بخشی از مقاله
چکیده
فضاهاي شهري امروزه فضاهایی هستند که محل ارتباطات و تعاملات شهروندان بوده است. امروزه با توجه به توسعه تکنولوژي همچنان نقش فضاهاي عمومی براي ارتباطات اجتماعی شهروندان به خصوص کودکان همچنان از اهمیت زیادي برخوردار است. با توجه به ویژگیهاي خاص رشد و سلامت روان کودکان، همواره باید بخشی از کارکردهاي فضا به کودکان تعلق داشته باشد. از این رو آمادهسازي فضاهاي شهري براي کودکان از اهمیت ویژهاي برخوردار است. بنابراین در این رابطه برخی از اصول و معیارهاي طراحی و برنامهریزي فضا در تناسب با سلامت روان کودکان در فضاي شهري ارایه میگردد.
نوع پژوهش کاربردي است . روش تحقیق، تحلیلی - توصیفی است. شیوه جمعآوري اطلاعات به صورت کتابخانهاي، میدانی، تکمیل پرسشنامه است. جهت سنجش داده ها از نرم افزار spss، آزمون استقلال کاي-اسکوئر استفاده شده است. در این پژوهش 149 پرسشنامه از کودکان محله قلعه چهارلان تکمیل شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشاندهنده Chi_Square = 7.63 به معناي ارتباط معنیدار بین فضاي بازي - عاملی جهت ارتقا سلامت روان کودکان - و تمایل کودکان به حضور در فضاي محله است. در نهایت مدلی جهت ارتقا کیفت فضاي شهري در راستاي سلامت روان کودکان در فضاي شهري ارایه میگردد.
واژگان کلیدي: کودك، فضاي شهري، سلامت روان، سنندج.
1 مقدمه
مناسب بودن فضاهاي شهري به عنوان یکی از نیازهاي اصلی رشد کودکان و حضور آنها در محیطهاي شهري به یکی از چالشهاي اصلی مدیریت شهري تبدیل شده است. کودکان و نوجوانان با توجه به ویژگیهاي خود بیش از گروههاي دیگر نیازمند به حضور در فضاهاي شهري هستند. لذا ساماندهی و مناسبسازي این فضاها مطابق با نیاز آنها در واقع باز گرداندن سلامت روان به کودکان را به همراه دارد. کودك جزیی از جامعه شهرنشین است. میتوان گفت توجه به او به منظور پویایی فضاي شهري از اصول شهرنشینی است. از آنجاییکه فرایند رشد انسانها در کودکی تاثیر عمیقی در شخصیت آینده آنها دارد و شکلگیري شخصیت در هفت سال اول زندگی او صورت می گیرد، لذا توجه به کودکان که آینده سازان جامعه میباشند در برنامهریزيهاي شهري بسیار اهمیت دارد زیرا فراهم نمودن زمینه بروز و پرورش استعدادهاي آنها و رفع نیازهاي اصلی، روحی وروانی و امنیت آنان منتج به توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصاد آینده شهر می شود. حال باید دید فضاهاي شهري متناسب با روحیات و نیازهاي کودکان که منجر به سلامت روان آنها شود داراي چه ویژگیهایی است و این ویژگیها ترسیم کننده چه سیمایی براي یک شهر بر پایه سلامت روان کودکان خواهد بود. براي این منظور باید کودکان و نیازهاي او را در فضاي شهري بشناسیم.
-2اهداف تحقیق
سنجش و تدوین اصولی جهت ارتقا سلامت روان کودکان در فضا.
-3 فرضیات تحقیق
به نظر میرسد بین فضاي بازي - عاملی جهت سلامت روان کودك - و تمایل کودك به بقا و حضور در فضاي شهري ارتباط معنی داري وجود دارد.
-4 روش تحقیق
روش پژوهش از نظر شیوه نگارش و پرداختن به مساله تحقیق جزء تحقیقات توصیفی _تحلیلی است . - Van PollRic,1997:25 - در تحقیق از روشهاي مطالعه کتابخانهاي و میدانی بهره گرفته شده است. ابزار گرداوري اطلاعات شامل: مشاهده میدانی، نقاشی کودکان، مرور و تجزیه و تحلیل متون و منابع مکتوب، بررسی تصویري اسناد موجود، جدول، عکس، آمار و نقشه میباشد. جهت سنجش دادهها از نرم افزار spss، آزمون استقلال کاي- اسکوئر با استفاده از دو فرض H0،H1 استفاده شده است. در این پژوهش 149 پرسشنامه تکمیل شده است. براي بدست آوردن حجم نمونه از فرمول نمونه گیري کوکران استفاده کردهایم که به قرار زیر است:
-5پیشینه پژوهش
-1-5نمونههاي موفق
جهت بررسی پیشینه تحقیق چند نمونه از تجربیات موفق ایران و جهان آورده شده است.
-1-1-5 وونرف، خیابانی براي زندگی
وونروف 40 یا خیابانی براي زندگی از جمله تلاش ها در این زمینه است. این واژه آلمانی است و به فضایی عمومی اطلاق می گردد که هدف از ایجاد آن آرامسازي ترافیک و تغییر و تبدیل آن به دسترسی محلی است. بدین ترتیب فضاي شهري ایجاد شده مکانی مناسب براي انواع فعالیت هاي تجاري و اجتماعی، به ویژه بازي کودکان میگردد در این فضاها غالبا خیابانهاي باریک و درختکاري شدهاي هستند، که در آن سرعت وسایل نقلیه به 16 کیلومتر در ساعت کم شده است.
-2-1-5 زمین هاي بازي محله – ساخت
نوع دیگر اقدامات محلهاي - زمین هاي بازي محله – ساخت - است که به زمینهاي بازي اطلاق میشود که در ساخت آن ساکنان یک محله، خصوصا کودکان و والدین آنها مشارکت مستقیم دارند. در ساخت چنین فضایی اتحاد محلهاي و احساس مالکیت، مانع تخریبهاي عمومی احتمالی در زمین بازي میگردد. در نتیجه، هزینه نگهداري از فضا کاهش مییابد. منطقه رجیو امیلیا درایتالیا، سوئیس، امان، اردن، دنور در ایالت متحده آمریکا، ملبورن استرالیا و کشورهاي سوید، دانمارك، نروژ،کوپنهاك، بارسلونا، پاریس را میتوان به عنوان نمونههاي موفق شهر دوستدار کودك در دنیا نام برد.
-3-1-5اوز
براي انتخاب شهر اوز به عنوان شهر دوستدار کودك از سال 1382 فعالیت موسسه پژوهشی کودکان دنیا در این شهر آغاز و پس از تحقیق ضوابط و مقررات از سوي شبکه سازمان هاي دوستدار کودك اوز به عنوان نخستین شهر ایران به عنوان شهر دوستدار کودك معرفی شد - اسماعیل زاده کواکی، . - 55:1390
