بخشی از مقاله
چکیده
خلاقیت و ایده پردازی از ملزومات آموزشی است که می بایست به آن در آموزش و پرورش دانش آموزان پرداخت تا نیروی انسانی خلاق تربیت شود. این امر از آنجا نشات می گیرد که خلاقیت قابل آموزش است و می توان با استفاده از روش های گوناگون به بهبود آن پرداخت. مهم تر از آن این مسئله است که خلاقیت رابطه ای دوسویه با موضوعات همچون تربیت نیروی انسانی خلاق برای کنار آمدن با مسایل اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی دارد.
مفهوم اقتصاد مقاومتی به عنوان مفهومی ناب که توسط رهبر انقلاب حضرت آیت االله خامنه ای به عنوان چراغ راه برای شکوفا نمودن اقتصاد کشور معرفی شده است شناخته می شود. حال آنکه باید تمامی دستگاههای اجرایی کشور که شامل دستگاههای مرتبط با آموزش و پرورش نیز می شود در راه به انجام رساندن این مفهموم همت بگمارند. ازاین رو هدف از این نگارش این است تا به تبین رابطه خلاقیت و آموزش آن بر اقتصاد مقاومتی بپردازیم. در این کوتاه نگارش به بررسی مبانی خلاقیت می پردازیم و همچنین بررسی می نماییم که خلاقیت چگونه می تواند به هر چه شکوفاتر شدن و عملی تر شدن اقتصاد مقاومتی کمک بکند.
مقدمه :
زندگی پویا و با نشاط شروعی برای زندگی معنوی و نیل انسان به کمال می باشد و این امر در گرو فاکتورهای بسیاری است که در میان آن ها خلاقیت و ایده پردازی خودنمایی می کنند. به عبارتی دیگر، خلاقیت و نوآوری لازمه ی استمرار زندگی انسان در رویارویی با چالش ها می باشد. خلاقیت و ایده پردازی به دلیل اینکه با توانمند سازی نیروی انسانی برای مسئولیت پذیری در ارتباط است در جوامع مختلف از اهمیت بالایی برخوردار می باشد.
دلیل این امر این است که در جوامع مختلف خلاقیت را پیش زمینه جامعه ای موفق می دانند، زیرا افراد خلاق که از قدرت ایده پردازی بالایی برای انجام امور خود بهره می برند، می توانند مسئولیت های خود را به نحو بهتری انجام دهند و به موفقیت های بهتر و بیشتری نائل آیند. فراتر از این میتوان به توانمندی افراد خلاق در اتخاذ تصمیم های درست در شرایط خاص اشاره داشت.
این امر از ماهیت خلاقیت و ایده پردازی ایجاد میشود که هر آنچه شخص از میزان بالاتری نسبت به این موارد برخوردار باشد، می تواند بیشتر با شرایط کنار آید و وضعیت موجود را درک نماید و به ارایه راهکار خلاق و مؤثر دست بزند. توین بی فیلسوف انگلیسی، حیات و زوال جامعه را در گرو چگونگی استفاده از خلاقیت و پرورش آن در افراد می داند علاوه بر تأکید بر بعد فردی خلاقیت، از نظر ماهیت آن را قابل آموزش می داند. همه افراد قابلیت خلاق بودن را زمانی به دست خواهند آورد که روش های صحیح تفکر به آنها آموزش داده شود. در این راستا، نظام آموزشی می تواند نقش بسزایی در پرورش افراد خلاق در جامعه داشته باشد.
به عقیده شهر آرای - 1375 - آموزش و پرورش باید به تربیت افرادی همت بگمارد که آماده شناخت و مقابله با موقعیت های دشوار و ناشناخته باشند و همچنین توانایی اندیشیدن، خلاقیت و نو آوری را داشته باشند. از این رو، آموزش و پرورش میتواند با فراهم آوردن زمینه پرورش خلاقیت و بهره مندی صحیح و مناسب از توانایی ها و استعداد های افراد زمینه ساز توسعه فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی در جامعه شود. علاوه بر این، برای حفظ پویایی خود نیز نیازمند بهره مندی از خلاقیت است.
