بخشی از مقاله
چکیده
مقدمه: هدف از پژوهش حاضر بررسی ارتباط بین بهزیستی معنوی، حمایت اجتماعی خانواده و سبک دلبستگی با خودکارآمدی پرهیز از مواد مخدر بود. روش: روش پژوهش همبستگی و جامعه آماری کلیه معتادین مراجعه کننده به مراکز ترک اعتیاد شهرستان کهنوج بودند. از میان آنها 90 نفر به صورت داوطلبانه انتخاب و با پرسشنامه های خودکارآمدی پرهیز از مواد، پرسشنامه سبک دلبستگی، پرسشنامه حمایت اجتماعی خانواده و پرسشنامه بهزیستی معنوی مورد آزمون قرار گرفتند. داده ها از طریق آمار توصیفی - فراوانی، شاخص های مرکزی و محاسبهی ضریب همبستگی - و آمار استنباطی - رگرسیون چندگانه به روش گام به گام - تجزیه و تحلیل شد.
یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که رابطهی بین حمایت خانواده و بهزیستی معنوی با خود کارآمدی پرهیز معنادار است و بین خودکارآمدی پرهیز و سبک دلبستگی رابطه معناداری پیدا نشد. نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیری نشان داد که حمایت خانوداه و بهزیستی معنوی قادرند به طور سلسله مراتبی تغییرات خودکارآمدی پرهیز را به طور معناداری پیشبینی کنند که در این میان سهم حمایت خانواده از سهم بهزیستی معنوی در پیش بینی خودکارآمدی پرهیز بیشتر میباشد و متغیر قوی تری میباشد. نتیجه گیری: حمایت اجتماعی خانواده و بهزیستی معنوی با خود کارآمدی پرهیز از مواد رابطه دارند.
مقدمه
مداومت بر پرهیز برای افرادی که در جریان بهبودی سوء مصرف مواد قرار دارند کار دشواری است. در مطالعات و پژوهش های گذشته میزان بازگشت از درمان بسیار متفاوت نشان داده شده است. - والیتزر و دیرینگ، - 2006 اما غالبا %50 افراد در طول دوره ی 12 ماهه درمان، درمان را قطع کردند. به عنوان مثال، جاسون، السن، فراری، میجر و همکاران - 2007 - دریافتند تقریبا %65 افرادی که دوره درمان را کامل کردند، دو سال بعد از اتمام دوره درمانی، پرهیز خود را حفظ نکردند.
در یک نمونه 2200 نفری، ایلجن، مک کلار و تایت - 2005 - دریافتند %69 بازگشت در طول یک سال بعدی اتفاق می افتد. این یافته ها بر مشکلات افراد در حفظ پرهیز از مواد بعد از اتمام دوره درمان تاکید می کند - نقل از استونز، جاسون، فراری و هانتر1،. - 2010 متغیر کلیدی که در اکثر مدل های بازگشت وجود دارد خودکارآمدی است که در روند درمان و الگوی بازگشت رفتار اعتیاد آور موثر نشان داده شده است - رامو، مایرز، براون2، . - 2010 بسیاری ار تئوری های روان شناختی بر اهمیت نقش خودکارآمدی در تصمیم گیری برای ترک مصرف مواد و پیشگیری گیری کردن از بازگشت تاکید کردند.
خودکارآمدی پرهیز به عنوان یک عامل پیش بینی کننده نتیجه گیری از درمان، در میان بیماران اختلال مصرف مواد یا الکل نشان داده شده است - چایل و چو3، . - 2011 بندورا - - 1977 خود کارآمدی را باور به عملکرد موفقیت آمیز در کار یا تغییر رفتار خاص تعریف کرد و در نظام شناختی - رفتاری اعتماد بالا به توانایی خود در خودداری از مصرف کردن در روبرو شدن در موقعیت های مصرف مواد بعد از یک دوره پرهیز، احتمال موفقیت آمیز مقاومت در برابر کشش و فشار مصرف کردن را افزایش می دهد.
- نقل از رامو، مایرز، براون، . - 2010 یافته های پژوهش ریمو، مایرز و براون - 2010 - نشان داد که افسردگی با خودکارآمدی ارتباط منفی دارد و میزان خودکارآمدی پیش بینی کننده ی زمان شروع مصرف مواد است همچنین بهبودی مصرف کنندگان مواد مخدر با خود کارآمدی پرهیز بالا، بهتر از نتایج درمان های قبل بوده است - میجر و همکاران، . - 2003 چایل و چیو - 2011 - در پژوهشی به بررسی عوامل شناختی که با وضعیت بهبودی وابستگی به الکل در ارتباطند در دو گروه از بیماران کره ای که بهبود یافته بودند 57 - نفر - و افرادی که بهبود نیافته بودند و تحت درمان بودند - 213 نفر - پرداختند. در مقایسه گروه ها، گروه بهبود یافته کمتر به انکار مشکلات مصرف و توجیه مشروب خواری - مجموعه باورهایی که مصرف الکل را آسان می کند - ، نگرش بد کارکردی و خلق افسرده پرداختند همچنین گروه بهبود یافته میزان بالایی از خود کارآمدی پرهیز از الکل و مقابله از طریق تمرکز بر مشکل را نشان دادند.
