بخشی از مقاله
چکیده
بکارگیری فنآوری اطلاعات و ارتباطات و به تبع آن، استفاده از قابلیتها و ابزارهای ارزشافزای این فنآوری در جهت توسعه ساختار و حوزههای عملکردی و دامنهی تعاملات بیناسازمانی از اهمیتی فراوان برخوردار است. در این میان شناخت پتانسیلهای هم افزایی این فنآوری و تعاریف سازمانی در جهت شناخت نقاط شکست در بکارگیری این فنآوری امری بایسته به نظر میرسد. از آنجایی که سازمانهای کارآفرین، همواره با مسئله کمبود منابع در جهت نیل به اهداف سازمانی خود روبرو هستند، در این مطالعات موازی از جایگاه ویژهای برخوردارند. بروز و بکارگیری زمینههایی چون " کسب و کار الکترونیک" و "کارآفرینی الکترونیک" برای سازمانهای کارآفرین در سطح جهان، لزوم بازنگری در ساختکارهای سازمانهای ایرانی و واکافت چالشهای پیرامونی اینگونه سازمانها را مورد توجه قرار میدهد. مقالهی حاضر ضمن بررسی تاثیرات کلی فنآوری اطلاعات و ارتباطات بر سازمانهای کارآفرین و اهمیت ورود اینگونه سازمانها به بازه کسب و کار الکترونیک، در قالب مطالعه موردی به بررسی چالشهای سازمانهای کارآفرین ایرانی در بکارگیری کسب و کارالکترونیک در جهت تحقق " کارآفرینی الکترونیک " خواهد پرداخت. در نهایت، پس از بازشناخت موانع موجود به ارایهی مدل تجاری مبتنی بر کسب و کار الکترونیک در جهت تحقق کارآفرینی الکترونیک، برای سازمان های کارآفرین ایرانی خواهد پرداخت.
کلمات کلیدی: سازمان کارآفرین 1، کسب و کار الکترونیک 2، کارآفرینی الکترونیک3، مدل تجاری4
-1 مقدمه:
دستیابی به ارزش افزونتر، از خلال بکارگیری قابلیتها و امکانهای پیش رو نهاده شده، بواسطهی فضای مجازی فنآوری اطلاعاتی- ارتباطاتی، چالشی اساسی فراروی سازمانها و شرکت های رقیب قرارداده است. فنآوری اطلاعات و ارتباطات با تقلیل بعد فیزیکی منابع و نیروی انسانی و تغییر چارچوبهای پیش فرض تجاری، توانایی دستیابی و حوزه عملکردی سازمانها و شرکتها را گسترده تر نموده است. در این میان سازمانهای کارآفرین، که همواره با کمبود منابع و محدودیتهای فیزیکی بازههای عملکردی روبرو بودهاند، حال، از طریق قابلیتهای ارتباطاتی میتوانند، ساختارهای شبکهای گستردهتری برای به اشتراک گذاری منابع و نیروی انسانی در فضای مجازی فرآهم آورند و از سوی دیگر با توجه به ظرفیتهای اطلاعاتی افزوده شده، ضمن ایجاد پایگاهی مبتنی بر دانش در گسترهی وب معنایی جهانی، مرزهای جغرافیایی را در هم شکسته و حوزه عملکردی خود را در قالب کارآفرینی الکترونیک و مبتنی بر کسب و کار الکترونیک توسعه دهند.
