بخشی از مقاله
چکیده:
کوه ها با در بر گرفتن 24 وسعت کره ی زمین، از مهم ترین جاذبه ها برای گردشگری معاصر می باشند. عناصر مختلفی برای تورهای کوهنوردی وجود دارد و توسعه ی گردشگری کوهستانی در هر مکان و زمانی منحصر به فرد می باشد. با توجه به اهمیت روزافزون پیاده سازی توسعه ی گردشگری پایدار در منطقه ارسباران و اهمیت دستیابی به اهداف اقتصادی؛ اجتماعی و محیطی به عنوان اصول و ارزش های گردشگری پایدار، پژوهش حاضر به پایداری اهداف اقتصادی و ایجاد تجارب گردشکری متنوع می پردازد. ایجاد محصولات گردشگری جدید زمستانی و ساخت اقامت گاه ها و زیرساخت های با کیفیت بهتر برای استفاده از منابعی هم چون آب های گرم معدنی، بارش برف، و غذاهای محلی و داروهای گیاهی برای رسیدن به تعادل×تقاضا بین فصول سال و حفظ رشد بلند مدت با جلب مشتری های جدید برای پیش روی سریع تر در مسیر دستیابی به توسعه ی پایدار گردشگری ضروری به نظر می رسد که نیازمند برنامه ریزی آکادمیک تر و مسئولانه تر و همکاری بخش های مختلف مربوطه و ذینفعان می باشد.
کلمات کلیدی: ارسباران، گردشگری زمستانی، گردشگری پایدار، توسعه ی پایدار، کلیبر
-1 مقدمه:
کوه ها 24 کره زمین را تشکیل می دهند که مامن 12مردم جهان می باشند. در تمام قاره ها و از اکثر اکوسیستم ها؛ ازبیابان گرفته تا جنگل های استوایی تا کوه های یخی. 14 جمعیت جهان بسیار نزدیک به کوه ها زندگی می نمایند. بعد ازسواحل و جزایر، کوه ها مقاصد گردشگری پر طرفداری محسوب می گردند که 20-15 گردشگری جهانی را 90- 70 - بیلیون دلار در سال - به خود اختصاص می دهند. گردشگران به دلایل بسیاری جذب کوه ها می شوند، از جمله: اقلیم، هوای پاک، مناظر منحصر به فرد، حیات وحش، فرهنگ های محلی تاریخ، و میراث محلی و فرصت تجربه ی اقلیم سردسیر و برف و شرکت در فعالیت ها و ورزش های زمستانی و طبیعی برفی. کوه ها از مهم ترین جاذبه های طبیعی برای گردشگری معاصر می باشند. هم چنین از دید ژرف تر نقش بسیار مهمی در پایداری چرخه ی جهانی آب بازی می کنند.
گردشگری غالبا تنها جایگزین رشد و توسعه در مکان های کوهستانی است چرا که حمل و نقل و ساخت و ساز هزینه های گزافی در پی دارند و نمی توان در این مناطق فعالیت های صنعتی توسعه داد. گردشگری کوهستانی تنها به محیط های قله ای اشاره ندارد بلکه در بر گیرنده ی مناطق روستایی و ارتفاع پایین نیز می باشد اما مناطق با جاذبه های منحصر به فرد و مهم مثل قله ها ومناطق مناسب کوهنوردی و اسکی توان پیشرف موفق تری را دارا هستند. گردشگری کوهستانی در بسیاریمناطق قطبهای رشد خودمختار با درآمد بالا در هر بخش برای ساکنین ایجاد نموده است. به دلیل مهاجرت مردم از مناطق روستایی به مناطق شهری، مناطق کوهستانی به طور فزاینده ای به مقاصد جذاب تبدیل گشته اند چرا که مردم می خواهند از تمدن ساختگی مدرن و بیش بودن و خواسته ها بگریزند - . - Cronon,1996
برنامه ی محیطی سازمان ملل متحد - UNEP - سال 2002 را به عنوان سال بین المللی کوه ها اعلام نموده بود و اشاره داشت که گردشگری کوهستانی سهم مهمی از گردشگری در سطح جهان داشته و سازمان جهانی گردشگری - - WTO پیش بینی نموده که گردشگری کوهستانی به رشد و توسعه ی خود ادامه خواهد داد.عناصر معمول تورهای کوهنوردی عبارتند از پیاده روی در طبیعت، فعالیت های ماجراجویانه، فعالیت های تفریحی آبی، فعالیت های تفریحی برفی مثل - سورتمه سواری، اسکوتر، توبوگان یا سورتمه کانادایی، پیاده روی با کفش اسکی و برفی×که منحصر به فصول بارش برف و منطقه آلپاین و قله کوه می باشند - فعالیت های ماجراجویانه گردشگری کوهستانی به دو نوع پر مخاطره و کم مخاطره تقسیم می شوند.
