بخشی از مقاله
چکیده :
به کارگیری فناوری های پیشرفته در فضای کسب و کار امروز از اهمیتی بالا برخوردار است. یکی از این فناوری های نوین در ارایه و استفاده از صورت های مالی زبان توسعه پذیر گزارشگری مالی است که منافع عمده ای در کلیه مراحل تجزیه و تحلیل و گزارشگری تجاری ارایه می کند. از طرف دیگر پیشرفت تکنولوژی IT و ITC گزارشگری مالی الکترونیکی را ضروری می سازد. بدیهی است که برای این مهم بکارگیری و توسعه زبان های گزارشگری الکترونیکی راهکاری اجتناب ناپذیر است.
در این پژوهش سعی شده عوامل موثر بر پذیرش زبان توسعه پذیر گزارشگری مالی در بانک توسعه تعاون کشور بررسی شوند تا نتایج این ارزیابی به تصمیم گیرندگان و مجریان این نوآوری کمک نماید تا ابعاد مختلف موضوع را با دانش بیشتری مدیریت نمایند و با توجه به این دانش تغییرات سازمانی را اجرا و کنترل نمایند. جهت نیل به این هدف پس از مطالعه ادبیات موضوع و پیشینه پژوهش ،11 عامل موثر بر پذیرش زبان توسعه پذیر گزارشگری مالی شناسایی شدند. سپس مدیران و کارشناسان مالی بانک با ابزار پرسشنامه مورد نظر سنجی واقع شدند ، که برای تحلیل داده های گردآوری شده و تبیین نظرات ایشان از مدل معادلات ساختاری استفاده شده است.
مقدمه
سرعت بالای انجام معاملات، حجم بسیار بالا و تعدد درخواستها و نیازهای اطلاعاتی استفادهکنندگان از اطلاعات به سادگی نشان میدهد که فنون قدیمی حسابرسی دیگر موثر و قابل استفاده نیست و این فنون دیگر نمیتواند ضامن صحت و تمامیت معاملات انجام شده در یک شرکت از یک طرف و اطمینانبخشی به استفادهکننده از این اطلاعات در قالب گزارشگری مالی باشد. به رغم ارزش گذشته و حال حسابرسی، آنچه ممکن است جای نگرانی داشته باشد نقشی است که حسابرسی در آینده ایفا خواهد کرد. توجه به این موضوع که حسابرسی سنتی به علت تغییر محیط اقتصادی و بسترهای اطلاعاتی جدید به شدت تحت تاثیر قدرت و قابلیتهای روزافزون سیستمهای فناوری اطلاعاتی قرار دارد.
با استفاده از فناوری اطلاعات، منابع اطلاعاتی گوناگونی برای استفادهکنندگان فراهم میآید بهطوری که با وجود زبان گزارشگری مالی توسعهپذیر - XBRL - نیازمندی به صورتهای مالی سنتی و گزارشهای حسابرسی گذشته نگر، تا حدود زیادی کاهش یافته است و این تغییرات مسیر جدیدی را برای عملیات حسابرسی سیستمهای اطلاعاتی جهت کاهش ریسکهای حسابرسی و افزایش کارایی اقتصادی حسابرسی مهیا نموده است. [ Depietro R, Wiarda E, Fleischer M, 1990 ]زبان پوسعه پذیر گزارشگری مالی - XBRL - ، اطلاعات مالی را با روشی استاندارد شده در زمینه تهیه ، انتشار و تبادل اطلاعات مالی ارایه می کند. XBRL زبانی مبتنی بر 2XML است که برای ارتباط الکترونیکی داده های تجاری است.