در این میان لزوم انطباق سازمانهای کارآفرین ایرانی و بخصوص شرکتهای کوچک و متوسط، با تعاریف و چارچوب های پایهریزی گشته بر مبنای فنآوری اطلاعات و ارتباطات بیش از پیش نمایان میگردد. در فضای رقابتی امروزین، که با تغییرات و تحولات سریع دست به گریبان است، کارآفرینی، به عنوان محرک توسعهی اقتصادی برای گذار از جامعه صنعتی به جامعه اطلاعاتی مطرح است. از اینرو، کارآفرینان که کار خود را درقالب شرکتهای کوچک و متوسط آغاز میکنند، سهم به سزایی در توسعه اقتصادی و حرکت به سمت جامعه ای مبتنی بر فنآوری اطلاعات و ارتباطات یافتهاند و در این روند دولت ها را متقاعد کردهاند که بایستی بستر رشد برای این واحدهای کارآفرین را در قالب انکوباتورها، پارکهای صنعتی و فنآوری فراهم کنند.[4]
بروز کارآفرینی الکترونیک، با بکارگیری کسب و کار الکترونیک برای واحدهای کارآفرین عملکردی ارزشافزا را به همراه خواهد داشت. کسب و کار الکترونیک به عنوان یکی از مهمترین نمودها و کاربردهای ویژه فنآوری اطلاعات و ارتباطات، امروزه حجم وسیعی از تعاملات تجاری در کشورهای پیشرفته به خود اختصاص داده است. از این رو امکان آفرینی برای واحدهای کارآفرین ایرانی به منظور بکارگیری کسب و کار الکترونیک و ورود این واحدها به عرصه تجارت جهانی، امری محتوم به نظر میرسد. در این میان نبود ظرفیت و انعطاف سازمانهای کارآفرین ایرانی، برای "تغییر" و هماهنگی با مفاهیم جدید و بکاربندی تجارت الکترونیک به چالشی اساسی برای این سازمانها تبدیل شده است. وجود364000 شرکت کوچک و متوسط فعال در ایران، و بایستگی حضور و پیوستن این شرکتها به عرصه رقابتی حاضر مبتنی بر مفاهیم فنآوری اطلاعات و ارتباطات و بکارگیری ابزار آن، به منظور بقا در فضای تجاری، بایستگی مطالعات امکان سنجی و تطبیقی برای این شرکتها را بیش از پیش نمایان میسازد.
-2 قابلیت های هم افزایی موثر فنآوری اطلاعات و ارتباطات و سازمان کارآفرین
کرانمندی منابع در سازمانهای کارآفرین از یکسو و لزوم حداقلسازی هزینههای سازمانی از سوی دیگر به همراه بهبود عملکرد سازمانی، از اهداف پراهمیت برای سازمانهای کارآفرین میباشد. در این میان اطلاعات، علاوه بر ارزش نهادینهی خود، از رویکرد دیگری منجر به تولید دانش گردیده که این امر سبب ارتقاء ساختکار تصمیمگیری و تصمیم سازی سازمانهای کارآفرین میگردد. ارتباطات نیز همانند اطلاعات، علاوه بر ارزشمندی ذاتی، سبب ارزش افزایی سازمانی و بهبود عملکردی سازمان خواهد شد. از اینرو قابلیت های هم افزایی فنآوری ارتباطات و اطلاعات در راستای گسترش کارآفرینی، به عنوان هدف اصیل سازمان کارآفرین، میتوان در قالب موارد زیر تشریح نمود:
-1-2گسترش حوزههای عملکردی سازمان: فنآوری اطلاعات و ارتباطات با ایجاد فضای مجازی،5 امکان به اشتراکگذاری منابع و توسعه ارتباطات بینا سازمانی و حضور سازمانهای کارآفرین در خارج از مرزهای جغرافیایی مبدا و پاسخ گویی به زنجیرهای گسترده تر از مشتریان فرآهم میآورد. -2-2کارآفرینی مجازی: فنآوری اطلاعات و ارتباطات، سازمانهای کارآفرین را از بسیاری از تنگناهای فیزیکی که عموما اینگونه از سازمان با آن درگیرند، رهایی بخشیده و امکانی مجازی، پیش روی سازمانهای کارآفرین قرار میدهد که به واسطه آن دیگر نیازی به ساختارهای فیزیکی در جهت کارآفرینی و ایجاد شغل نبوده و کار در قالب چارچوبهایی مبتنی بر این فنآوری در حجمی وسیعتر پدیدار میگردد. این قابلیت افزوده شده، در قالب کارآفرینی الکترونیک برای سازمانهای کارآفرین تبیین میگردد.
