بخشی از مقاله
چکیده
فناوری اطلاعات وضعیت های متفاوتی را از گذشته شکل داده اند و این خود باعث ایجاد چالش هایی در این زمینه می شود. هدف این پژوهش شناسایی موانع و مشکلات استفاده از فناوری اطلاعات در مدارس است.روش تحقیق پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت تحلیلیB توصیفی می باشد که در آن از منابع اسنادی و کتابخانه ای استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که فناوری اطلاعات و ارتباطات یک عامل پیش برنده اهداف آموزش است که این موانع جدا از کلاس و معلم و دانش آموز و عوامل وابسته به آن نیست.
-1 مقدمه:
فناوری اطلاعات معنایی گسترده دارد و در برگیرنده ی بسیاری از جنبه های محاسباتی و فناوری می باشد. با افزایش چشمگیر تنوع تجهیزات و خدمات مربوط به فناوری اطلاعات ، مدیریت خدمات ارائه شده در این حوزه ها به چالش هایی روبه رو شده است. فناوری اطلاعات متشکل از چهار عنصر اساسی انسان، سازوکار، ابزار و ساختار می باشد و اطلاعات در آن از طریق زنجیره ارزش و متصل این عناصر ایجاد می شود جریان یافته است. فناوری اطلاعات واسطه ای است که امکان بیان طیف گسترده ای از اطلاعات ، اندیشه ها و مفاهیم را فراهم نموده و در جهت افزایش توانایی های اندیشه انسان تکوین شده است. توسعه آن مستلزم هدایت و تولید و گسترش و تقویت اطلاعات و نوآوری در فناوری های سخت افزاری و نرم افزاری میباشد.
فناوری های جدید که به وجود می آیند با خود نیز چالش ها و موانعی به همراه دارند که برای بهبود کیفیت و رشد همه جانبه باید راه های پیش گیری و بهبود در این موانع را یافت و آن ها را به فرصتی جهت گسترش و ارتقاء آموزش در مدارس هدایت نمود. اهمیت این موضوع به این ذلیل است که اگر نتوان این مسائل را به خوبی حضم نمود باعث ایجاد مشکلاتی پیچیده و گسترده تر و به مرور موجب بی انگیزگی و کاهش راندمان در سیستم خواهیم شد.
هدف از استفاده از فناوری اطلاعات و تکنولوژی جدید بهبود وضع موجود و سهل کردن راه رسیدن به وضع مطلوب در جهت آرمان های هر نظام آموزش می باشد که با تحلیل عوامل بازدارنده در کاربرد فناوری اطلاعات - فاوا - به نوعی پیش گیری و تغییر وضعیت موانع به فرصت های نو و تازه برای هر چه بهتر رسیدن به اهداف نظام آموزش است. از این رو با مشکلات و موانع حاصله از تکنولوژی جدید رو به رو شدیم که در جهت حذف آنان به تدوین این مقاله دست زدیم.
در این پژوهش بعد از معرفی فناوری اطلاعات و ارتباطات و بیان اهمیت آن به عنوان ابزاری جدید با عنوان تسهیل کننده برای آموزش به بررسی عواملی که مانع استفاده از این فناوری نوین در امر آموزش می شود بپردازیم و همچنین با بیان و ارائه راه حل هایی بتوانیم تا حدودی این عوامل بازدارنده را با بررسی منشا آنها برطرف کنم. این عوامل انگیزه ای شد که به نگارش این مقاله اقدام کنیم که با این وجود فناوری اطلاعات و ارتباطات می تواند به عنوان ابزاری جدید با جایگزین و با همراه کردن روش های سنتی که تعامل یک طرفه به همراه داشت و معلم سخنران صرف بود، نقص های آن روش را رفع و به تولید روش توأم و متنوع دست زند و کلاس را از حالت خسته کننده و کسل وار به محیطی جذاب و با نشاط تبدیل کند.
اما لازم به ذکر است که عوامل خود ساخته ای وجود دارد که عمدی و غیرعمدی مانعی بر سر راه هستند. لذا این انگیزه در ما ایجاد شد که در جهت شناسایی و پیش گیری این عوامل برآیم تا آموزش و تدریس در مدارس یک فرآیند تکاملی و دو طرفه شود. لوونستین - Lowenstein - 2001 - در خصوص نقش فناوری اطلاعات در اموزش چنین بیان می کند:کلیک،کلیک،کلیک،این صدای آموزش در قرن بیست ویکم است، در دست هر محصل ماوسی وجود دارد - . - 38
در این زمینه مطالعات بسیاری صورت گرفته است که خلاصه آن به این شرح می باشد: رضائیان - - 1387 به بررسی رهیافت عدالت با موضوع ارتباطات افسانه ای و سازمانی چالش های فناوری اطلاعات پرداخته و بدین منظور ابتدا فرصت های نظیر انسجام سازمانی مبتنی بر فناوری اطلاعات و خلاقیت مبتنی بر فناوری اطلاعات و خلاقیت و برخی تهدیدات چون کاهش غنایی اطلاعاتی، عدم ارضای نیاز مطرح شدن و نیاز اجتماعی و جلب اعتماد و ایجاد تنیدگی را مورد بررسی قرار داده است که به رهیافت های اخلاقی در تصمیم گیری ها اشاره می شود.