خلاقیت به دلیل ماهیت چندگانه ای که دارد می تواند در مسائلی همچون ''تعلیم و تربیت''، ''فرهنگ''، ''اقتصاد و معیشت'' و ''علم و فناوری'' وارد شود. این وابستگی از طریق آموزش خلاقیت قابل اجراست. از دید بسیاری از پژوهشگران، آموزش خلاقیت فرصت ساز است و موجب آن می شود که افراد فرصت های مختلف را شناسایی و در شرایط خاص با بینشی متفاوت به تولید ایده و نظریه بپردازند و مشکل مورد نظر را رفع نمایند. افراد متخصص در بحث آموزش خلاقیت و ایده پردازی آن را به نحوی قابل تزریق به بدنه آموزش و پرورش می دانند. از این رو، ارائه محتوایی برای آموزش خلاقیت در مراکز آموزش، قابل انجام و استفاده از فواید آن قابل دسترسی است. در این راستا، ارتقای نظام آموزشی و فراهم کردن زمینه پرورش افراد خلاق در گرو شناخت دقیق موقعیت کنونی است تا شاهد تحولی اساسی و عمیق در نظام آموزشی باشیم.
آگاهی بخشی و تربیت نیروی انسانی متفکر و خلاق، نخبه پروری و پرورش استعدادها درجهت تربیت افراد خلاق و کارآمد عامل مهمی دربرآوردسازی اهداف جمهوری اسلامی ایران و نیل کشور به سوی موفقیت های بین المللی می باشد چنانچه ضریب توسعه انسانی یکی از مهمترین عوامل تاثیر گذار در شکوفایی اقتصادی میباشد. این مهم در امر "اقتصاد مقاومتی" از چنان اهمیت بالایی برخوردار است که مقام معظم رهبری - مد ظله العالی - در دیدار خود در تاریخ 1392/6/26 با فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در باب ضرورت پرورش صحیح استعدادهای انسانی فرمودند "استعدادها را باید پرورش دهیم.
همه کس چه اهل علم، چه اهل تکنولوژی، چه اهل ابتکار، چه اهل مسایل فنی در هر سطحی باید احساس بکند که بار سازندگی بر دوش آنهاست. ماخودمان باید کشور را بسازیم؛ کسی کشور را برای ما آنچنان که مورد نیاز ماست نخواهد ساخت." این امر شاید بر کمتر کسی پنهان باشد که یکی از وجههای اصلی در تحقق تصمیمهای مهم، نیروی انسانی کارآمد است. از این رو، این امر نباید در مورد اقتصاد مقاومتی فراموش شود.
منابع انسانی کارآمد را می توان شاه کلید تحقق اقتصاد مقاومتی دانست. در این صورت توانمندسازی نیروی انسانی می تواند زمینه تحقق آرمان های اقتصاد مقاومتی را میسر نماید و آن را تسهیل بخشد. با تحقق زیرساخت ها و ملزومات؛ توانمندسازی نیروی انسانی به منظور پیشبرد اهداف اقتصاد مقاومتی قابل آموزش و پرورش است. دراین صورت است که می توانیم افرادی خلاق و مستعد پرورش دهیم تا به اهداف تعیین شده اقتصاد مقاومتی نایل آییم. از آنجا که پایین بودن میزان خلاقیت و نو آوری یکی از نقاط ضعف اقتصاد کشور به حساب می آید، آموزش و پرورش میتواند با تربیت و پرورش افراد خلاق به حل این معضل کمک کند.
در آموزش خلاقیت و پرورش افراد خلاق، سیستم آموزشی باید شرایطی را فراهم آورد تا دانش آموزان دست به طرح جدید و نوآوری بزنند و به نوعی شاگردان را وادار به برنامه ریزی و ایجاد طرح جدید کنند تا ارائه دهنده پاسخی مناسب به مسائل پیش رو باشند. به تعبیری می توان گفت تحولات اساسی و رشد و بالندگی به مدد نیروی توانمند و کارآمد امکان پذیر است.
