بخشی از مقاله
چکیده:
مقدمه:سبک زندگی - - life style اصطلاحی هست که از دهه ی 1950 به بعد به صورت بسیار جدی وارد ادبیات علوم اجتماعی،اقتصاد و روانشناسی شد. این اصطلاح به الگوهای نسبتا پایدار رفتار افراد در سطح فردی و اجتماعی در شئون مختلف زندگی اشاره دارد. رهبر معظم انقلاب - مدظله العالی - در سخنرانی سالهای اخیرشان در دیدار با جوانان استان خراسان شمالی - که البته طرح این مسئله در بین جوانان قابل تأمل است - با توجه به نو بودن بحث "سبک زندگی" در ادبیات و فضای گفتمانی کشور، سخنان خود را با نوعی آسیب شناسی عینی مطرح کرده و به طرح سؤالات متعدد پرداختند. از جمله سوألاتی که رهبر انقلاب هنگام طرح این مسئله عنوان کردند: آیا حقوق متقابل زن و شوهر و فرزندان در خانواده ها بطور کامل رعایت می شود؟ چرا مصرف گرایی، برای برخی افتخار شده است؟ چه کنیم تا زن هم کرامت و عزت خانوادگیش حفظ شود و هم بتواند وظایف اجتماعی خود را انجام دهد؟
ولایی بودن است! هدف:پس سبک زندگی اسلامی را از صحبت ها و معیارهایی که آقا مطرح می کنند، دریافت و در زندگی خویش پیاده کنیم. سبک زندگی اسلامی چیزی ثقیل یا ذهنی نیست که در اندیشه ها بپروانیم، بلکه رعایت همین موارد در زندگی رزومره خودمان است. از مهریه های اسلامی گرفته تا مراسمات اسلامی! صحبت ها در باب سبک زندگی بسیار است و اگر توفیق داشته باشیم در این مقال اندک، به تبیین این مسئله خواهیم پرداخت. لازم به ذکر است که اصول زندگی اسلامی را چه مجرد ها و چه متأهل ها! می توانند از کتاب مطلع عشق حضرت آیت االله خامنه ای - مدظله العالی - بیرون کشیده و در زندگی خود از فواید آن بهره گیرند.. یافته ها:بدون تردید، بین سبک زندگی و مصرف، ارتباط وثیقی وجود دارد. این مصرف اعم از مصرف مادی - پوشش، غذا، دکوراسیون منزل و... - تا مصرف امور غیر مادی - همچون وقت - را شامل می شود. منبعی که به شکل گیری الگوهای رفتاری منتج می شود را می توان در دو سطح فردی - علایق و سلایق خود فرد - و در سطحی کلان تر - نقش فرهنگ بومی محل زندگی و همچنین رسانه ها ی جمعی - اشاره کرد.
واژگان کلیدی: اسلام، سبک زندگی، آیات، روایات، بیانات مقام معظم رهبری - حفظهاالله - .
مقدمه
راستی چرا اسلام بهترین دین خداست؟ بدون تردید، دین اسلام به دلایل زیر، برترین دین الهی است:
الف - کامل بودن دین اسلام
دین کامل و تمام، یعنی مجموعه ای از قوانین الهی برای بشر تا روز قیامت که:-1 انسان را به هدف نهایی برساند. -2 به خارج از خودش - سایر مکاتب - احتیاج نداشته باشد. ادیان الهی، بنا به نیاز امت ها و تناسب محیط زندگانی با هم مختلف بوده، هر دینی تکمیل شده دین قبلی است و چون اسلام ، آخرین دین الهی است، تمام نیازمندی های بشر را برای هدایت و سعادت دارد. بشر در دوران زندگی خود یک رشته نیازمندی های اصیل و ثابتی دارد و نیز در میان شئون زندگی بشر، مانند قوانین طبیعت، واقعیت هایی هست کهگذشتِ زمان از اصالت آن ها نمی کاهد; زیرا واقعیت، همیشه واقعیت است.
اساس دین اسلام بر این حقایق نهاده شده و قوانین آن بر پایه احتیاجات تکوینی و فطری انسانی مستقر گردیده است. بعضی از این قوانین ثابت است و برخی دیگر نیز متغیر و بنابه مصلحت روز از احکام کلی دین استنباط می شود، در نتیجه، چون تمامی نیازمندی های بشر برای هدایت و سعادت، در دین اسلام وجود دارد، می توان گفت کهدینِ اسلام دین کاملی است.