جامعی ندوشن - - 1388 به بررسی وضعیت ایران در سال 88 و مشکلات پیش روی آن به عنوان جامعه در حال توسعه و مواجهه با فناوری اطلاعات و ارتباطات و نقش موثر والدین در مسیر توسعه جامعه و تعلیم و تربیت نسل های آینده پرداخت و به این نتیجه رسید که باید به آموزش فناوری اطلاعات و ارتباطات به والدین پرداخت تا جامعه بتواند با بهره گیری از فناوری اطلاعات زندگی بهتر و رفع نیاز ها بیشتر صورت گیرد.
عبداللهی و همکاران - - 1389 به شناسایی و رتبه بندی موانع عمده بازدارنده مشارکت استادان دانشگاه اصفهان در دوره های یادگیری الکترونیکی پرداخت که از طریق پرسشنامه و نمونه ای 50 نفری از استادان گروه های آموزشی ارائه دهنده ی دوره های یادگیری الکترونیکی پرداخت. موسوی و همکاران - - 1390 به شناسایی و تحلیل موانع و عوامل بازدارنده به کارگیری و توسعه یادگیری الکترونیکی پرداخت و به شناسایی 7 مانع از قبیل: نبود تناسب میان روش و محتوا و نبودن استرس مهارتی و نگرشی، فرهنگی، زیرساختی و... رسید. صرافی زاده و روحانی - - 1390 با بررسی و شناسایی عوامل موثر بر روی اثرات فناوری اطلاعات در جهت حذف یا کاهش آثار منفی و تقویت آثار مثبت اقدام کردند که در این راستا به عوامل گوناگون از قبیل عوامل فرهنگی، اجتماعی، روانشناختی و... رسیدند.
خوانساری زاده و شیر محمدی - - 1394 به شناسایی و اولویت بندی پروژه های زیر ساخت فناوری اطلاعات پرداخته است که در چارچوب و طبقه بندی به22 مخاطره اصلی رسید. ما در این پژوهش به بررسی موانع و مشکلات پیش روی تکنولوژی و فناوری اطلاعات در مدارس و به ارائه پیشنهادات کاربردی و راه حل های مفید در این خصوص و تلفیق نظریه های منابع مختلف و افزودن نظرات کارشناسان این زمینه پرداختیم.
-2 بیان مسئله و ضرورت:
در تمام کشور های جهان فناوری های نوین و فناوری اطلاعات به پیشرفت والایی دست یافته است و به کارگیری و استفاده از این فناوری ها و امکانات و تجهیزات جدید و سهل کننده زندگی در تمامی فرآیند های زندگی به امری عادی بدل شده است. استفاده از این فناوری ها در امر آموزش نیز وارد شده و توانسته به عنوان روشی نوین برای تدریس و آموزش و حتی روشی نوین برای یادگیری توسط دانش آموزان بدل شود. ما نباید در این زمینه ها از دیگر کشور های جهان عقب بمانیم و یا حتی باید از آنان پیشی بگیریم.
-3 اهداف تحقیق:
ما در این پژوهش پس از تعریف فناوری اطلاعات و ارتباطات که به عنصری نو ظهور در دهه های اخیر در کشورمان ایران مطرح شده است به بررسی فواید و موانع و مشکلات فناوری اطلاعات پرداختیم تا با ایجاد ذهنیت از این مسئله جدید به بررسی چگونگی بهتر یادگیری و پیشرفت با استفاده و به کارگیری این تجهیزات برسیم. بتابراین برآن شدیم تا با ارائه راه حل های کاربردی و مفید برای پیشگیری و بهبود و تبدیل موانع به فرصت های جذاب و با نشاط در مدرسه و کلاس در برآییم.