افراد خلاق می توانند با شناسایی آسیب های اقتصادی با طرح ایده هایی نو و خلاقانه و همچنین راه اندازی کسب و کارهایی جدید و نوآور در راستای نیل به اهداف اقتصاد مقاومتی اقدام نمایند. جوانان ما به عنوان سرمایه های ارزشمند درونی باید به این باور دست یابند که قادر خواهند بود به کمک اقتصاد دانش بنیان و به تبع آن به توسعه کشور کمک کنند. در واقع خلاقیت و نوآوری ضرورت استمرار زندگی پویا و با نشاط است و به عبارتی دیگر به عنوان یک امر و نیاز زیر بنایی زندگی بشر محسوب می شوند.
بهبود و پرورش توانایی تفکر و خلاقیت افراد زمینه ساز اصلی نیل به نیروی کارآمد انسانی برای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی می باشد. امروزه نیروی کارآمد انسانی حرف اول را در دستیابی به اقتصاد پویا و قوی در سطح جهانی میزند. اقتصاد مقاومتی به عنوان شیوه پویا از اقتصاد در برخورد با مسایل و مشکلات نیازمند افراد کارآمد است تا بتوانند اصول آن را پیش ببرند. در حقیقت، فراهم کردن زمینه های فعالیت نیروی انسانی و همچنین تشویق و توانمند سازی آن ها به عنوان اساسی ترین پیش نیاز های اقتصاد مقاومتی محسوب می شود.
به بیانی دیگر، هر گونه تلاش دانش بنیانی در راستای مؤثر و خلاق نمودن آموزش از اهمیت بسزایی در این میان برخوردار است. امروزه با توجه به ضرورت اهمیت اقتصاد مقاومتی در کشور، نظام آموزشی میتواند با برگزاری کارگاه هایی با محوریت خلاقیت و تفکر که دارای اهمیت بالایی در نظام آموزشی خلاقیت محور است نیروی انسانی خلاق را برای انجام هر چه بهتر اقتصاد مقاومتی تربیت کند و آن ها را آماه ورود به بازار کار کنند تا به مدد به کارگیری آموزش های داده شده در زمینه خلاقیت و ایده پردازی به تحقق اقتصاد مقاومتی جامه عمل بپوشند و از میوه شیرین اقتصاد مقاومتی بهره مند شد.
پژوهشگران این پژوهش دو عامل مهم در تحقق کامل اقتصاد مقاومتی را تربیت نیروی کارآمد و خلاق و آگاهی بخشی به اقشار مختلف جامعه به ویژه نوجوانان جامعه که آینده سازان ایران اسلامی هستند می دانم. بنیاد ملی نخبگان به عنوان ارگان فرا وزارتخانه ای محسوب می شود که متولی امر نخبه پروری و به تبع آن نیروی کارامد خلاق برای اداره کشور می باشد. با در نظر گرفتن پتانسیل بنیاد ملی نخبگان می بایست به امر آگاهی بخشی و تربیت نیروی انسانی کارامد همت بگماریم. برای مثال بنیاد نخبگان فارس همت به برگزاری مدارس فصلی خلاقیت و ایده پردازی برای دانشآموزان متوسطه اول گماشته است.
در این مدارس به ارایه یکسری آموزش ها و مهارت های مهم در قالب آموزش های کارگاهی، مسابقات خلاقیت، بازدید های علمی و طرح هایی از این قبیل می پردازیم. نتایج به دست آمده از پژوهش های انجام شده در هسته پژوهشی وابسته به این طرح حاکی از بهبود فرایند تفکر و خلاقیت این دانش آموزان دارد. رصد میزان توجه دانش آموزان به موضوعات گوناگون یکی از مهم ترین فرصت هایی است که مدارس فصلی خلاقیت و ایده پردازی در اختیار برنامه ریزان آموزشی می گذارد تا زمینه برنامه ریزی و پوشش نقصآنهای موجود را فراهم آورند.
علاوه بر این، برگزاری مدارس فصلی خلاقیت و ایده پردازی امکان شناخت استعداد ها، علایق و موضوعات مورد توجه یا اغفال دانش آموزان و همچنین پیاده سازی روش های مطالعاتی را در اختیار پژوهشگران و رصدگران آموزش می گذارد . ما معتقدیم اگر به آگاهی بخشی و تربیت نیروی انسانی در رابطه با اعمال اقتصاد مقاومتی همت بگماریم میتوانیم به پیشرفت های مهمی دست یابیم.
