بخشی از مقاله
چکیده
با وجود بیش از 40 هزار دانش آموخته بیکار در رشته های مختلف کشاورزی، تحول در نظام آموزش عالی کشاورزی می تواند نوید بخش بهبود وضعیت کنونی باشد. در حال حاضر بین نظام آموزشی و بازار کار کشور هم از لحاظ کیفی و هم از لحاظ کمی ارتباط منطقی وجود ندارد و به همین دلیل ایجاد هماهنگی بین نظام آموزش عالی به تناسب دانش آموختگان با نظام بازار کار جهت جلوگیری از اتلاف منابع ضرورت دارد. در این راستا پژوهشی با هدف تحلیل راهکارهای بهبود نظام آموزش عالی کشاورزی در راستای آمادگی دانشآموختگان برای ورود به بازار کار انجام شد.
ابزار سنجش پرسشنامه بود تعداد 100 نفر از دانش آموختگان کشاورزی که عضو سازمان نظام مهندسی و منابع طبیعی شهر تهران بودند، با استفاده از روش نمونهگیری ساده تصادفی طبقهای انتخاب شدند. نتایج تحقیق نشان داد که از دیدگاه آزمودنی ها و توصیه های دانش آموختگان تهران در پیدا کردن شغل - آموزش به روز دانشجویان و دانش آموختگان و مرتبط با نیاز بازار کار و صنعت - ، در اه اندازی شغل - در اولویت قراردادن افراد دارای تحصیلات دانشگاهی برای دریافت وام و تسهیلات - ، و در عملکرد موثر بعد از شروع شغل برگزاری دوره های آموزشی مرتبط با رشته وشغل، دوره های روانشناسی کار بیشترین اهمیت را دارند. در پایان پیشنهاداتی ارائه شده است.
کلمات کلیدی: دانش آموختگان، آموزش عالی، اعضای سازمان نظام مهندسی کشاورزی.
.1 مقدمه
با وجود بیش از 40 هزار دانش آموخته بیکار در رشته های مختلف کشاورزی، تحول در نظام آموزش عالی کشاورزی می تواند نوید بخش بهبود وضعیت کنونی باشد - خسروی پور و سلیمانپور، .[10] - 1388 از معضلاتی که در دهه اخیر در کشور با آن روبروست بیکاری جوانان خصوصا دانش آموختگان رشته های کشاورزی می باشد - نومی و همکاران، .[33] - 1390 لازماست تربیت نیروی انسانی متخصص و کارامد - تولید نیروی انسانی - و استفاده بهینه از آن در مرکز توجه برنامه ریزان قرار گیرد - امیری،.[1] - 1388که در این مورد دانشگاهها و نهادهای آموزشی به عنوان متولیان امر آموزش، نقش مهمی را در توسعه نیروی انسانی ایفاء می کنند - پزشکی راد و همکاران، .[8] - 1388
در کشور ما به دلایل ناموزونی عده کثیری از دانش آموختگان قادر نیستند از آموخته های دانشگاهی شان به نحو مطلوبی استفاده کرده و وارد بازار کار شوند - انتظاریان و طهماسبی،1390؛ شعبانعلی فمی و همکاران، 1389 الف؛ شعبانعلی فمی و همکاران، 1389 ب به نقل از Ahmadian,2004؛ شریعت زاده و همکاران، .[20][18][17][2] - 1385رشد فزاینده حجم نیروی کار، فقدان ارتباط کافی و عدم هماهنگی بین نظام آموزش و بازار کار، عدم تناسب رشد اقتصادی و ظرفیت های اشتغال زایی جامعه با رشد دانش آموختگان، فقدان مهارت های مورد نیاز بازار کار - زمانی و عزیزی، 1385 به نقل از Annie and Hamali,2006؛ زمانی و لاری،1383؛ شهبازی و علی بیگی،[22][13][12] - 1385در بخش کشاورزی از سوی دانش آموختگان و نیز فقدان اطلاعات مورد نیاز بازار کار باعث شد تا موضوع اشتغال از مهم ترین دغدغه های سیاستگزاران ایران به شمار آید - امیری، 1388؛ شهبازی و علی بیگی، .[23][1] - 1385
