بخشی از مقاله
چکیده
بحث فعالیتهای مو س سه های خیریه مردمی در ایران مو ضوع جدیدی نی ست. به دلیل جایگاه ارز شمند این فرهنگ بشردو ستانه ایجاد یک چارچوب برای جمعآوری کمک مالی در سازمانهای خیریه یک امر مهم و ضروری به نظر می ر سد. بر اساس مطالعات صورت گرفته اهدای مالی در جهان، خصو صا در امور خیریه تو سط مدل های متنوعی قابل انجام است. اماجهت به روز رسانی این سیستم و تسریع در انجام امور خیریه، بهتر است هر سازمانی از یک مدل کارآمد و توسعه یافته جهت جمعآوری کمک های مالی پیروی کند.
هدف از انجام این پژوهش، معرفی و به کارگیری مدل اهدا که یکی از روش های نوین جمع آوری کمک های مالی در نظرگرفته می شود به عنوان مدل ک سب و کار می باشد. در مدل اهدا مشارکت کنندگان با هدف بشردوستانه، کمک های مالی خود را با مبالغ اختیاری با انتخاب طرح حمایتی موردنظر از طریق وب سایت های جمع آوری کمک های مالی به صورت آنلاین به خیریه ها اخت صاص می دهند. پژوهش حا ضر با ا ستفاده از تحقیقات کتابخانه ایی و بررسی سایت های سازمانهای خیریه داخلی و خارجی که از این شیوه جهت انجام اقدامات خیرخواهانه استفاده کرده اند، صورت پذیرفت. در این پژوهش نحوه اجرای مدل اهدا در خیریه های ایرانی و چند کشور جهان برای جمع آوری کمک های مردمی مورد بررسی قرار گرفت.
طبق مطالعات صورت گرفته از 37 مقاله، با انتخاب مدل کسب و کار استروالدرکه از 9 مولفه اصلی تشکیل شده به عنوان مدل پایه، مولفه های آن استخراج و بر اساس مقالات استخراج شده میزان تکرار هر یک از مولفه ها مشخص گردید.
براساس نتایج حاصل از پرسشنامه خبرگان، که از این روش جهت جمع آوری کمک های مردمی در مو س سه خیریه خود ا ستفاده می کنند با محا سبه ضریب ن سبی روایی محتوا - CVR - و شاخص روایی محتوا - CVI - از 53 مولفه عنوان شده 36 مولفه به عنوان شاخص های پایه برای طراحی این مدل انتخاب شدند. با توجه به فراهم بودن بستر فناوری و سابقه ایرانیان در کمک های خیریه مدل اهدا نسبت به مدل های دیگر تأمین مالی جمعی در ایران قابل انجام است. امید ا ست با تحقیقات بی شتر و بکارگیری مولفه های ا ستخراج شده گامی نو در جهت طراحی مدل اهدا به عنوان مدل ک سب و کار بردا شته شود.
.1مقدمه
تأمین مالی در انجام امور خیریه همواره یکی از چالش های اساسی موسسات خیریه بوده است. از این رو در دهه های اخیر، نوآوری هایی نظیر صندوقهای سرمایه گذاری مخاطره پذیر، شتاب دهندگان کسب و کار و ... به منظور ایجاد جایگزین برای نهادهای تأمین مالی سنتی نظیر بانکها صورت گرفته است که هر کدام تلاش در جهت کاهش برخی از خلاء های موجود تأمین مالی داشته اند.
از کاربردهای دیگر این نوآوری می توان به تأمین مالی برای موسسه های خیریه اشاره کرد که بسیار کارآمد بوده است. یکی از ابتکارات قابل توجه در زمینه تأمین مالی کسب و کارهایی که به طور خودجوش با استفاده از برنامه های اجتماعی بوجود آمده و بویژه برای مراحل نوزادی و نویایی بسیار مناسب است، - تأمین مالی جمعی/ جمع سپاری مالی - 1 است.
