بخشی از مقاله
چکیده
کسب درآمد در شهرداری ها از اموری است که تاثیر عمده ای در ارائه خدمات شهری به شهروندان دارد .راهکارهای درآمد شهرداری برای شهرهای کوچک و متوسط نقش بسیار موثری در رضایت جامعه شهری، سرعت بخشیدن به توسعه و عمران محدوده های شهری و در نهایت مدیریت مطلوب شهرها خواهد داشت. مقاله حاضر برای اداره مطلوب امور شهرها با توجه به تجارب کشورهای توسعه یافته و همچنین نظرات کارشناسان به ارائه راهکارهای جدید تامین منابع پایدار برای شهرداریهای کشور پرداخته است تا به شهری پایدار با درآمد و توانمندسازی پایدار پرداخت. نوع روش تحقیق در این پژوهش، بر اساس هدف کاربردی آن، براساس ماهیت توصیفی و تحلیلی وهمبستگی می باشد. جامعه اماری شهروندان شهرهای کوچک و متوسط بوده که کل نمونه تحقیق 100 نفر بوده است و ابزاراندازه گیری پرسش نامه بوده است. کلیه پرسشنامهها مورد بازبینی قرار گرفته، و به منظور تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیات از ضریب همبستگی و رگرسیون خطی ساده استفاده شده و تجزیه و تحلیل های آماری با استفاده ازنرم افزارspss انجام میگیرد. هدف اصلی این مقاله ارائه راهکارهایی برای تامین منابع درآمدی پایدار برای شهرداری های شهرهای کوچک و متوسط است.
واژه های کلیدی :درآمد، شهرداری، عوارض شهری، توامندسازی شهرداری، شهرهای کوچک و متوسط
.1 مقدمه:
امروزه شهرداریها در اکثر کشورهای توسعه یافته به عنوان یکی از انواع دولتهای محلی، در ادارهی شهرها و عرضه کالاها و خدمات عمومی محلی، نقش مهم و برجستهای بر عهده دارند شهرداری به عنوان نهاد محلی و برخاسته از متن مردم منطقه و متولی اصلی ادارهی امور خدماتی عمرانی و نوسازی شهری ناچار است در قبال ایفای وظایف قانونی خود، به دلیل عدم وابستگی به دولت و بودجهی عمومی، به طرق مختلف و بر پایهی قانون، عوایدی را کسب و به مصرف امور مورد نظر برساند. در دهه های اخیر مدیریت شهری در ایران به طورفزآینده ای با چالشهای فراوانی روبرو بوده است که ناشی از عوامل گوناگون اجتماعی، فرهنگی، سیاسی،اجرایی، مالی و حقوقی متعددی است - معزّی مقدم،. - 1381
اولین محدودیت برای حل مسایل شهری و ناکارآمدی خدمات رسانی به شهروندان ناشی از فقدان منابع مالی کافی است . صاحبنظران مسا یل مالیه ی عمومی معیارها و راهکارهای متفاوتی برای تأمین منابع درآمدی شهرداری ها ارایه کردند. طرح موضوع خودکفایی و خوداتکّایی شهرداری ها در سال 1362 بی توجه به مبانی نظری حاکم به روابط مالی دولت و شهرداری ها و ادامه این سیاست در سالهای بعدی، شهرداری های کشور را در شرایط بغرنجی قرار داده و شماره معکوس برای کاهش سهم آنها از بودجه دولت آغاز شد .به دنبال کاهش وابستگی درآمدی شهرداری ها به دولت و با توجه به تشدید مسائل و مشکلات شهرها در نتیجه رشد جمعیت و مهاجرت ها، حجم زیاد تقاضا برای خدمات شهری و اتکای شهرداری ها به درآمدهای ناپایدار شرایط کار را برای متولیان امور در شهرداری ها دشوار کرده است بنابراین عدم برخورداری - نجاریان بهنمیری، - 1378
در میان بخشهای مختلف مدیریت شهری، تامین منابع مالی و درآمدی شهرداری ها اهمیت ویژه ای دارد زیرا از یک سو کسب درآمد شهرداری ها تاثیر عمده ای در ارائه خدمات به شهروندان دارد و از سوی دیگر فقدان درآمد کافی نه تنها سبب عدم ایجاد خدمات ضروری در شهر می شود بلکه اساسا اجرای تمامی طرح ها و برنامه های شهری را با مشکل مواجه خواهد ساخت - جمشید زاده،. - 1381 شهرداری ها برای تأمین مخارج خود، هم باید از منابع مالی داخلی و هم منابع مالی دولت بهره مند شوند ولی با بزرگتر شدن اندازه شهر، سهم کمک های دولتی می تواند کاهش یابد - عابدین درکوش، . - 1382 در همین راستا این مقاله با نگاهی به ساختار شهر و شهرداری شهرهای کوچک و متوسط راهکارهای جدیدی جهت تأمین منابع درآمدی جدید و پایدار برای شهرداری، جهت ارایه خدمات شهری مطلوب تر به شهروندان ارایه کرده است.
2. فرضیات تحقیق
به نظر میرسد بین توانمندسازی شهرداری و ارتقای درامد در شهرهای کوچک و متوسط رابطه مستقیم وجود دارد. به نظر میرسد راهکارهای توانمندسازی شهرداری تاثیری برای رسیدن به توسعه پایدار شهرهای کوچک و متوسط دارد.
