بخشی از مقاله
چکیده
یکی از راهکارهاي تحقق عملی شعار اصلاح الگوي مصرف، بهره مندي از نخبگان و پرورش قدرت خلق ایده و توجه به نوآوري هاي درون سازمانی می باشد، چرا که نوآوري در سازمان می تواند همان میزان مصرف یا همان میزان تولید را اما بسیار کم هزینه تر فراهم آورد. امروزه تمامی مدیران سازمان ها و بنگاه هاي اقتصادي بر این باورند که مهم ترین نهاده تولید در جهت ارائه کالاها وخدمات سرمایه هاي انسانی می باشند. از بین سرمایه هاي انسانی موجود در سازمان ها وکارخانجات تنها عده کمی ازآنها مانند موتور محرکی در سیستم بوده و کل مجموعه را به جلو حرکت می دهند که از آنها به عنوان استعدادهاي سازمانی یاد می کنیم. بنابراین با عنایت به اهمیت چند بعدي نوآوري در سازمان ها با استفاده از تحلیلی روان شناختی با ویژگی هاي روانی این افراد آشنا شده و راهکارهاي شکوفایی علمی استعدادهاي سازمانی را بیان می گردد تا بتوان از منافع آن جهت اصلاح الگوي مصرف بهره مند گردید.
واژگان کلیدي: انگیزش درونی، خودمختاري، شیفتگی، منابع انسانی نوآور، هوش هیجانی.
-1 مقدمه
منابع انسانی یک جنبه بسیار مهم در سازمان هاست که رشد هر سازمانی در گرو توسعه و تعالی منابع انسانی آن سازمان می باشد. در دنیاي امروز که صنایع، شرکت ها و سازمان ها، با بهره گیري از تکنولوژي و دانش رشد فزاینده اي را دارند، اهمیت منابع انسانی بیش از بیش جلوه می نماید. براي اینکه از دانش، تکنولوژي و نوآوري در سازمان خود بهره مند شویم لازم است که در ترکیب منابع انسانی خود تجدید نظر کرده و از کارمندانی استفاده نماییم که نوآور تر، پویا تر و جلو برنده می باشند که آنرا منابع انسانی نوآور - استعدادهاي سازمانی - می نامند. روان شناسی به عنوان علمی که با عامل انسانی سر و کار دارد، به بررسی رفتارهاي متفاوت و در حیطه هاي مختلف زندگی انسان علاقه مند است و می تواند در حیطه بکارگیري و حفظ نیروهاي انسانی نوآور نیز جریان ساز باشد. به هر حال استعدادها با ویژگیهاي روان شناختی خاص خود، تحت تأثیر سازمان و مدیریت خود قرار می گیرند. یک کارمند نوآور در سازمان، مواردي را بررسی می کند که ممکن است سایر اعضا براي آن ارزش قائل نباشند. حفظ و نگهداري این نیروها نیاز به تفکر و زمان دارد، اینکه نیازهاي فطري روان شناختی آنان را شناخته و در جهت ارضاء و پرورش آنان اقدام کنیم.
-2 اهمیت منابع انسانی نوآور در سازمان
اهمیت منابع انسانی به عنوان مهمترین عامل تولید کالا و ارائه خدمات در سازمان ها، شرکت ها و بنگاه هاي اقتصادي امري بدیهی و ضروري به نظر می رسد؛ اما در دنیاي امروز که بسیاري از شرکت ها به واسطه ایجاد نوآوري هاي فناورانه و خلاقیت هاي سازمانی، با رقابت فزاینده اي مواجه هستند؛ ضرورت توجه به سرمایه هاي انسانی و منابع انسانی نوآور - استعدادهاي سازمانی - بیش از پیش ضروري جلوه می نماید. در این شرایط که اولویت هاي بازار، کسب و کار و به طور کلی نیازها تغییر نموده است، سازمان ها می بایست موتورهاي محرکی داشته باشند تا گوي سبقت را از رقیبان خود ربوده و به طور فزاینده اي رو به جلو حرکت نمایند.