کارآیی دانشآموختگان مراکز آموزش عالی کشاورزی همواره مورد سوال بوده و توان آنان در حل مشکلات کشاورزی مملکت با تردید مواجه شده است. - زمانی و فربود، .[16] - 1378 بر اساس آمار سال 1380، نرخ بیکاری در بین 147 هزار دانشآموخته دانشگاهی کشاورزی برابر 28 درصد گزارش شده که دو برابر نرخ بیکاری در بین سایر تودههای بیکار و همچنین بالاترین نرخ بیکاری در بین کل دانشآموختگان دانشگاهی است - شهبازی و علی بیگی، 1385 الف به نقل از جلالی، 1382؛ آقاسی زاده، 1385؛ علی بیگی و زرافشانی،2006؛ حیدری زاده 1382؛.[37][35][22][9][3] - Jalali,2003این وضعیت ضمن بازگویی شرایط نگرانکننده اشتغال دانشآموختگان کشاورزی به منزله آن است که دانش آموختگان در تطابق با بازار کار از توفیق مطلوبی برخوردار نبودهاند، و نظام آموزش عالی با بحران جدیای در زمینه بیکاری عظیم دانشآموختگان بخش کشاورزی قرار گرفته است - شعبانعلی فمی و همکاران، 1389 الف - .[17]
یکی از دغدغه هایی که در کشورهای در حال توسعه و حتی توسعه یافته از گذشته دور تا کنون مطرح بوده است، عدم انطباق و سازگاری لازم برون دادهای نظام آموزشی با نیازهای بازار کار می باشد - شریعت زاده و همکاران، .[20] - 1385شواهد زیادی بیان گر آن است که بیکاری دانش آموختگان به خاطر عدم تناسب بین مهارت های آنان با نیازهای استخدامی در بسیاری از کشورها در حال افزایش می باشد - خسروی پرو و سلیمانپور،1388؛ زمانی و عزیزی، 1385 به نقل از Annie and Hamali,2006؛ امیری،[12][1] - 1388 .لذاجستجو برای رهیافتهایی که افزایش کیفیت مهارتی و دانشی دانشجویان را به همراه داشته باشد کاملا محسوس شده است - شعبانعلی فمی و همکاران 1389 الف به نقل از هانون،2005؛ زمانی و لاری،1383؛ شهبازی و علی بیگی،1385؛شعبانعلی فمی و همکاران، 1389 به نقل از [22][17][13] - Ahmadian,2004و انتظار می رود سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور که متولی آموزش های فنی و حرفه ای غیررسمی/ کوتاه مدت - آموزش مهارتی - در بخش های صنعت، خدمات وکشاورزی می باشد، بتواند نقش بسزایی را در کاهش نرخ بیکاری ایفا کند.
یکی از مهمترین دلایلی که محققان در بررسی علل بیکاری دانش آموختگان کشاورزی به آن اشاره نمودهاند؛ تکیه بیش از حد آموزش عالی کشاورزی بر آموزشهای نظری و ارتباط نداشتن آموزشهای عملی کشاورزی با نیازهای بازار کار کشاورزی است - بخشی جهرمی، 1385؛ میردامادی و توحیدلو، .[29][5] - 1387 بسیاری از دانش آموختگانی که در سال های اخیر جذب بازار کار شده اند در مشاغل و پست هایی به کار گمارده شده اند که ارتباطی با رشته تحصیلی آنها ندارد که این خود نوعی بیکاری پنهان محسوب می شود. از سوی دیگر رصد نکردن بازار کار توسط دانشگاه ها باعث شده تا آموزشهای ارائه شده به دانشجویان با نیازهای بازار کار متناسب نباشد - زمانی و آزادی، .[14] - 1381به عقیده زمانی مهمترین موانع اشتغال از دید مسئولین، تجربه کم، ضعف علمی و مهارتی دانش آموختگان، سختی دریافت وام و و قوانین دست و پاگیر اداری و عدم تعادل بین عرضه و تقاضا برای کارشناسان کشاورزی عنوان شده است - .[15] - 1380
بیکاری دانش آموختگان دانشگاهی با تحصیلات آکادمیک و دانش تئوری بالا ولی سطح مهارت و تخصص پایین، نشانگر این واقعیت است که بازار کار بسیار هوشمندانه عمل می کند و به تخصص نیروی کار بیش از مدرک اهمیت می دهد - انتظاریان و طهماسبی،.[2] - 1390در بخش کشاورزی نیز از 25 سال گذشته تا کنون - معادل 70 درصد - در بخش دولتی و 30 - درصد - در بخش غیر دولتی مشغول به کار شده اند - زمانی و عزیزی، 1385به نقل از جلالی - .[12] در نتیجه بحث توانمند سازی دانش آموخته اهمیت می یابد، بوجود آمدن نهادهای میانجی میان دولت و دانشگاه، تاثیر بسیاری در کیفیت نظام آموزش عالی خواهد داشت - انتظاریان و طهماسبی1390،به نقل از فراستخواه - .[2] در حال حاضر بین نظام آموزشی و بازار کار کشور هم از لحاظ کیفی و هم از لحاظ کمی ارتباط منطقی وجود ندارد و به همین دلیل ایجاد هماهنگی بین نظام آموزش عالی به تناسب دانش آموختگان با نظام بازار کار جهت جلوگیری از اتلاف منابع ضرورت دارد - انتظاریان و طهماسبی،.[2] - 1390