این روش تأمین مالی، حاصل پیشرفت فناوری اطلاعات و ارتباطات از طریق وب 22 و ایجاد زمینه مبادله وجوه در بستر اینترنت، برای جمع آوری وجوه جماعت انبوه مردم از گوشه و کنار جهان است که گونه ای از نوآوری های باز و اجتماعی به شمار می رود. ساده شده این فرآیند نوآورانه مردم نهاد به این صورت است که فرد متقاضی وجوه، برنامه خود را در درگاه - واسطه اینترنتی - تأمین مالی جمعی مطرح می کند. اگر این برنامه از دید مخاطبین خود - معمولا از سراسر جهان - که امکان بحث و بررسی در مورد برنامه برای آنها فراهم است، قابل قبول باشد، صدها و گاهی هزاران نفر مقادیر نسبتا اندکی را برای پشتیبانی از برنامه پرداخت می کنند.
تاکنون این روش با چهار مدل درجهان درحال اجراست. مدل اهدا که به جمع آوری مبالغ مالی مورنیاز برای انجام پروژه های خیرخواهانه می پردازد در ایران به کار گرفته شده است. نتایج بدست آمده از این پژوهش مبنایی برای پیشبرد اهداف خیرخواهانه مردم ایران در جهت تسهیم و تسریع در انجام حمایت های مالی بدون محدویت های مکانی در بسترهای امن مهیا شده در فضای اینترنتی می باشد.
ادامهی مطالب ارائه شده در این پژوهش بدینصورت سازماندهی میشود: در بخش دوم مختصری در مورد مفاهیم و پیشینه تأمین مالی جمعی در جهان و ایران و مدل های آن بیان شده است. بخش سوم به توضیح روش تحقیق و مقالات مرتبط که مورد مطالعه قرار گرفتند، اختصاص یافته است، در بخش چهارم نیز به معرفی شاخص های مدل پیشنهادی کسب و کار خواهیم پرداخت و بخش پنجم به نتیجهگیری و پیشنهادها اختصاص یافته است.
.2 متن اصلی
-1-2 مبانی نظری و پیشینه پژوهش
تاکنون تحقیقاتی در زمینه بررسی مدل اهدا از فرایند تأمین مالی جمعی در جمع آوری کمک های مردمی صورت نگرفته و بر اساس مطالعات انجام شده وب سایت های معتبری وجود دارند که از این مدل برای جمع آوری کمک های مردمی در امور خیریه در ایران و جهان استفاده می کنند . DonorsChoose.org یکی از وب سایت های خیریه است که توسط چارلز بست، معلم مطالعات اجتماعی با هدف تأمین وسایل موردنیاز برای کلاس های درس دانش آموزان مدارس دولتی شکل گرفت که از مارس 2000 آغاز به کار کرده و در سپتامبر 2016 بیش از 400 میلیون دلار به بیش از 750هزار پروژه اختصاص یافت. سایت GoFoundMe.com نمونه دیگری است.[3] که از سال 2010 آغاز به کار نموده و از اکتبر 2013 تا کنون این سایت توانسته 120 میلیون دلار در 350 کمپین و از 1,4میلیون نفر جمع آوری نماید.
هنگامی که یک نوجوان به نام فرح سودانی در حادثه اجرای تئاتری در ایالت کلرادو ایالات متحده در سال 2012 دچار حادثه شد خانواده، دو ستان و شبکه های اجتماعی مرتبط با آنها توانستند از طریق سایت GoFoundMe.com مبلغ 171,525 دلار را طی 15 ماه و از طریق 6088 اهدا کننده برای تأمین هزینه های درمان او جمع آوری نمایند. از مهمترین سایتهای موجود در این زمینه میتوان به Globalgiving.org و Epicstep.com اشاره کرد. فرایند تأمین مالی جمعی - Crowdfunding - شباهت بسیاری به سنت گلریزان و صندوق قرض الحسنه دارد.