3. روش تحقیق
نوع روش تحقیق در این پژوهش، بر اساس هدف کاربردی آن، براساس ماهیت توصیفی و تحلیلی وهمبستگی می باشد و مهمتر از همه، این روش وضعیت کنونی پدیده یا موضوعی را مورد مطالعه پیمایشی قرار می دهد. این روش شامل جمعآوری اطلاعات به طور مستقیم از گروهی از افراد است. به وسیله این روش اطلاعات مختلفی را چون واقعیتها, بدست آورد.در تحقیق حاضر، با توجه به اهداف موردنظر در هریک از فصول تحقیق از دو روش کتابخانهای و میدانی استفاده شده است پس از اتمام مرحله جمعآوری دادهها و اطلاعات لازم، کلیه پرسشنامهها مورد بازبینی قرار گرفته، وبه منظور تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیات از ضریب همبستگی و رگرسیون خطی ساده استفاده شده و تجزیه و تحلیل های آماری بااستفاده ازنرم افزارspss انجام میگیرد.
.4 پیشینه تحقیق
عابدین درکوش درسال - - 1382پژوهشی تحت عنوان مدیریت مالی شهر به این نتیجه رسیده است که شهرداری ها برای تامین مخارج خود، هم باید از منابع مالی داخلی و هم منابع مالی دولت بهره مند شوند ولی با بزرگتر شدن اندازه شهر، سهم کمک های دولتی می تواند کاهش یابد. علی آبادی و معصومدرسال - - 1380 با بررسی منابع درآمدی شهرداریها به این نتیجه رسیده که منابع درآمدی پایدار سهم ناچیزی در تأمین مالی شهرداری ها دارند بنابراین درآمد شهرداری ها باید در ماهیت خود به سمت منابع پایدار، منظم و قابل وصول حرکت کند و منابع درآمدی ناپایدار جای خود را در ردیف های درآمدی شهرداری ها به منابع پایدار، مستمر و قابل وصول بدهد.
سولیواندرسال - - 2003 نیز بر این باور است که ترکیب بهینه منابع مالی شهرداری ها مجموعه ای از فروش کالا و خدمات شهری، انواع مالیات و عوارض و کمک های مالی دولت مرکزی است. او همچنین با مقایسه ای که بین شهرداری شهر تهران و شهرداری های آمریکا انجام داد به این نتیجه رسید که بیشترین منبع درآمدی شهرداری شهر تهران ناشی از بخش زمین و ساختمان - فروش تراکم - است و کمکهای دولتی درصد خیلی کمی را تشکیل می دهد در حالی که درصد قابل ملاحظه ای از درآمد های شهرداری های آمریکا از منبع کمک های دولتی است, پچمن درسال - - 1987در ارزیابی مالیاتها به عنوان یک منبع عمده درآمدی، سه هدف عمده انتقال منابع از بخش خصوصی به بخش عمومی، توزیع منصفانه هزینه ها بین سطوح مختلف، و افزایش رشد اقتصادی برای مالیات ها را ارائه کرده است.
.5 مبانی نظری
شهرداری واقتصادشهری درایران دردودهه اخیر اقتصاد شهر ی درایران شهردار ، همچون اقتصاد شهرهای آن، راه زوال را پیموده؛ زیرا به طور ماهوی درباره آن فکر نشده است. البته این راه زوال، به طور یکنواخت رو به سراشیبی نبوده بلکه فراز و فرود زیادی داشته است شهرداری کلان شهرها بر خلاف دولت که وابسته به درآمد نفت است، منبع درآمدی جز اقتصاد شهری - فروش تراکم و عوارض و - نداشته و بقای سازمان و خدماتشان وابسته به پویایی و پایایی اقتصاد آن است. مصوبه خودکفایی شهرداری های کلان شهرها و کاهش کمک های دولتی در دهه 60 موجب رواج کج اندیشی در اقتصاد شهری گشت این کج اندیشی به صورت غلبه رشته اقتصاد خرد در اقتصاد شهری بروز کرد.
وظایف شهرداری ها ایران در وضعیت کنونی
بر اساس ماده 55 قانون شهرداری ها، مهمترین وظایف شهرداری های کشور شامل موارد زیر میباشد - منصور،: - 1388 .1 ایجاد خیابان ها، کوچه ها، میدان ها، باغ های عمومی، مجاری آب و توسعه معابر در حدود قوانین موضوعه. .2 تنظیف و نگهدای و تسطیح معابر و انهار عمومی و مجاری آب ها و فاضلاب و تنقیه قنوات مربوط به شهر و تامین
آب و روشنایی به وسائل ممکنه. .3 مراقبت و اهتمام کامل در نصب برگه قیمت بر روی اجناس و اجرای تصمیمات انجمن نسبت به ارزانی و فراوانی خوارو بار و مواد مورد احتیاج عمومی و جلوگیری از اجناس فاسد و معدوم نمودن آنها. 4. مراقبت در امر بهداشت ساکنین شهر و تشریک مساعی با موسسات وزارت بهداری در آبله کوبی و تلقیح واکسن و غیره برای جلوگیری از امراض ساریه. 5. جلوگیری از گدایی و واداشتن گدایان به کار و توسعه آموزش عمومی و غیره. 6. اجرای تبصره 1 ماده 8 قانون تعلیمات جاری و تاسیس موسسات فرهنگی، بهداشتی و تعاونی. 7. حفظ و اداره کردن دارایی منقول و غیرمنقول شهرداری و اقامه دعوی بر اشخاص. 8. برآورد و تنظیم بودجه و متمم بودجه و اصلاح بودجه و تفریغ بودجه شهرداری و تنظیم برنامه ساختمانی و اجرای آن.