-3-2توسعه کسب و کار: کاربردها و ابزارهای گوناگون فنآوری اطلاعات و ارتباطات، فرضیهای را که در گذشته با تردید به عنوان " دهکده جهانی" پنداشته میشود، امروزه برای سازمانهای کارآفرین، واقعی و ملموس گردانیده است. امکانات منحصر به فرد این فنآوری موجب پیدایش صورتی نوین از کسب و کار گردیده است که پارامترهای مبتنی بر فنآوری اطلاعات و ارتباطات شکل بندی شده و قواعد ایستای کسب و کار سنتی را با خود همراه ندارد. کسب و کار حاضر که از آن به عنوان کسب و کار الکترونیک یاد میشود، انجام تعاملات تجاری به صورت پیوسته6 و سهولت پرداخت و دریافت وجوه را برای سازمانهای کارآفرین میسر ساخته است.[1]
-4-2کاهش هزینه: فنآوری اطلاعات و ارتباطات ضمن تقلیل فضای فیزیکی و توسعهی فضای مجازی برای سازمانهای کارآفرین از دو دریچه نسبت به کاهش هزینههای تحمیلی بر اینگونه سازمان ها تاثیرگذار است. این فنآوری از یک سو ضمن توسعه کارکردهای مفید سامانه در محیط مجازی از کارکردهای زیان بار سامانه جلوگیری کرده در نتیجه هزینههای حاصل از شکست سازمانهای کارآفرین را میکاهد و از سوی دیگر با تقلیل بعد فیزیکی حوزه عملکردی سازمان، فضای آزمون و بهبود مستمر سامانههای سازمان را توسعه میدهد و از حجم تعاملات و ملزومات فیزیکی این فرآیندها کاسته و از این طریق هزینههای سازمان را کاهش میدهد.
-5-2افزایش دقت و سرعت سامانههای وابسته: محاسبه و پردازش سریع اطلاعات و ایجاد ارتباطات موثرتر و به هنگامتر، موجب شکلگیری و انجام فرآیندهای سامانههای وابسته به سازمانهای کارآفرین در کمترین زمان ممکن گردیده و اثر بخشی آنرا افزایش میدهد. از سوی دیگر دستیابی به دادههایی مطمئنتر و امکان قیاس دادهها از طریق شبکههای اطلاعاتی و ارتباطاتی و مدلسازی فرآیندها، باعث بهبود دقت در برنامهریزی و تصمیم گیری سازمانهای کارآفرین میگردد.
-6-2ایجاد پایگاه های دانش- محور: فنآوری اطلاعات و ارتباطات با توسعه کانالهای ارتباطی و اطلاعاتی بینا سازمانی امکان حصول به دادههای اطلاعاتی ملزوم سازمان کارآفرین و همچنین به طور هم زمان به اشتراکگذاری دادههای سازمان در گستره وب معنایی را میسر میسازد. از خلال این امکان پایگاههای اطلاعاتی از چارچوب ایستای خود خارج شده و صورتی پویا به خود میگیرند. از اینرو امکان بروز رویکردی همسنج ما بین دادههای اطلاعاتی و اصول مبتنی بر دانش برای سازمانهای کارآفرین پدیدار میگردد.[1]
-3 موانع پیاده سازی و بکارگیری قابلیت های فنآوری اطلاعات و ارتباطات برای سازمانهای کارآفرین
پیادهسازی و بکارگیری فنآوری اطلاعات و ارتباطات در بستر سازمانی، مستلزم وجود زیرساختهای مناسب و واکافت نقاط شکست در فرآیندهای سازمانهای کارآفرین به منظور هم پوشانی این نقاط از خلال هم افزایی فنآوری اطلاعات و ارتباطات و تعاریف سازمانهای کارآفرین میباشد. وجود انعطاف در زیرساختهای سازمانهای کارآفرین به عنوان ویژگی ذاتی اینگونه سازمان، امکان تطابق افزونتری پیش رو قرار میدهد، اما با این وجود اینرسی کلی موجود در هر سازمان چه در لایههای مدیریتی و چه کارکنان آن سازمان و حتا حوزههای عملکردی از یکسو و عدم اعتماد و تصور ریسک بالا برای اینگونه انطباقها، پیادهسازی و بکارگیری قابلیتهای اطلاعات و ارتباطات را در سازمانهای کارآفرین با چالشی اساسی روبرو میسازد.