آیه شریفهالْیأَکْمَلْتُوْمَ - »لَکُمْدِینوأَتْمَمْتُکُمْعَلَیْکُمْنِعْمَتِی - امروز دین شما را کامل کردم و نعمت خود را بر شما تمام نمودم «.به این معناست که پیامبر - صلی االله علیه وآله - با استفاده از نیروی وحی ،آخرین مرحله کمال را با تمام شرایط و خصوصیات در اختیاربشرِ حق جو قرار داده و موانع کار را نیز از سر راه آن ها برداشته ، به طوری که دیگر هیچ نقصی تا قیامت برای راهنمایی انسان باقی نمانده وَتَمﱠتْاست: - » کَلِمَتُرَبِّکَصِدْقًاوَعَدْلاًمُبَدِّلَلِکَلِمَتِهِلاﱠ - و کلام پروردگار تو، با صدق و عدل به حد تمام رسید; هیچ کس نمی تواند کلمات او را دگرگون سازد.«
ب - همگانی بودن دین اسلام
برخی از دلایل همگانی بودن دین اسلام عبارتند از:
دین اسلام بر اساس فطرت انسان ها پایه گذاری شده و چون فطرت در همه انسان ها مشترک است، پس اسلام همگانی است؛ چنان که قرآن کریم می فرمایدَأَقِموَج: »ْهَکَلِلدِّینِحَنفِیفًا طْرَتَاللﱠهِال ﱠتِیفَطَرَ النﱠاسَعَلَیْهَاتَبْدلاَلِیلَخَلْقِاللﱠهِ - پس روی خود را متوجه آیین پروردگار کن! این فطرتی است که خداوند انسان ها را بر آن آفریده. دگرگونی در آفرینش الهی نیست. نتیجه ، این که دین همگانی است. دین که همان مجموعه آیات الهی در قرآن است، به »نور» «کتاب مبین« و»برهان«تعبیر شده است. این نور برای همه افراد بشر لازم و مفید است؛ پس دین اسلام همگانی است ; چنان که خداوند می فرمایدوَ»مَاهِیَإِلاﱠذِکْرَیلِلْبَشَرِوَ»«مَاهُوَ لِّلْعَلَمِینَإِلاﱠذِکْرٌ و اختصاصی به عصری خاص و یا نژادی ویژه نداردأَرْس«وَ;»مَلْنَکَآإِلاﱠکَآفﱠهًلِّلنﱠاسِ.« 4 .قلمرو انذار پیامبر نیز همه افراد بشرندتَبَارَکَ :»الﱠذِینَ زﱠلَالْفُرْقَا نععَبْدِهِلَیلِیَکُونَلِلْعَلَمِینَنَذِیرًا - ؛ زوال ناپذیر و پر برکت است کسی که قرآن را بر بنده اش نازل کرد تا بیم دهنده جهانیان باشد«؛نذیراً» للبشر; نذیر برای بشر است.« 5 .دعوت و ترغیب دین از همه انسان ها بهتدبّر و تفکر، شاهد دیگری بر جهانی بودن آن استیَتَدَبﱠرُونَأَفَلاَ:»الْقُرْءَانَ ; چرا در قرآنتدبّر نمی کنید.
تَحدّی.6 قرآن تا قیامت و اعتراف جهانیان به عجز از آفریدن اثری همانند آن، دلیل دیگر بر جهانی بودن دین است. . 7 اهداف دین - تزکیه، تعلیم، حکمت و تربیت - برایهدایتِ همگان است; هر چند افراد لایق از آن سود می برند:»الم* لِکَذَالْکِتَبُلاَ رَیْبَلفِّلْمُتﱠقِینَهُدًی ؛ - بزرگ است خداوندی که این کتاب عظیم را از حروف ساده الفبا به وجود آورد - آن کتاب با عظمتی است که شک در آن راه ندارد و مایه هدایت پرهیزکاران است.« مساله ی سبک زندگی تا قبل از ایجاد رسانه های جمعی ویژگی بومی مناطق مختلف از منظرفرهنگی به شمار می رفت. اما با ظهور رسانه های جمعی و نقش این رسانه ها در گسترش و اشاعه ی سبک های زندگی خاص ، سیاستگذاران فرهنگی توجه ویژه ای به حفظ فرهنگ بومی و سبک های زندگی خود نشان دادند و سعی کردند تا علاوه بر تقویت سبک های زندگی به حفظ آن نیز بپردازند.
