بخشی از مقاله
چکیده
راهبردهای ترمیمی، روشهایی هستند که زبان آموزان برای حل مشکالت محاورهای در گفتار، شنیدار و درک یک مطلب استفاده میکنند. بر اساس پژوهشهای پیشین، زبان آموزان اغلب از 9 راهبرد ترمیمی در مکالمههای خود استفاده میکنند. این راهبردها عبارتند از: نامعین، واژههای پرسشی، تکرار بخشی از نوبت حاوی عنصر نیازمند ترمیم، تکرار بخشی از قسمت نوبت حاوی عنصر نیازمند ترمیم به عالوهی یکی از واژههای پرسشی، بررسی میزان درک ، درخواست معنی، ترجمه و توضیح - لیبشر و دیلی اکین، - 2003، راهبردهای تصحیح و منابع غیرکالمی - چو، . - 2008 پژوهش حاضر به منظور مشخص نمودن راهبردهای ترمیمی به کار گرفته شده توسط فارسی آموزان عرب زبان مرکز آموزش زبان فارسی دانشگاه رازی و تعیین بسامد هر یک از این راهبردها انجام شد.
از این رو دادههای پژوهش طی آزمون گفتاری پایان ترم سطح پایه جمع آوری شد و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافتههای پژوهش نشان داد که به طورکلی، فارسی آموزان عرب زبان نیز در آزمون مکالمه از همان 9 راهبرد ترمیمی ذکر شده، استفاده نمودهاند. در همین راستا بررسی دادههای پژوهش نشان داد که از میان 9 راهبرد ذکر شده، راهبرد تکرار بخشی از نوبت حاوی عنصر نیازمند ترمیم از پر بسامدترین و راهبرد درخواست تکرار کم بسامدترین راهبردها هستند.
۱. مقدمه
در حال حاضر تعداد زبان آموزان غیرفارسی زبانی که با پیشینههای متفاوت فرهنگی و زبانی و با اهداف آموزشی، سیاسی، تجاری و عالیق شخصی مشغول یادگیری زبان فارسی هستند رو به افزایش است. همهی این فارسی آموزان با مسئلهی اجتناب ناپذیر برقراری ارتباط موفق با مدرسان و دیگر زبان آموزان مواجه هستند که به معنای فرستادن و دریافت پیامهای قابل فهم است و ناشی از ساختار زبان فارسی و توانش محدود زبانی فارسی آموزان میباشد.
به عبارت دیگر آنها برای انتقال یک پیام قابل درک به مخاطب خود تالش میکنند و گاهی هم با شکست مواجه میشوند. یکی از راههای اصالح، سازمان دهی و حفظ یک مکالمه، استفاده از ترمیم1 به عنوان یک راهبرد ارتباطی است. شگلف، جفرسون و ساکس - - 1977 این گروه از فعالیتها را ترمیم گفتاری2 مینامند که به آن دسته از راهبردهایی اطالق میشود که زبان آموزان برای حل مشکالت محاورهای خود استفاده می-کنند.
پژوهشگران معتقدند که استفاده از راهبردهای ارتباطی برای جلوگیری از شکست ارتباطی و رساندن پیام به شنونده منجر به یادگیری بهتر زبان دوم میشود - سواین، 1985 و رباب، . - 2007 از آنجاییکه هنوز بسیاری از مدرسان پاسخ درستی به راهبردهای ترمیمی3 استفاده شده توسط زبان آموزان نشان نمیدهند، تشخیص چگونگی برخورد زبان آموزان با یک شکست ارتباطی و استفاده از راهبرد ترمیمی مناسب برای ادامهی ارتباط، به مدرسان کمک میکند تا درسهایی را طراحی کنند که مهارت زبانی زبان آموزان را بهبود ببخشد. این مسئله خود مستلزم شناخت مدرسان از این راهبردهای ترمیمی است. از این رو پژوهش حاضر پس از معرفی 9 راهبرد ترمیمی ارائه شده توسط پژوهشگران، در پی یاسخ به این دو پرسش است: الف: فارسی آموزان عرب زبان شرکت کننده در این پژوهش از چه راهبردهای ترمیمی در گفتار استفاده کردهاند؟
۲. پیشینهی پژوهش
ترمیم به عنوان یک مسئلهی پژوهشی اولین بار در حوزهی مکالمهکاوی1 مطرح شد. پیش از ظهور مکالمهکاوی، این گونه نارساییهای گفتاری تحت عنوان خطاهای گفتاری یا لغزش-های زبانی و برای اهداف مختلفی چون درک ساز و کارهای تولید گفتار، نشان دادن واقعیت واحدها و قواعد واجشناختی و رابطهی میان توانش و کنش زبانی - فرامکین، - 1968 مورد بررسی قرار میگرفتند. چنانچه اشاره شد اولین بار در حوزه مکالمهکاوی بود که خطاها و تصحیحهای موجود در گفتگو به عنوان زیر شاخهای از یک پدیدهی کلیتر به نام ترمیمهای گفتاری مطالعه شدند. از نظر شگلف و همکاران - 1977 - ، کارکرد سازمان ترمیم تنها تصحیح خطاهای واقعی موجود در نوبت گوینده نیست، بلکه در واقع رفع مشکالتی است که در صحبت کردن، شنیدن و درک کردن وجود دارد.
آنها تاکید میکنند که وقوع خطا همیشه به ترمیم نمیانجامد و از ترمیم همیشه برای تصحیح خطا استفاده نمیشود، بلکه گوینده ممکن است برای بیان بهتر منظور خود سازهای خوش ساخت و بی نقص را تغییر داده و سازهای دیگر را جایگزین آن کند. بر این اساس به جای واژهی اصالح از واژهی ترمیم استفاده می - شود تا دامنهی گستردهتری از این فرایند را در برگیرد - همان:. - 363 شگلف و همکاران - - 1977 سازمان ترمیم را در زبان انگلیسی آمریکایی بررسی کردند.
یافتههای آنها نشان داد که ترمیم در انواع گفتگوها فرآیندی قابل توجه است و برای مواجهه با مسایل معمول در گفتگوها و حل و فصل آنها سازمانی نظام یافته دارد - درو1997، شگلف . - 2000 کاسپر - - 1985 ترمیم را به عنوان فعالیتی مهم در آموزش و تعامل زبان خارجی در بافتهای آموزشی و غیر آموزشی مطرح میکند. او معتقد است که مطالعهی ترمیم در کالسهای زبان دوم باید در برگیرندهی همهی فعالیتهای ترمیمی باشد و فقط بر نوع خاصی از ترمیم که منظور همان تصحیح معلم از خطای زبانآموز است متمرکز نشود. یافتههای وی نشان داده است که اولویتهای گوناگونی برای استفاده از الگوهای ترمیم وجود دارد که با توجه به نوع فعالیتهای کالسی - فعالیتهای زبان محور یا محتوا محور - از یگدیگر متمایز میشوند. بر این اساس ترمیم در فعالیتهای زبان محور دارای ویژگیهای زیر است:
الف. محل مشکل در گفتار زبان آموز اتفاق میافتد و محل مشکل توسط معلم شناسایی می-شود.