دونیت نیز اولین پلتفرم جمع آوری کمک های مالی جمعی در ایران است که یکی از کاربردهای آن همکاری با موسسه های خیریه برای جمع آوری کمک های مرمی ا ست. دونیت، یک سرویس دهنده ا ست که ابزار لازم را در اختیار کاربران خود می گذارد تا ای شان بتوانند از طریق این ابزار ن سبت به دریافت حمایت مالی و معنوی از مخاطبین خود اقدام کنند. البته دونیت به روش های دیگری نیز از کاربران خود حمایت می کند که از آنها می توان به فروش محصولات کاربران خود در فروشگاه دونیت، اطلاع رسانی و حمایت برنامه های مختلف فرهنگی و هنری، راه اندازی بازارچه های خیریه و ... ا شاره کرد.
مهربانه عنوان وب سایت دیگری ا ست که به طور منح صر به فرد در حال اجرای مدل اهدا از فرایند تأمین مالی جمعی می باشد. در واقع به عنوان پل ارتباطی بین بنگاههای خیریه و حامیان اینترنتی فعالیت می کند. پروژههای مهربانه توسط سازمانها و موسسات خیریه دارای مجوز رسمی تعریف میشوند. هر پروژه هدف کاملا مشخصی دارد، سرمایه مورد نیاز آن دقیقا معلوم است، و زمان محدودی برای تحقق آن تعریف میشود.
مهربانه محدودیتی در تعریف پروژهها اعمال نمیکند، و میزان موفقیت پروژهها را به مشارکت و حمایت کاربران وابسته میکند. اگر پروژهای در زمان تعیین شده توانست بودجه هدفش را جذب کند، موفق تلقی شده و پروژه اجرا میشود. در غیر این صورت پروژه لغو شده و هزینههای دریافتی کاربران به آنها برگشت داده میشود. این مدل که به نام »همه یا هیچ« معروف است، یکی از کاراترین مدلهای جمعآوری کمکهای مردمی در فضاهای آنلاین و از سیاستهای کلی مهربانه است.
معرفی مدل های تأمین مالی جمعی
وجوهی که از طریق تأمین مالی جمعی بدست می آیند قالبهای متفاوتی دارند: اهداء، قرض - وام - ، پاداش و مشارکت. چهار مدل برای تأمین مالی جمعی ارائه گردیده است:
- تأمین مالی جمعی مبتنی بر امور خیرخواهانه
در این مدل،غالباً مشارکت کنندگان، منابع مالی را در اختیار مؤسسات خیریه و سایر مراکزی از این دست، قرار میدهند و یا به اصطلاح میبخشند. این روش اغلب در پروژه های بشردوستانه کاربرد دارد و مشارکت کنندگان هیچگونه انتظاری در قبال حمایت مالی ارائه شده ندارند. این شیوه تفاوتی با خیرات یا گلریزان در فرهنگ ایران ندارد. این مدل معمولا در تأمین مالی نهادهای مدنی و خیریه ها استفاده می شود.
- تأمین مالی جمعی مبتنی بر بدهی4 در این روش اعطای وام در دو شکل بلند مدت و کوتاه مدت صورت میگیرد و گاهی اوقات، قرض دهنده - مشارکت کننده - وجه خود - یا مبلغی بیش از آن - را در زمان معینی پس خواهد گرفت.[10] پایگاه ها معمولا درصدی از وام را از قرض گیرنده و کارمزدی هم از سرمایه گذاران دریافت می نمایند. از نمونه های این مدل می توان به سایت kiva اشاره کرد.
- تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش5 در این نوع تأمین مالی کارآفرینان میتوانند انواع مختلفی از پاداش یا جایزه را براساس مبلغ مشارکت در طرح، برای مشارکت کنندگان در نظر بگیرند. جایزه میتواند شامل یک یادداشت تشکر، یا توکن های کوچک، جاسوئیچی و یا هر نوع هدیه تبلیغاتی دیگر نیز باشد. سایت هایی که آپشن های پیش خرید را ارائه می دهند، مشارکت کنندگان را قادر میسازند تا محصولات تولیدی کارآفرینان را با قیمت های کمتری خریداری نمایند. به عنوان مثال خردی آلبوم موسیقی با قیمت کمتر.به عنوان نمونه ای از سایتهای فوق، میتوان Kickstarter و IndieGoGo را نام برد.