این دو زبان توسعه پذیر هستند. بدین معنی که در تاریخ های بعد از طراحی به سهولت می توان ترکیب های جدید را به آن افزود. زبان XBRL در واقع اقتباس حرفه ای از XML برای گزارشگری مالی است.] شباهنگ ،[1382 بکارگیری XBRL در آینده به شیوه های متعدد، گزارشگیری مالی را تحت تاثیر قرار می دهد. این فن آوری می تواند در گزارش دهی مالی به خارج از سازمان از طریق اینترنت یا گزارش دهی به نهادها و سازمان های قانون گذار بکار گرفته شود. علاوه بر این XBRL می تواند برای انتقال اطلاعات درون سازمانی یا شبکه ای توافقی و مشترک از سازمان ها نیز بکار گرفته شود. به طور خلاصه ، XBRL می تواند مبادله اطلاعات را از طریق هر رسانه دیجیتالی در گزارش دهی داخلی و خارجی تسهیل نماید.
Bovee M, Ettredge M.L, Srivastava R.P, and ] [Vasarhelyi M.A ,2002زنجیره های تامین اطلاعات می تواند بین و درون سازمانی را بهبود بخشد و به طور بالقوه یکپارچگی و هماهنگی های مورد نیاز کسب و کار الکترونیکی را ارتقاء دهد. با وجود این XBRL یک نوآوری و فن آوری منحصر به فرد است. ] XBRL [ Bergeron B,2003 منافع عمده ای را در همه مراحل تجزیه و تحلیل و گزارشگری تجاری ارایه می کند. این منافع ، شامل کاهش بهای تمام شده - سرعت عمل - عملیات خودکار- اعتماد بخشی و بررسی دقیق تر داده ها ، بهبود فرآیندها - تجزیه و تحلیل پیشرفته - کیفیت بالاتر اطلاعات و تصمیم گیری است.
XBRL تهیه کنندگان و استفاده کنندگان داده های مالی را قادر می سازد تا از فرآیندهای دستی هزینه بر که به طور عموم شامل مقایسه زمان مصرف شده و جمع آوری و ثبت دوباره دادها است ، دوری کنند. آنها قادر می شوند به کمک نرم افزاری که اطلاعات را صحیح و معتبر می سازند، تلاش خود را بر تجزیه و تحلیل متمرکز سازند. روند روبه رشد بکارگیری و استفاده از XBRL در دنیا نشانگر این است که این روش به عنوان آینده در گزارشگری مالی محسوب شده و چه بسا موجب کنار گذاشتن روش های موجود برای گزارشگری مالی می شود.] نیکبخت، گل کار، [1390 با توجه به منافع ذکر شده ، لزوم بکارگیری این فن آوری در سازمان های ایرانی به خوبی احساس می شود، با این حال اگر چه آگاهی و دانش اولیه در مورد مزایا و اهمیت این فن آوری در کشور بوجود آمده است اما همچنان نحوه پیاده سازی و ریسک های اجرایی آن در هاله ای از ابهام قرار دارد.
این زبان،منحصراً برای گزارشگری مالی توسط انجمن حسابدارن رسمی آمریکا طراحی شده است. کاربرد XBRL به سال 1999 بر می گردد. در آن زمان 12 سازمان از آن استفاده می کردند، ولی در حال حاضر 250 سازمان جهانی در بیش از 30 کشور از آن استفاده میکنند. و روز به روز به تعداد سازمان هایی که از XBRL استفاده میکنند افزوده میشود. XBRL یک برنامه استاندارد برای حذف کردن ساختار و اصطلاحات ناسازگار، و یک روش جاری در فناوری است که به عنوان زبان گزارشگری واحد تجاری مورد استفاده قرار میگیرد و قابلیت گسترش دارد. در XBRL چارچوب استاندارد های مربوط به گزارشگری در نرم افزارهای مربوط طراحی میشود تا اطلاعات مربوط به واحد تجاری را برای گزارشگری الکترونیکی پردازش و عرضه کند .[Depietro R, Wiarda E, Fleischer M,1990]
در XBRL به تمام داده های مالی بر چسب هایی زده می شود که آن ها را به عنوان دارایی، بدهی، سرمایه، سود و زیان و غیره از هم متمایز می سازد. بنابراین کاربران میتوانند به آسانی، داده ها را همراه با برچسب هایی مثل وجوه نقد استخراج یا تغییر شکل دهند، و به کمک نرم افزارهای کاربردی تحلیلی، تجزیه تحلیل کنند. روند رو به رشد به کارگیری و استفاده از XBRL در دنیا نشانگر این است که این روش به عنوان روشی مناسب و کارا در آینده گزارشگری مالی محسوب شده و چه بسا موجب کنار گذاشتن روش های موجود برای گزارشگری مالی شود. در چنین فضایی ایجاب مینماید که هر چه زودتر در جهت پیوستن به موج عظیم فناوری، مفاهیم، و دستاوردها و ابزار جدید را شناسایی و بکار ببندیم تا بتوانیم در عرصه رقابت بینالمللی موفق بوده و از قافله توسعه باز نمانیم.