هم انکارخود و هم خودکارآمدی پرهیز از الکل منحصرا با بهبودی وابستگی به الکل در ارتباطند. در پژوهشی هرد، برلند و های لند - 2009 - 4 که به بررسی پیش بینی بازگشت مصرف سیگار کشیدن در طول دوران پرهیز پرداختند به این نتیجه رسیدند که چالش در برابر مصرف سیگارراه موثری برای افزایش خودکارآمدی پرهیز و کاهش انگیزه سیگار کشیدن - خصوصا بعد از هفته های نخستین ترک کردن - به جهت کاهش دادن ریسک بازگشت بعدی است. یافته های پژوهش اهار و شن - 2013 - 5 نشان داد که خودکارآمدی پرهیز پیش بینی کننده قابل توجهی در کنترل نشانه های بیماری روانی و انگیزهی مصرف مواد مخدر و الکل است.
یکی از متغیرهای مرتبط با خودکارآمدی پرهیز از مواد مخدر، بهزیستی معنوی افراد است. مفهوم بهزیستی معنوی شامل احساس آرامش، انسجام و سازگاری با قدرت بالاتر، و یک احساس ارزش و هدف در زندگی است - کیم، کارور، اسپیلرز، کرامر، و زو6، . - 2011 پژوهش جانسن و همکاران - 2011 - که در نمونه های متفاوت از بیمارانی که بیماری آنها حاد بود انجام شد، بهزیستی معنوی حاضر و تجربه های مذهبی و منفی گذشته با نشانه های اضطراب و افسردگی در ارتباط بودند. - گورساچ، 1995؛ گورساچ و باتلر، 1976؛ میلر، - 1998 عنوان کردند نقش مذهب به طور معکوسی با شیوع مصرف مواد و وابستگی با آن در ارتباط است.
- نقل از میلر، فورسهیمز، الیرای، و لانوس7، . - 2008 در پژوهشی جعفری و همکاران - 2010 - که به بررسی بهزیستی معنوی و سلامت روان در دانشجویان پرداختند. نتایج یافته های آنها نشان داد که مذهب و سلامت وجودی افراد به طور معناداری، سلامت روان را پیش بینی میکند همچنین یافتههای دیگر پژوهش نشان داد که بهزیستی معنوی در زنان به طور معناداری بیشتر از مردان است. در نتایج سلامت روان هیچ تفاوت جنسیتی وجود نداشت. - آرون و آرون، 1980؛ مارلات و مارکس، 1977 - در مطالعات خود رابطه معکوسی بین مصرف مواد و تمرینات مراقبه هم در افراد غیر کلینیکی و هم در بین افرادی که در معرض درمان اعتیاد قرار دارند نشان دادند. - نقل از میلر، فورسهیمز، الیرای، و لانوس، . - 2008
یکی دیگر از متغیرهایی که در بین افراد با خودکارآمدی پرهیز از مواد مخدر در ارتباط است حمایت اجتماعی خانواده است. افرادی که در خانواده هایی رشد پیدا می کنند که قوانین مشخصی ندارند نسبت به کسانی که قوانین مشخصی در خانواده های آنها وجود دارد در معرض ریسک بیشتری از سوء مصرف مواد قرار دارند. علاوه بر این روابط خانوادگی کم و عزت نفس پایین با عوامل آغازگر سوء مصرف الکل و مواد در ارتباط هستند.
خانواده می تواند رفتارهای سالم را پرورش دهد و به عنوان یک منبع حمایتی برای درمان افرادی با مشکلات وابستگی به مواد یا الکل باشد. ابراز توجه، آرامش، مراقبت، علاقه، محبت، و همدلی در بین اعضای خانواده از طریق حمایت خانوادگی نشان داده می شود. افراد پر مصرف یا وابسته به الکل یا دارو اغلب اختلالات شدیدی را در محیط های خانوادگی تجربه می کنند - لموس8 و همکاران، . - 2012 روابط با خانواده و همسالان عوامل مهمی در مصرف مواد نوجوانان هستند یافته هایی به خوبی ارتباط بین سوء مصرف مواد نوجوانان با پیوند خانوادگی کم را اثبات کردند - اسچایندلر و همکاران، . - 2005 استونز9 و همکاران - - 2010 در یافته های خود به این نتیجه رسیدند که بین حس همبستگی در خانه و خودکارآمدی رابطه مثبت معنادار وجود دارد.
