها، صفات و مهارت های مدیران که بر پایه چهار عامل نظام ارزش ها، اعتماد به کارمندان، تمایلات رهبری و احساس امنیت در موقعیت های مبهم شکل می گیرد. به طورکلی سبک رهبری تعیین کننده جو فرهنگ و راهبردهای حاکم بر سازمان است. - روولد1، . - 122 : 2009در این پژوهش سبک رهبری شامل سبک های زیر می شود :
-1-1-4 سبک آمرانه2
در سبک رهبری آمرانه مدیر، اعتماد بسیار کمی به کارکنان خود دارد. مدیر تصمیمات مهم را می گیرد و پیام ها را به صورت دستوری و امری به زیردستان ابلاغ می کند. ارتباطات از بالا به پایین است. - امین شایان جهرمی، - 128 : 1382
-2-1-4 سبک خیرخواهانه3
در سبک رهری خیرخواهانه مدیر با اعتماد نسبی سعی دارد کارکنان را مطیع خود سازد و تحت حمایت خود قرار دهد. وضعی شبیه به رابطه ارباب و رعیت وجود دارد. مدیر ت صمیم میگیرد و در حد ب سیار محدود و اعمال نظر، کارکنان در ت صمیمگیری شرکت دارند. ارتباطات از بالا به پایین است. - امین شایان جهرمی، - 129 : 1382
-3-1-4 سبک مشورتی4
در سبک رهبری مشورتی مدیر اعتماد و اطمینان بیشتری در تصمیمگیری با کارکنان دارد و ارتباط دو طرفه در جریان است. کارکنان در تصمیم گیری ها شرکت میکنند، ولی باز هم در تصمیمات گرفته شده آنچه مورد قبول مدیر است به اجرا گذاشته می شود. - امین شایان جهرمی، - 129 : 1382