در این پژوهش سعی شده تا عواملی که در بکارگیری XBRL در بانک توسعه تعاون تأثیر گذارند، شناسایی شوند تا تصمیم گیرندگان و مجریان این طرح بتوانند این تغییر سازمانی را با آگاهی و دانش بیشتری مدیریت نمایند. برای نیل به این منظور با مطالعه کتب، مجلات و مقالات جدید، 11 عامل موثر بر به کارگیری این فناوری شناسایی شدند. سپس با ابزار پرسشنامه از طریق نظر سنجی از کارکنان بانک و متصدیان امر بانکداری نظرسنجی به عمل آمد.در نهایت نظرات ایشان با استفاده از روش معادلات ساختاری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
ادبیات نظری و پیشینه تحقیق
در داخل کشور ، پژوهش های کمی در زمینه عوامل موثر بر بکارگیری XBRL صورت پذیرفته است بنابراین سابقه موضوع بیشتر به پژوهش هایی اشاره دارد که در خارج از کشور از جمله آمریکا و استرالیا انجام گرفته است. ] زارعی، [ 1390 بکارگیری نوآوری در سازمان ها ترکیبی از تاثیرات کشش و فشار است Yoon Hyungwook. Zo Hangjung, Ciganek ] [ Andrew,2011 والف چنین بحث می کند که بکارگیری نوآوری پیچیده و وابسته به محیط بکارگیری است زمینه محیطی شامل حوزه هایی است که سازمان های اجرا کننده در آن به کسب و کار مشغولند .
عوامل سازمانی شامل ویژگی هایی مثل کیفیت و در دسترس بودن نیروی انسانی ،مهیا بودن منابع مالی و ساختارهای مدیریتی است و برخی از مهم ترین متغییرهای عامل فناوری عبارتند از مزایاو هزینه های ادراکی از به کارگیری و مشکلات یکپارچگی نوآوری در سازمان می باشند.[ Troshani I. and Doolin B,2007 ] تروئشانی و رائو - 2007 - محرک ها و بازدارنده های بکارگیری XBRL را با استفاده از مصاحبه های همگرا بررسی نموده و سه عامل محیطی - سازمانی و نوآورانه را مرتبط داشته اند [ Troshani I. and Doolin B,2007 ].
دالین و تروشانی مباحث مرتبط با بکارگیری XBRL را مورد ارزیابی قرار داده و با استفاده از مدل محیط - سازمان - فناوری ، بر بکارگیری سازمانی XBRL تمرکز نموده اند [Warren M ,2004] در این پزوهش شرکت های حسابداری و حسابرسی بزرگ ، کارگزاران دولتی و قانونگذاران ، فروشندگاننرم افزار ، سرمایه گذاران ، تحلیلگران و سازمان های خصوصی استرالیا به عنوان ذی نفعان به کارگیری XBRL شناسایی و ارزیابی شده اند نتایج پژوهش نشان داد ، هیچ یک از گروه های ذی نفعان ضرورتی برای بکارگیری XBRL احساس نمی کردند. پژوهشگران برای بهبود بکارگیری XBRL مواردی را از جمله ایجاد و بکارگیرذی دانش ، کمک های مالی دولتی و دستورالعمل بکارگیری نوآوری پیشنهاد نمودند. ] نیکبخت، گل کار، [1390
