بخشی از مقاله
چکیده :
یکی از عوامل تاثیر گذار در گرایش نوجوانان و جوانان به اعتیاد، نحوه تربیت آنها در محیط خانواده می باشد و همینطورکیفیت ارتباط والدین با فرزندان سهم مهمی در این خصوص دارد.والدینی که دارای تفکر منطقی بوده و در رفتار خود از معیار های اصولی خاصی پیروی می نمایند سهم بسزایی در پیشگیری از اعتیاد فرزندان خود دارند.در این مقاله پس از بررسی اسناد موجود در این زمینه و مقایسه ی دیدگاه های مختلف در خصوص اعتیاد و نقش خانوده ها در پیشگیری یا دامن زدن به آن ،ضمن تائید اثر گذاری و نقش والدین در گرایش یا عدم گرایش فرزندان به اعتیاد ، نکات مهمی در خصوص کمک به نقش تربیتی والدین در راستای پیشگیری از اعتیاد فرزندان استخراج شده که تقویت اعتماد به نفس نوجوانان و جوانان ، ایجاد پل عاطفی با آنها ، پرهیز از مقایسه دوران نوجوانی خود با فرزندان پرهیز از هرگونه سخت گیری یا سهل گیری در برخورد با آنها - تسامح و تساهل رفتاری - ،ایجاد مسئولیت پذیری در آنان ، ایجاد شادابی و برانگیختن جو منزل و ..از مهم ترین آنها می باشد.
اعتیاد چیست؟ اعتیاد را به عادت کردن، خو گرفتن، و خود را وقف عادتی نکوهیده کردن معنا کرده اندبه; عبارت دیگر تسلیم به ماده مخدّر .که از نظر جسمی و یا اجتماعی زیان آور شمرده می شود، اعتیاد نام دارد در سال 1950 سازمان ملل متحد تعریف زیر را برای اعتیاد به مواد مخدر ارائه کرد: اعتیاد» به مواد مخدّر عبارت است از مسمومیت تدریجی یا حادی که به علت استعمال مداوم یک دارو اعم از طبیعی یا ترکیبی ایجاد می شود و به حال شخص و اجتماع زیان آور است.« اگر نیم نگاهی به پیامدها و عوارض اعتیاد به مواد مخدّر بیندازیم خواهیم دید که پیامدهای اعتیاد جامعه، فرد و خانواده را از نظر اقتصادی، اجتماعی، روانی و جسمی در برمی گیرد.
از مهم ترین عوارض جسمی اعتیاد به مواد مخدّر می توان به ناراحتی های عصبی، بی اشتهایی، اضطراب،. ریزش مکرّر آب از بینی و چشم، ناراحتی عضلانی و فشار شدید در ستون فقرات، لاغر شدن و مانند آن اشاره کرد در گستره اقتصادی برخی پیامدهای ناشی از اعتیاد به مواد مخدّر عبارتند از: بیکاری، ضعف مالی در ازای خرید و مصرف مواد، لطمه به اقتصاد .و جامعه و خانواده اما عوارض روانی و شخصیتی ناشی از اعتیاد به مواد مخدر فراوانند; از جمله: ضعف اراده، بی توجهی به مسئولیت های فردی، ضعف شخصیت، ضعف عاطفه، عصبی بودن، به هم خوردن تعادل روانی، شخصیت نامتعادل و متزلزل، و ضعف اعتماد به نفس. همچنین در زمینه اجتماعی می توان به عوارضی مانند بی توجهی به مقرّرات جامعه، ضعف نیروی کار جامعه، بی نظمی و بی اعتمادی در جامعه، ضعف بنیاد خانواده، افزایش .انحرافاتی مانند: دزدی، فحشا و تکدی گری اشاره کرد.
مهم ترین هدف و محور اصلی مباحث مقاله حاضر علل گرایش به اعتیاد می باشد، که می توان در سه حیطه فردی، اجتماعی و خانوادگی به .آن ها پرداخت.مشکلات روانی، کنجکاوی، ضعف اراده، فرار از زندگی تکراری، انگیزه های درمانی، و شخصیت نابهنجار فرد مهم ترین علل فردی گرایش به .اعتیاد می باشند در قسمت علل خانوادگی می توان به کمبود محبت در خانواده، تبعیض بین فرزندان، آزادی بی حد، محدود کردن بی حد فرزندان، رفاه بی حد اقتصادی در خانواده، فقر، و نابسامانی های خانواده اشاره کرد.
همچنین برخی از علل اجتماعی گرایش به اعتیاد عبارتند از: در دسترس بودن مواد مخدّر، بیکاری، نابرابری های اقتصادی و اجتماعی، محیط جغرافیایی و محله زندگی نامناسب، ضعف قوانین و ضعف اجرای آن، دوست .ناباب، و ضعف دینداری در جامعه از آن رو که دامنه علل گرایش به اعتیاد و دامنه و گستردگی عوارض ناشی از آن بسیار وسیع و فراگیر می باشد، پیشگیری، شناسایی و از بین بردن علل گرایش به اعتیاد ضروری است; زیرا همان گونه که گذشت، پیامدهای ناشی از اعتیاد بسیار خانمانسوز و بنیان شکن هستند و درمان پس از اعتیاد نسبت به پیشگیری کاری به صرفه نخواهد بود.
