بخشی از مقاله
چکیده
هدف تحقیق حاضر، بررسی تاثیر راه های پیشگیری بر بروز انواع سوء رفتارهای علمی است. روش این تحقیق، توصیفی، از نظر اجرا، پیمایشی، از نظر هدف کاربردی بود. داده های تحقیق با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری شد. روایی آن به وسیله جمعی از استادان مدیریت ورزشی تأیید و پایایی آن با آلفای کرونباخ 0/87 محاسبه شد. این پرسشنامه با مقیاس 5 ارزشی طیف لیکرت طراحی شده بود. جامعه آماری شامل دانشجویان تربیت بدنی کل کشور بود. بر اساس مناطق جغرافیایی کشور، پنج دانشگاه از شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز کشور انتخاب شدندکه دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته تربیت بدنی داشتند.
نمونه آماری تحقیق شامل دانشجویان تربیت بدنی تحصیلات تکمیلی دانشگاههای تهران، شیراز، کردستان، مازندران و مشهد بود. انتخاب نمونهها با روش نمونهگیری طبقهبندی - تصادفی در دسترس بود. حجم نمونه آماری در پنج دانشکده ، بر اساس تعداد دانشجویان تحصیلات تکمیلی این پنج دانشکده و با استفاده از جدول مورگان تعیین شد. یافتهها نشان از اهمیت زیاد راه های پیشگیری مطرح شده در این تحقیق بخصوص عامل حضور ناظران و داوران توانا در مراحل مختلف تحقیق در بروز سوء رفتار های علمی داشت. برای مقابله با انواع سوء رفتارهای علمی، باید توجه ویژه ای از طرف ضابطین امر به راه های پیشگیری به خصوص حضور ناظران در مراحل مختلف تحقیق به عنوان یک عامل تاثیر گذار در بروز سوء رفتارهای علمی اتخاذ گردد.
واژه های کلیدی: سوء رفتار علمی، دانشگاه، راه های پیشگیری
راه های پیشگیری و انواع سوء رفتارهای علمی
بشر وقتی در مقابل پدیدهای مجهول قرار میگیرد جستجوگر میشود و اگر نتیجهای جدید به دست آورد در واقع تولید علم کرده است. علم وسیلهای برای شناخت و دستیابی به یافتههای دنیای جدید است و ابزاری برای ارتقای زندگی بشر محسوب میشود، در جوامعی که علم پذیری به فرهنگ تبدیل نشود، جهل حاکم میشود. جهل زمینهساز فقر و ناهنجارهای اجتماعی گوناگونی است برای مقابله با پیامد-های سوء این موضوع نیاز به تولید علم است - . - 1 تولید و ترویج علم با رعایت اخلاق حرفهای و تربیت انسانهای متعهد، برای پاسخگویی به نیازهای جامعه و تقویت همکاری با مراکز علمی، در سطح ملی و بینالمللی بخشی از مأموریت دانشگاه ها می باشد.با این حال در برخی موارد اهداف سازمان های علمی، مانند دانشگاه، بنا به علل مختلف به درستی محقق نمی شوند.
اهدافی مانند پرورش نیروهای محقق توانمند یا انجام صحیح برخی کارهای علمی و امثال اینها که با فارغ التحصیلی تعداد معدودی محقق ناشایست یا ارائه برخی کارهای کم ارزش و تکراری - - 2 نتیجه سرمایه گذاری این سازمانها زیر سوال رفته و تاثیرات منفی بسیاری را به جا می گذارد. یکی از عواقب منفی و مهم عدم تحقق درست اهداف جوامع علمی، رواج سوءرفتار در پژوهش ها است - . - 3مقالات تقلبی، تبانی در داوری های علمی، کپی برداری از تولیدات علمی خارج کشور و... مثال های روشنی از انواع این سوء رفتارها می باشند. امروزه نیز با توجه به گسترش شیوه های سوءرفتار به روز، به واسطه گسترش فناوری های اطلاعاتی در نظام های آموزشی دنیا و رواج آن در محیط های تحصیلی کشور ایران، انجام پژوهش های گسترده و جدی، از مواردی است که باید از هم اکنون مورد توجه پژوهشگران و مسئولین دنیا از جمله کشور ایران قرار گیرد - . - 4
انواع سوء رفتار علمی
سوء رفتار علمی پدیده ی فراگیری است که نظامهای آموزشی از سالیان دور با آن روبرو بوده و از بابت آن هزینه های زیادی را گزارش نموده اند . - 5 - اگر چه در مورد میزان شیوع سوء رفتار نمیتوان درصد مشخصی را تعیین کرد - - 6، ولی پژوهشهای متعدد در کشورهای مختلف نشان دادهاند که سوءرفتار خاص یک رشته، یک دانشگاه و یک کشور نبوده و در تمامی دنیا بوده و در حال افزایش است و با پیشرفت فناوریهای جدید به حدی شایع شده که می توان آن را به عنوان معضلی مهم، مورد مطالعه قرار داد . - 7 - سوء رفتار به دو بخش عمدی و غیر عمدی تقسیم می شود: بخش عمدی به سه بخش جعل، تحریف و سرقت علمی تقسیم می-شود. لغزش های غیر عمدی نیز به لغزش هایی که به واسطه عدم آگاهی از انواع سوء رفتارها ناشی می شود گفته می شود.