یافته های پژوهش لموس و همکاران - 2012 - نشان داد افرادی با وابستگی به مواد و الکل و دریافت حمایت خانوادگی کم، میزان بالایی از افسردگی، اضطراب، و ناامیدی را نشان می دهند و کاربرد مقیاس درک حمایت خانوادگی - FSPI - به عنوان یک نشانه در افراد وابسته به الکل و مواد که نشانه های بیماری روانی در بینشان شایع است پیشنهاد می شود. این اطلاعات همچنین ارزیابی حمایت خانوادگی در طرح درمان وابستکی به دارو و الکل را تقویت می کند. نتایج پژوهش باقری نوپرست - 2011 - نشان داد زنانی که از تحصیلات، شغل، و حمایت خانوادگی برخوردار بوده اند در اقتصاد، و زمینه های هوشی و احساسی، سلامت روانی بیشتری داشتند و حمایت خانوادگی نقش مهمی در ارزیابی سلامت روانی زنان دارد.
مصطفوی راد، انوری، انصاری نژاد، پناهی - - 2011 نیز عنوان کردند حمایت اجتماعی کم در بین افراد ریسک تمایل به خود کشی را افزایش می دهد. در این پژوهش، سبک دلبستگی افراد از دیگر متغیرهای پیش بینی کنندهی خودکارآمدی پرهیز از مواد مخدر در نظر گرفته شده است. مطابق نظریه بالبی، انسان با یک سیستم زیستی- روانی به نام سیستم رفتار متولد میشود که رفتارهای دلبستگی نامیده می شود.
با کمک این سیستم نوزاد به حفظ نزدیکی و همجواری با بزرگسالان می پردازد تا شانس او برای بقا افزایش یابد - احمدی و همکاران، . - 2013 دلبستگی پیوند عاطفی پایداری است که بین کودک و مراقب اصلی وجود دارد و باعث احساس امنیت در کودک می شود - آلتلن و ترزی10،. - 2010 بالبی عنوان می کند روابط اولیه مادر- فرزند سبک دلبستگی افراد را شکل می دهد و بر تصور اشخاص در مورد خودشان، دیگران، و مدیریت روابط بین فردی تاثیر می گذارد.
- بایرامی و همکاران، . - 2012 کلینز و رد - 1990 - نشان دادند که سبک های دلبستگی به عنوان یک عامل مهم در روابط بین شخصی افراد تاثیر می گذارد - نقل از تاگی11 و کاراتاست، . - 2012 اینسورث - 1989 - سه سبک دلبستگی ایمن، اجتنابی و دو سوگرا را شناسایی کرد - احمدی و همکاران، . - 2013 مطالعاتی که قبلا روی دلبستگی و اختلالات مصرف مواد به کار برده شدند توسط هازان و شیور - - 1987 انجام شد که اساسا ارتباط با سبک های دلبستگی اجتنابی نشان دادند - اسچایندلر12 و همکاران، . - 2005 یافته های پژوهش بایرامی و همکاران - 2012 - نشان داد که سبک دلبستگی ایمن یک عامل اصلی در شادکامی و تمایل افراد به ارتباط برقرار کردن است.
مشخص شد که سبک های دلبستگی با ایده های خودکشی - بردی، ولی زاده، و نیک عمل، - 2010؛ کمال گرایی منفی - پیشوا و بشارت، 2011 - ؛ خیانت در زندگی زناشویی - حاتمی و همکاران، - 2011؛ افسردگی - آلتن و ترزی، 2010 - ؛ تمایلات جنسی - تریمور پور، مشتاق، و پورشهباز، - 2011؛ سبک های فرزند پروری - حاتمی، فاطی، گرجی، اسماعیلی، - 2011 در ارتباط است. با توجه به اینکه در رابطه با خودکارآمدی پرهیز در ایران پژوهش های اندکی انجام شده و رابطهی بین متغیرهای بهزیستی معنوی، سبک دلبستگی و حمایت خانواده از اهمیت خاصی بر خوردار بوده است هدف از این پژوهش بررسی رابطه بین بهزیستی معنوی، سبک دلبستگی، و حمایت خانواده است.
روش جامعه، نمونه و روش نمونه گیری
روش پژوهش از نوع همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش، کلیه معتادین مراجعه کننده به مراکز ترک اعتیاد شهرستان کهنوج در سال 1391 بود و نمونه آماری به حجم 90 نفر به صورت داوطلبانه از معتادین مراجعه کننده به مرکز ترک اعتیاد یاران شهرستان کهموج تشکیل می شد.