البته این بدان معنا نیست که افراد معتاد را درمان نکنیم، بلکه بدان معناست که پیش از ایجاد اعتیاد در فرد، زمینه های گرایش به آن شناسایی شوند و با استفاده از مطالعات کارشناسانه در ابعاد و تخصص های گوناگون، در از بین بردن زمینه ها تلاش نماییم. اگر به بُعد اقتصادی توجه کنیم خواهیم دید که هزینه پیشگیری از درمان کمتر خواهد بود; چرا که برای تهیه مواد مخدّر ارز هنگفتی از کشور خارج می شود. همچنین برای کشف و مبارزه با آن و نیز مداوای معتادان هزینه های بالایی صرف می گردد. مقاله حاضر با توجه به اهمیت و مفید بودن پیشگیری نسبت به درمان، به بررسی علل گرایش به اعتیاد در سه بُعد فردی، اجتماعی و خانوادگی می پردازد،
مقدمه :
مواد مخدر چیست؟
یک مفهوم اجتماعی ویک مفهوم فیزیکی دارد ماده ی مخدر مفهوم اجتماعی آن بستگی به نوع فرهنگی دارد که آن را توصیف می کند .مفهوم فیزیکی آن به یافته های علمی وتایید آن درآزمونهای تجربی مربوط می شود. ماده ی مخدر ماده ای است دارای خواص واثرات معین که قابل اندازه گیری است اما اثرات آن ممکن است با چار چوب ذهنی مشهود کننده یکسان نباشد.ماده ی مخدر به معنای ماده ای که به میزان زیاد بر ذهن اثر می گذارد مورد تاکید دانشمندان علوم اجتماعی است.این ماده بر .کارکرد ذهن و وضع روحی وعاطفی واحساسات وادراکات وفرایند تفکر تاثیر می گذارد استفاده ی خوراکی این مواد تقریبا در همه جای دنیا مرسوم بوده است.
سابقه ی مصرف نوشیدنی های الکلی به ده هزار سال می رسد،مصرف برگ کوکائین وشیره ی خشخاش و برگ ماری جوانا ودانه های قهوه وبرگ چای برای رفع خستگی ودریافت برخی اثرات روانی دربین اقوام .مختلف جهان رایج بوده است بومیان مناطق مختلف جهان این مواد را می جویند یا می خورندوبه اثرات منفی آن توجه داشتند.به تدریج مصرف این مواد از شکل مرسوم فرهنگی خارج شد وبه دفعات بیش از اندازه ودرشرایط غیر متعارف فرهنگی مصرف شد .دولت های ملی ومحلی به تدریج با وضع قوانین .مختلف تملک وفروش یا مصرف مواد مذکور خارج از چارچوب مقررات را غیر قانونی اعلام کردند مصرف این مواد را جز در موارد پزشکی وغیر قانونی اعلام کردند.
این نکته قابل ذکر است که مصرف این مواد ایران بسیاری از کشورها از جمله بر اساس تاثیراتی که روی مغز می گذارد متفاوت است.برخی از مواد مخدر مراکز عصبی را تسریع می کنند مانند کوکائین وامفتامینوکافئین برخی مواد مانند نیکوتین سیگار اثرات دیگری غیراز تحریک مراکزعصبی ایجاد می کنند.مواد دیگری مانندتریاک ومشتقات آن فعالیت مراکز .عصبی را کند می کنندودسته ی دیگری ازمواد مخدر مانند الکل وباربیتوراتها والیوم ومانند آن بر کاهش احساس اضطراب تاثیر می گذارند هالوسینوز ن هایا موادتوهم زا ادراک را متاثرمی سازدوافرا رادچار توهم میکنند.ال اس دی.مسکالین وسیلوسیبین ازاین دسته مواد هستند.ماری جوانا و حشیش نمونه ی دیگری از این دسته مواد هستند که تاثیرات متفاوتی می گذارندامامردم جامعه هر یک ×ازموادمذکورراباانگیزه های متفاوتی مصرف می کنند.
عوامل زمینه ساز مستعد کننده اعتیاد
اعتیاد یک بیماری زیست شناختی، روانشناختی و اجتماعی است عوامل متعددی در اتیولوژی سوء مصرف و اعتیاد موثر هستند که در تعامل با یکدیگر منجر به شروع مصرف و سپس اعتیاد می شوند. عوامل موثر بر فرد، محیط فرد و کلیه علل و عوامل درهم بافته ای هستند که بر یکدیگر تاثیر می گذارند. درک کلیه علل و عوامل زمینه ای موجب می شود تا روند پیشگیری، شناسایی، درمان و پیگیری به طور هدفمند .طرح ریزی شود :بنابراین، آشنایی با عوامل زمینه ساز مستعد کننده در مقابل آن از دو جهت ضرورت دارد.
- 1 شناسایی افراد در معرض خطر اعتیاد و اقدامهای پیشگیرانه لازم برای آنان؛
-2 انتخاب نوع درمان و اقدامهای خدماتی، حمایتی و مشاوره ای لازم برای معتادان .