یا قطعه قطعه سازی داده ها که پیگ و بلانشت4 از آن به عنوان دوشیدن داده ها یاد می کنند . - 8 - ریس5 تحریف در پژوهش را تحریف هدفدار و دستکاری تعمدی داده می داند. در کل وجه ممیزه اساسی سو رفتار و تقلب در تحقیقات از لغزش های غیر عمدی داشتن نیت فریب است - . - 8با وجود اینکه سوء رفتارهای علمی به لحاظ اخلاقی در اغلب فرهنگ ها و محیط های علمی، امری غیر اخلاقی محسوب می شوند، اما کمابیش در همه اقصی نقاط جهان نمونه هایی از آن مشاهده می شود. از مهمترین عواقب شیوع این سوءرفتار ها، عدم اعتماد جامعه به یافته های محیط های علمی می باشد - . - 9
هر چند مسأله تخلف نکردن در حوزه علم به خصوص علوم ورزشی، فقط به مسأله پژوهش ختم نمی شود، بلکه اشخاص مسئول با عملکرد خود به محققان میآموزند که در تمام شئونات کاریشان خلاف نکنند.آماده سازی روحی افراد از بدو انجام کار - پیشگیری بهتر از درمان - به نظر منطقی تر رسیده و این وظیفه مهم بر عهده خانواده، جمع دوستان و جامعه به نسبتهای مختلف میباشد. با استفاده از سیستم آماده سازی افراد میشود به آماده سازی گروهی ومتعاقب آن به آماده سازی جامعه پژوهشی پرداخت. هر چند این سه سطح متمایزند ولی از یکدیگر منفک نبوده و بر هم تأثیر گذاشته و تأثیر می پذیرند . - 10 - برای پیشگیری از وقوع سوء رفتار پژوهشی، عوامل بسیاری مانند، حضور ناظران می تواند مفید باشد هر چند ضعف و سستی داوران، خود میتواند از دلایل شیوع سوء رفتار باشد که نیاز به بحث دارد.
ولی جریمههایی مانند طرد و انزجار، تنفر اجتماع دانشمندان، حذف اثر و سلب امتیازات و مدارج پژوهشی میتواند کمترین شیوه جبران اینچنین کارهایی باشد - . - 11نتیجه تحقیقات نشان می دهند دانشجویانی که ضعف درسی دارند در فضاهای مجازی بیشتر تحت تأثیر تبلیغات قرار می گیرند. از آنجایی که درصد استفاده دانشجویان از خدمات اینترنتی در اکثر کشورها من جمله ایران در حال افزایش است، پس تحقیق های این چنین، مسئولیت مدیران را در قبال آموزش دانشجویان از بعد آموزش صحیح فرهنگ استفاده از امکانات به روز و آگاه سازی در قبال سوء رفتارهای اینترنتی دو چندان می کند - . - 12توجه به اهمیت اهداف مراکز علمی مانند دانشگاه، ارج نهادن به اهداف این مراکز و آشنا ساختن بیشتر افراد با انواع سوءرفتارهای علمی و احتمال رواج انواع سوءرفتارهای علمی در دنیا به این تحقیق جایگاه ویژه ای می دهد.
تربیت بدنی بخاطر پیوند با رشته های مختلف و نقش آن در رابطه با تأثیرات جسمی و روانی، همچنین به خاطر گسترش روز افزون آن و دیگر دلایل این چنین از اهمیت خاصی بر خوردار است و هر چیز با ارزشی نیازمند توجهی خاص به خصوص از بعد سوء استفاده های احتمالی است. پس توجه به ابعاد سوء رفتار های علمی به خصوص در این رشته ، مهم به نظر رسیده و این اهمیت انگیزه انجام این تحقیق دو چندان می کند.این تحقیق در راستای اهداف فوق به دنبال پاسخ این سوال است که نظر دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته تربیت بدنی دانشگاه های سراسری مد نظر این تحقیق درباره راه های پیشگیری از بروز سوءرفتار های علمی چیست؟
روش شناسی:
روش پژوهش توصیفی و از نظر مسیر اجرا پیمایشی و از نظر هدف کاربردی بود . شیوه ی جمع آوری داده ها میدانی و با استفاده از پرسش نامه محقق ساخته ای بود که روایی آن به وسیله جمعی از استادان برجسته مدیریت ورزشی کشور تأیید و پایایی آن با آلفای کرونباخ 0/87 محاسبه شده بود. پرسشنامه شامل 42 سوال در 5 بخش با مقیاس 5 ارزشی طیف لیکرت طراحی شده بود. جامعه آماری شامل دانشجویان تربیت بدنی کل کشور بود. بر اساس مناطق جغرافیایی کشور، پنج دانشگاه از شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز کشور انتخاب شدند که دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته تربیت بدنی داشتند.
نمونه آماری تحقیق شامل دانشجویان تربیت بدنی تحصیلات تکمیلی دانشگاههای تهران، شیراز، کردستان، مازندران و مشهد بود. انتخاب نمونهها با روش نمونهگیری طبقهبندی - تصادفی در دسترس بود. حجم نمونه آماری در پنج دانشکده ، بر اساس تعداد دانشجویان تحصیلات تکمیلی این دانشکده ها و با استفاده از جدول مورگان تعیین شد.تعداد 236 پرسشنامه از نمونه آماری به دست آمد. در تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار spss نسخه 20 استفاده شد. جهت توصیف آزمودنی ها از جدول توریع فراوانی و میانگین استفاده شد. برای استنباط متغیر های تحقیق از آزمون های کلموگروف اسمیرنوف و فریدمن و آزمون های تی استفاده شد.
یافته های آماری:
در بخش توصیفی، برخی ویژگی های پاسخ گویان در جدول - 1 - قابل ملاحظه اند. کمترین سن نظر دهنده ها پسر 22 ساله و بالاترین دختر 28 ساله بود. تعداد افراد خوابگاهی و روزانه تقریبأ 6 برابر غیر خوابگاهی و شبانه بودند.