عاملی که می توان از آن به عنوان موتور محرك سازمان ها نام برد، استعدادها یا منابع انسانی نوآور در سازمان ها می باشند. همانطور که در الگوهاي اقتصادي1 امروز نیز متغیر دانش به منابع انسانی وارد شده و به عنوان متغیري درون زا - نه برون زا - در دل آن جاي دارد و بدین ترتیب می توان تأثیر منابع انسانی نوآور را به لحاظ اقتصادي در تولید برسی نمود. نخبگان هر جامعه هستند که تولید کننده علم، نوآوري و شکوفایی می شوند و آن جامعه را به پویایی و تحرك وا می دارند و سازمان ها هم به مانند هر جامعه اي کوچک با سیستم مختص به خود، براي حفظ و ارتقاي موقعیت خود نیاز به استعدادها و نخبگان دارد. پس نیاز است که در مرحله اول استعدادهاي متناسب با نیاز سازمان خود را شناسایی و جذب کرده و در مرحله بعد که آموزش ها و مهارت هاي تخصصی لازم به آنها داده شد، آنها را حفظ نموده و اجازه ندهیم که دیگران استعدادهاي سازمان ما را تسخیر نمایند.
.1 الگوي رشد سولو
اکنون در کشور بسیاري از سازمان هاي دولتی یا غیر دولتی به نحو مطلوب و ایده آلی و با دقت نظرهاي خاص خود، استعدادها را شناسایی و جذب نموده ولی پس از مدتی شاهد آن هستیم که دیگر اثري از حضور آنها در سازمان نیست. این بدان معنی است که نتوانستیم شرایط را براي حفظ آن استعداد فراهم سازیم. پس هر چند که جذب استعدادها، شرط لازم در جهت خلاقانه نمودن سازمان ها می باشد ولی شرط کافی نیست و از آن مهم تر حفظ و نگهداري استعدادها و بهترین هاي سازمان می باشد.
-3 شناخت ویژگیهاي روحی- روانی منابع انسانی نوآور
وقتی در سازمانی صحبت از استعداد می شود، تلقی باطلی در افکار عمومی رایج است که معمولاً استعداد را مترادف را خلاقیت در نظر می گیرند، اما مفهوم استعداد بسیار پیچیده تر و در بردارنده مفاهیمی چون داشتن افق هاي نوي فکري ، تفکر واگرا ،کمال طلب بودن و... است که خلاقیت یکی از آنها می باشد. ویژگی افراد خلاق ، بارها و بارها در کتاب ها و مقاله ها بیان شده1 اما در اینجا نگارندگان خصوصیات استعدادها را مفاهیمی جامع تر و کلی تر را شامل می شود، بیان می نمایند. با این رویکرد، در جهت ارائه راهکارها به منظور حفظ و توسعه استعدادها در سازمان، در ابتدا برخی از مهمترین ویژگی هاي روانشناختی این افراد را بر اساس تحلیلی روانشناسانه بر می شماریم
-1-3 فعالیت بر مبناي انگیزش درونی
انگیزش درونی، گرایش فطري پرداختن به تمایلات و به کاربردن توانایی ها در انجام کار و جستجو کردن چالش هاي بهینه و تسلط یافتن به آنهاست. - دسی و ریان، 1985، - 1024 - 1037 در سازمان استعدادها به صورت درونی برانگیخته شده و فعالیت می نماید و به خاطر استعدادي که دارد فعالیت او به خاطر علاقه و احساس لذتی است که از انجام دادن آن فعالیت کسب می کند. حال اگر در این شرایط پاداش هاي در نظر گرفته شده براي او به جاي پاداش هاي درونی، پاداش هاي بیرونی باشد، انگیزش درونی او براي آن فعالیت تضعیف خواهد شد. چیزي که آن را زیان هاي نهفته پاداش می نامیم. - لپر و گرین، - 1978 زیرا جامعه ما معمولاً پاداش ها را کمک دهنده هاي مثبت به انگیزش در نظر می گیرد. مدیران انتظار دارند وقتی از پاداش ها استفاده می کنند، انگیزش و رفتار دیگران را براي فعالیتی خاص افزایش دهند، اما نمی دانند که با انجام چنین کار ناخواسته اي انگیزش درونی آنها براي آن فعالیت تضعیف می شود.پس ارائه پاداش به کارمندي که فعالیتی را که برایش به صورت درونی جالب است انجام می دهد ،معمولا انگیزش درونی آینده اورا تضعیف می کند.
-2-3 خود مختاري
.1 برخی از ویژگیهاي افراد خلاق عبارت است از: سماجت در موضوعات مورد علاقه، قادر به تحمل تنهایی، شوخ طبعی، تخیل خلاق، جویاي تنش و تعارض، خود انضباطی، بلند اندیشی، صزاحت و قاطعیت، برخوداري از تفکر منطقی، ابتکار و اصالت، کنجکاوي و غیره می باشد. - سام خانیان، - 1381