کم مخاطره از قبیل کمپینگ، پیاده روی، دوچرخه سواری، تماشای حیوانات، اسب سواری، قایق سواری و عکاسی، مناسب افرادی که به دنبال ریسک کمتری هستند - . - Godde et al., 2000 پر مخاطره از قبیل کوه نوردی، صخره نوری، رفتینگ، دوچرخه سواری کوهستانی و سفر به مناطق شناخته نشده و دور. نیمه ی اول قرن بیستم شاهد تحولی زمانی- مکانی در بخش گردشگری بوده و دریا مقصد تابستانی مطلق گشت، در حالی که کوه ها به محبوب ترین مقاصد زمستانی تبدیل شدند. می توان گفت تناقضی کامل از قطب ها ی فصلی و جغرافیایی در مقایسه با وضعیت آغازین در قرون 18 و 19 به وقوع پیوست.توسعه ی گردشگری کوهستانی در هر مکان و زمانی منحصر به فرد می باشد. امروزه تمرکز گردشگری در بسیاری مقاصد کوهستانی بر محور اقامت گاه هاست. اقامت گاه هایی که در تمام فصول خدماتی از جمله مسابقات، و برنامه ها، میتینگ، کنسرت ها، گلف، اسب سواری، اسکیت سواری و ... ارائه می دهند.
-2 مواد و روش ها:
پژوهش حاضر مطالعه ای کاربردی خواهد بود چرا که به پتانسیل های مورد نیاز برای دستیابی به توسعه ی پایدار گردشگری زمستانی در منطقه ارسباران اشاره می نماید. تحقیقی کیفی طرح ریزی شده تا صورت بپذیرد. از روش توصیفی بهره گرفته شده و نمونه موردی منطقه ارسباران مورد مطالعه خواهد بود.
-3 نتایج:
-1-3 انواع اصلی گردشگری کوهستانی:
ابعاد به خصوص زیر منجر به انواع گردشگری در کوه ها می گردند:
-کوه ها: ارتفاع، توپوگرافی، و آب و هوای منطقه. دره های وسیع در کوه های بلند که توسط سلسله قله ها احاطه شده و ارتفاعات بلند، این تنوع گزینه های بی شمار گردشگری از جمله صخره نوردی، کوه نورد، پیاده روی، به خصوص ورزش های زمستانی ارائه می دهند که منطقه ارسباران این ویژگی را داراست.
-منابع: به طور سنتی منابع محلی و منطقه ای به عنوان عناصر ترویجی به کار می روند که می توانند عناصر ملموس و غیر ملموس فرهنگی مردم محلی یا طبیعت باشند. منابع محلی که جنبه ی درمانی دارند: آب های گرم و معدنی، هوای پاک صخره های معدنی و گیاهان وحشی یا غذاهای سالم محلی بسیار حائز اهمیت می باشند. تاسیسات آب درمانی کلیبر یکی از بزرگ ترین مجتمع های آب درمانی کشور می باشد.
-دسترسی: دسترسی مناسب به یک مقصد امتیازی رقابتی بوده و توسعه و سرمایه گذاری را بر می انگیزد. بدیهی است منطقه ارسباران با این که دارای راه های ارتباطی تقریبا مناسبیست ولی جای بسی توسعه ی بیشتر در این زمینه موجود می باشد.
-فصلی بودن: از دید گردشگری پایدار، تمام فصلی بودن بدون برتری فصل خاصی بسیار دارای امتیاز می باشد. این مورد هدف توجه این پژوهش می باشد که به نظر نگارنده هم اکنون منطقه ارسباران عملکرد ضعیفی در این مورد داراست.
-قدرت گردشگری: مشارکت نسبی گردشگری به ارزش تجمعی کلی اقتصاد منطقه شاخص قدرت بخش گردشگری در یک منطقه می باشد.حال بر اساس این پنج بعد ترکیب های مختلفی می توان ایجاد نمود. به عنوان مثال اکثر اقامت گاه های اسکی دارای ویژگی کوه های مرتفع محیط پیرامونی، فصلی بودن شدید، و قدرت گردشگری زیاد می باشند که منطقه کلیبر و ارسباران پتانسیل رشد و توسعه را در مورد دارا می باشد.
گونه شناسی ساده ی گردشگری کوهستانی
-2-3 گردشگری پایدار کوهستانی
در سطح بین المللی سازمان ملل متحد UN، سازمان گردشگری جهانی UNWTO، برنامه محیطی ملل متحد UNEP، سازمان فرهنگی علمی تحصیلی ملل متحد UNESCO، سازمان توسعه و مشارکت اقتصادی×OECD، و نیز تمام NGO× ها راهنمایی ها و برنامه های عملکردی مختلف و شاخص های مختلفی برای گردشگری پایدار ارائه داده اند. گردشگری پایدار به عنوان نوعی از گردشگری که توسعه ی پایدار را تسهیل می نماید، بنا به گفته ی باتلر بایستی قادر باشد پایداری خود را در یک منطقه برای دوره ی نامحدودی از زمان حفظ نماید. طبق نظر هال، جکینز و کیرسلی نیز اهداف اقتصادی، اجتماعی، و محیطی از اصول و ارزش های گردشگری پایدار می باشند. به عبارت دیگر برای رسیدن به تعادل در گردشگری پایدار علاوه بر استفاده ی بهینه از منابع زیست محیطی و احترام به هویت اجتماعی-فرهنگی جوامع و حفظ میراث انسان ساخت و زنده نگاه داشتن آن ها و ارزش های سنتی، پایداری بلند مدت فعالیت های اقتصادی نیز بایستی در نظر گرفته شوند.