-4 سوالات تحقیق و فرضیه تحقیق:
1. موانع بکارگیری فناری اطلاعات در امر آموزش چیست؟
2. برای رفع و بهبود موانع بکارگیری فناری اطلاعات چه راهکارهایی وجود دارد؟
3. ضرورت کاربرد فناوری اطلاعات در مدارس چیست؟
4. وجود فناوری اطلاعات و عدم وجود آن چه تاثیری بر روند یادگیری دانش آموزان در مدارس دارد؟
5. تبدیل موانع به فرصتی برای پیشرفت در کاربرد فناوری اطلاعات چیست؟
6. راه های پیشگیری از عوامل بازدارنده کاربرد فناوری اطلاعات چیست؟
-5 مبانی نظری:
با توجه به اولویت های محرومیت زدایی، توسعه دولت الکترونیکی، اصلاح نظام اداری و اقتصاد مقاومتی به ترتیب مفاهیم فاوا در خدمت توسعه - ICT4D - ، نظریات مرتبط با دولت الکترونیکی، دولت تحول گرا و دولت ناب تشریح می شود. فناوری اطلاعات و ارتباطات در عصر انفجار اطلاعات با سرعتی فزاینده در حال پیشرفت و دگرگونی است. سامانه های مختلف رایانه ای هرروز در نهادهای مختلف اقتصادی، اجتماعی، صنعتی و اداری جهان، بیشتر و بیشتر بکار گرفته شده ودر روند تصمیم گیری های درون سازمان ها تحولات اساسی ایجاد می کنند.
در نتیجه بازدهی تولید، بهره وری و کارآیی سازمان ها را افزایش داده و بهبود مرغوبیت و کیفیت محصولات و خدمات تولیدی، افزایش قدرت رقابت، نوآوری و ابداع فرآورده های نوین، ایجاد تحولات فنی و در نهایت توسعه اقتصادی کشورها نقش اساسی و فعال ایفا می کنند . نظریه های مختلفی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات و توسعه وجود دارد و هر یک مبانی مخصوص به خود را دارند. شناسایی و بررسی کاربردهای هر یک از نظریه ها در تدوین و جهت گیری برنامه های توسعه ای فناوری اطلاعات و ارتباطات - فاوا - اهمیت بسزایی دارند.
عصر فعلی را عصر اطلاعات لقب داده اند . - 40 - این نامگذاری شاید به این دلیل باشد که امروزه اطلاعات به جزء تفکیک ناپذیر زندگی بشر تبدیل شده است. اگرچه اطلاعات از دیرباز در زندگی بشر تأثیر بسزایی داشته و انسان برای تصمیم گیریها و طی طریق همواره محتاج آن بوده، ولی آنچه که امروزه اهمیت آن را صد چندان کرده، شرایط نوین زندگی و افزایش سهم اطلاعات در تصمیم گیریهای فردی و سازمانی است.
-6 تعریف فناوری اطلاعات وارتباطات
فناوری اطلاعات و ارتباطات موضوعی است که امروزه در حوزه اموزش بسیار مطرح می شود وعبارت است از گردآوری،سازماندهی،ذخیره سازی،نشر واستفاده از اطلاعات و ارتباطات در قالب صوت ،تصویر،گرافیک متن،عدد و... با استفاده از ابزار رایانه ای و مخابراتی - 3 - در لاتین ICT مخفف واژگان - Information and Communication Technology - است ودر فارسی به اختصار به ان فاوا گویند.
فناوری اطلاعات یاIT ترجمه عبارت information Technology است که هدف آن دسترسی کاربر به گنجینه دانش بشری است ودر اصطلاح برای توصیف فناوری هایی به کار می رود که ما را در ضبط , ذخیره سازی , پردازش , بازیابی , انتقال ودریافت اطلاعات یاری می کند و فناوری هایی مانند رایانه، تلفن، ارتباط از راه دور، انتقال از طریق دور نگار و.... را در بر میگیرد - 39 - همچنین دبیرخانه شورای انفورماتیک ایران در سال1378 تعریف زیر را از فناوری اطلاعات ارائه کرده است.
مطابق این تعریف، فناوری اطلاعات به مجموعه ای به هم پیوسته از روش ها ,سخت افزارها , نرم افزار ها وتجهیزات ارتباطی که اطلاعات را در اشکال گوناگون جمع آوری , ذخیره سازی , بازیابی وپردازش عرضه می کند اطلاق می شود. - 41 - در تعریف دیگری میتوان گفت که فناوری اطلاعات و ارتباطات نیز به مثابه یکی از جدیدترین فناوری های ساخته شده به دست بشر است که توانایی گردآوری، سازماندهی، ذخیره و بازتاب اطلاعات را در قالب صوت ، تصویر و متن های نوشتاری و عددی دارد که با استفاده از ابزارهای رایانه ای و به کار گیری سیستم های مخابراتی محقق میشود. - 24 - « اصطلاح فناوری اطلاعات، فناوری های نوین مانند رایانه، فکس، میکروالکترونیک ها، ارتباط از راه دور و نیز فناوری های قدیمی تر نظیر نظام های بایگانی اسناد، ماشین های محاسباتی مکانیکی، چاپ و حکاکی را در برمی گیرد. هرچند این اصطلاح جدید است، اما از لحاظ مفهومی، قدمت آن به قدمت اشتیاق انسان به برقراری ارتباط می رسد. - 22 -