از طرف دیگر بررسی مسائل و مشکلات و مشخص کردن وضعیت اشتغال دانشآموختگان دانشگاهها و موسسههای آموزش عالی کشاورزی به عنوان بخشی از نیروی انسانی کشور ضروری است. بنابراین هدف کلی این تحقیق شناسایی راهکارهای بهبود نظام آموزش عالی کشاورزی در راستای آمادگی دانشآموختگان برای ورود به بازار کار در آینده برای بهبود عملکرد موسسات آموزش عالی است. علی بیگی و بارانی - [26] - 1391مهم ترین صلاحیت های عمومی مورد نیاز دانش آموختگان کشاورزی از دیدگاه مدیران مسئولیت پذیری، و مهم ترین صلاحیت های مورد نیاز از دیدگاه مهندسان، مسئولیت پذیری، در کار می باشند. - شفیعی و شعبانعلی فمی، 1385به نقل از شمس آذر - [19] در تحقیقی که به تحلیل مسئله بیکاری دانش آموختگان کشاورزی پرداخته است 84 درصد از بیکاران دانش آموخته کشاورزی به دلیل نیافتن شغل مرتبط با رشته تحصیلی و یا کار مورد علاقه هنوز شاغل نشده اند.
همچنین تعداد زیاد دانش آموخته های کشاورزی، نداشتن سرمایه کافی، کمبود فعالیت های اقتصادی - زمانی و لاری، [13] - 1383از جمله موانع جذب دانش آموخته های کشاورزی برشمرده اند. در تحقیقی که توسط ملک محمدی و شکری انجام شد به این نتیجه دست یافتند که موثرترین عامل در موفقیت شغلی دانش آموختگان، مهارت و کارایی فنی بود که در مرتبه اول قرار گرفتند - .[28] - 1388 بر اساس پژوهشی که به منظور ارزیابی آمادگی شغلی دانش آموختگان دانشگاه میسوری برای مشاغل وابسته به کشاورزی توسط - Cartmell& Garton, 2000 - انجام شد، برگزاری دوره های آموزشی کشاورزی به طور موفقیت آمیزی آنها را با مهارتهای مورد نیاز برای مشاغل کشاورزی آماده کرده است؛ همچنین مهارتهای لازم برای آمادگی شغلی دانشآموختگان در گرو برنامه جامع درسی "توسعه مهارتها" که شامل مهارتهای ارتباطی، نوشتاری، کارگروهی، رهبری، مهارت حل مسئله، برنامهریزی می دانند. - علی بیگی و بارانی،.[27] - 1389
در تحقیقی که توسط میرزایی ملااحمد و همکاران [30] - 1385 - انجام شد تاثیر زیاد دروس عملی در کارآیی و اشتغال و... برای دانش آموختگان کشاورزی گرایش جنگل ضروری تشخیص داده شد. عربی و شاه ولی - [25] - 1380برای ایجاد شایستگی در دانشجویان بر دانش سازگاری تاکید دارند. شعبانعلی فمی و همکاران - 1389 - به نقل از هاگر[17]سرمایهگذاری دانشجویان در مطالعات شخصی خود و کسب دانش و شناخت خود، سبب میشود تا به صورت موثر در بازار کار فعالیت کرده و امنیت شغلی برای خود فراهم آورند که این سرمایهگذاری از علاقه فرد به رشته تحصیلیاش ناشی میشود. میرکمالی و همکاران - [31] - 1383
پنج دسته مهارت ارتباطی و کارگروهی، خلاقیت و حل مسئله، تعهد و احساس مسئولیت، اطلاعات و دانش تخصصی و مهارتهای فنی و عملی را در موفقیت شغلی دانش آموختگان در بازار کار با اهمیت دانسته. طهماسبی و همکاران - [24] - 1389مهمترین مهارتهای لازم برای حضور اثر بخش در بازار کار را مهارت تعاملی، مهارت ارتباطات،....معرفی می کنند. شهبازی و علی بیگی - 1385الف - [22]مهمترین شایستگیهای موردنیازدانش آموختگان کشاورزی برای ورود به بازارکار را به ترتیب شامل شایستگی های ارتباطی، تخصصی، حل مساله، اخلاق حرفه ای، اداری و عمومی عنوان کرده اند.دهیوری و