باتوجه به انقلاب صنعتی و ظهور شهرنشینی و تغییرات اجتماعی پس از آن جوامع صنعتی می بایست جهت بالابردن بهره وری و صرفه جویی دروقت آداب و نوع غذایی کارگران رامتناسب با شرایط جدید کارخانه ها تنظیم میکردند.آداب مفصل غذا خوردن و به تبع آن از دست دادن وقت و پیامدهای تغذیه ی سنتی باشرایط جدید همخوانی نداشت.از طرف دیگر نوع جدیدزندگی که شهرنشینی برزندگی افراد تحمیل می کرد تاثیر بسزایی در آداب غذا خوردن گذاشت. لذا ساندویچ ها که خیلی سریع آماده می شدند و به راحتی هم قابل مصرف بودند جای خود را دربین غذاها باز کردند.نوشابه های گازدار نیز به تبع رشد مصرف ساندویچ به دلیل سهولت در مصرف درارتباط کامل با ساندویچ ها پا به عرصه می گذارند.
»سبک زندگی« چیست؟
مفهوم» سبک زندگی« از جمله مفاهیم علوم اجتماعی و علم جامعه شناسی و مردم شناسی است کهاخیراً و در دهه اخیر بسیار مورد توجه عالمان علوم اجتماعی و مدیران فرهنگی قرار گرفته است؛ سبک زندگی معنایی است که از به هم تنیدگی و پیوند و نظام وارگی و شبکه ای بودن عوامل متعددی که در شیوه های زندگی یا اقلیم های زیستن انسان تأثیر می گذارند، به وجود آمده است. تقریباً در اکثر تعریف های سبک زندگی می توان دو مفهوم را یافت که در تعریف سبک زندگی در نظر گرفته شده است؛ و در واقع هر دو مفهوم هم، به واژه »سبک« باز می گردد: اول، مفهوم وحدت و جامعیت و دوم، مفهوم تمایز و تفارق. به این معنی که سبک زندگی حاکی از مجموعه عوامل و عناصری است که کم و بیش به طور نظام مند با هم ارتباط داشته و یک شاکله کلی فرهنگی و اجتماعی را پدید می آورند. همین پیوستگی، اتحاد و نظام مندی اینکُل را ازکُل های دیگر متمایز می کند. وجود کلماتی همچون الگو، نظام مندی، کلیت، هویت و تمایز در بیانات اخیر رهبر فرزانه انقلاب نیز حاکی از همین مطلب است و به همین دلیل است که امروز از دو مدل و الگوی متمایز و متفاوت سبک زندگی اسلامی و غربی سخن می گوییم. واژگان مترادف سبک زندگی اسلامی: سبک زندگی شیعی، ارزشی، ایدئولوژیک، جهادی، انقلابی، دینی و تعابیر معادل سبک زندگی غربی: سبک زندگی اروپایی، مسیحی، آمریکایی و وسترنیزه می باشد اما آن چه در تعاریف سبک زندگی، جلوه گر می شود آن است که این تعریف قرابت بسیاری با مفهوم هویت پیدا می کند اما با این تفاوت که علاوه بر هویت، مناسبات و رفتارهای عینی و واقعی زندگی را نیز شامل می شود و می توان مثالها و مصداقهایی از زندگی واقعی را شاهد آورد که رهبر انقلاب نیز به بیش از بیست مورد از آنها اشاره کردند.
مفهوم شناسی سبک زندگی
مفهوم سبک زندگی - - Life style از زمره مفاهیمی است که پژوهشگران حوزه جامعه شناسی و مطالعات فرهنگی برای بیان پاره ای از واقعیت های فرهنگی جامعه آن را مطرح و به کار می برند و دامنه به کارگیری آن در ادبیات علوم اجتماعی و مطالعات فرهنگی رواج زیادی یافته است تا حدی که بعضی معتقدند که این مفهوم قابلیت جانشینی بسیاری از واژگان موجود از جمله مفهوم طبقه را داراست و می تواند به نحو دقیق تری، گویای واقعیت پیچیده رفتارها و حتی نگرش های فرهنگی و اجتماعی در جامعه امروز ما باشد و حتی برخی اندیشمندان به کارگیری آن به جای مفاهیم فراگیری چون قومیت و ملیت را مطرح کرده اند. سبک زندگی در رشته مطالعات فرهنگی به مجموعه رفتارها، مدلها و الگوهای کنش های هر فرد اطلاق می شود که معطوف به ابعاد هنجاری، رفتاری و معنایی زندگی اجتماعی او باشد و نشان دهنده کم
