بخشی از مقاله
چکیده
محیط بستری برای شکل گیری بسیاری از ویژگی های رفتاری است. بسیاری از صاحب نظران، محیط را دانشگاهی نامیدند که هر فرد با توجه به زمینه ها و استعدادهای خویش می تواند از آن بیاموزد و در معرض تاثیرات آن قرار گیرد. هدف از انجام این پژوهش شناسایی معیارهای طراحی فضاهای جمعی در مجموعه مسکونی با رویکرد محیط های آموزش دهنده می باشد. روش تحقیق در این پژوهش در ابتدا توصیفی تحلیلی بوده و معیارهای فضاهای آموزش دهنده و همچنین شاخصهای کیفیت محیط مسکونی به کمک اسناد کتابخانه ای جمع آوری شده است.
سپس با روش تحلیل مضمون معیارهای دو موضوع مذکور تطبیق داده شده و در نهایت راهبردهای طراحی برای فضاهای جمعی در مجموعه مسکونی استخراج شده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان دهنده آن است که می توان معیارهای محیط آموزش دهنده را در فضاهای جمعی مجتمع مسکونی بکار گرفت و محیط ها را با طراحی مناسب به محیط های آموزش دهنده بدل نمود. زیرا این معیارها با شاخصهای کیفیت سنجی مجتمع مسکونی تطابق دارند. همچنین راهبردهای طراحی ارائه شده مرتبط با هر معیار میتواند راهنمای طراحان در جهت ارتقا سطح کیفی فضاهای جمعی مجتمع مسکونی باشد.
مقدمه
محیط بستری برای شکل گیری بسیاری از ویژگی های رفتاری است. به بیان دیگر بسیاری از عواطف، عادات، سلایق و حتی طرز نگرش و نشست و برخواست ها به گونه های شگرف از محیط تاثیر می پذیرد. به همین خاطر است که بسیاری از صاحب نظران، محیط را دانشگاهی نامیدند که هر فرد با توجه به زمینه ها و استعدادهای خویش می تواند از آن بیاموزد و در معرض تاثیرات آن قرار گیرد، دانشگاهی که هیچ گاه فرد از آن فارغ التحصیل نمی شود. - بمانیان و همکاران، - 1392 این موضوعی است که در سالیان گذشته تحت عنوان محیط های آموزش دهنده مطرح می شود.
-1 مروری بر ادبیات موضوع
با توجه به مطالعات صورت گرفته برای استفاده از معیارهای محیط آموزش دهنده در مجموعه مسکونی در ابتدا تعامل میان معیارهای کیفیت سنجی محیط مسکونی و معیارهای محیط آموزش دهنده را بررسی نمودیم، مطالعات صورت گرفته در این راستا به صورت زیر بیان می گردد:
1-1 کیفیت محیط مسکونی
اگر طراحان و پژوهشگران، مدل کیفیت محیط مسکونی را بر اساس شناخت مفهوم آن به عنوان محیطی انسان ساخت، شامل مجموعه ای از انطباق پذیری ها بین محیط کالبدی، ساکنان و نیازها ی آنان مورد توجه قرار دهند و در تدوین شاخص های طراحی این محیط ها،به ارتباط متعامل دو مؤلفه ی مشخصه های اساسی کالبد محیط مسکونی و نیازها و توقعات برگرفته از ارزشهای فرهنگی و اجتماعی ساکنان توجه کنند، به واسطه برقراری ارتباط بین حوزه نظر و عمل و با استخراج معیارهای فیزیولوژیک، محیطی و روان شناختی، اجتماعی و فرهنگی محیط های مسکونی و ترجمه ی آنها به معیارهای طراحی، ارتقاء کیفیت این محیط ها ممکن می گردد.
درنتیجه با این تعبیر، قضاوت کیفی در مورد اینکه محیط مسکونی تا چه اندازه خوب طراحی شده است، مستلزم بررسی میزان رضایتمندی ساکنان از آن می گردد که این خود منوط به مفهوم عملکردی و تطابق شکل کالبدی محیط مسکونی با سلسله ای از نیازها و توقعات ساکنان آن است. - معینی و اسلامی، - 1389 در واقع می توان نتیجه گرفت که برای بررسی معیارهای افزایش کیفیت در محیط مسکونی می توان از معیارهای رضایتمندی استفاده نمود در واقع مفهوم رضایتمندی سکونتی با مفاهیمی چون استاندارد زندگی، بهزیستی، قابلیت زندگی، کیفیت مکان و کیفیت زندگی مرتبط با سلامتی و کیفیت زندگی دارای ارتباط نزدیک است به گونه ای که این مفاهیم با یکدیگر همپوشانی دارند و گاهی مترادف هم تلقی می شوند. - غیائی و همکاران، - 1390 بنابراین در ادامه به بررسی مفهوم رضایتمندی و بررسی معیارهای مرتبط با آن می پردازیم.
-1-1-1 رضایتمندی سکونتی
از دیدگاه واژه شناسی، مفهوم رضایتمندی سکونتی از دو مفهوم رضایتمندی و سکونت تشکیل می گردد. در فرهنگ دهخدا، واژه رضایتمندی به معنای خشنودی و پسندگی تعبیر ، و همچنین واژه سکونت به اقامت و آرامش معنا گردیده است. - دهخدا، - 1334 در ترکیب این دو مفهوم با یکدیگر، می توان رضایتمندی سکونتی را از منظر لغوی به عنوان تجربه ای از حس لذت یا خشنودی از زندگی در یک محیط مسکونی تعریف کرد. - قلی پور و پرتوی، - 1392 در حوزه رضایتمندی سکونتی پژوهشگران بسیاری مطالعه داشته اند که برخی از این مطالعات در جدول 1 عنوان شده است.
2-1-1 عوامل موثر در ایجاد رضایت
رضایتمندی از محیط مسکونی، چگونگی ارزیابی مردم از محیط زندگی شان است .در واقع هیچ گونه توافقی برای تعیین نوع ارزیابی برای رضایتمندی ساکنان و کاربران وجود ندارد؛ چرا که درک میزان رضایت از سوی هر شخص در شرایط مختلف شخصی، اجتماعی، اقتصادی، فیزیکی و فرهنگی متفاوت است.
