بخشی از مقاله
چکیده:
طی چند سال اخیر با روند حرکت جوامع به سمت صنعتی شدن، بنیان خانواده نیز تحت تأثیر این تحول بزرگ قرار گرفت. یکی از تغییرات حاصل از ساخت جامعه نوگرا پدیده شکاف بین نسل ها است . اما سال های گذشته با توسعه و رشد انواع رسانه ها و دنیای ارتباطات این روال سرعتی دو چندان گرفته است .ما در این مقاله به دنبال بررسی نقش رسانه ها در بروز شکاف نسل ها هستیم و به ارایه اهکارهایی برای کنترل سرعت و آثار مخرب آن بر خانواده و جامعه می پردازیم.در این تحقیق عوامل تاثیر گذار - در حیطه رسانه ها - بر شکاف نسلی با استفاده از روش های اسنادی و پیمایشی در مدارس دخترانه دبیرستان های مناطق2و 18شهرتهران مورد بررسی قرار گرفته است.
حجم نمونه 300نفرو جامعه آماری 700 نفر شامل مادران و دختران دبیرستانی بوده است نمونه گیری به شیوه ی تصادفی بوده است. اطلاعات بدست آمده از طریق پرسشنامه محقق ساخته، با استفاده از نرم افزار spssو آزمون های مرتبط مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.از آزمون فرضیات تحقیق که در قالب دو دسته دیدگاه والدین و فرزندان نتایج زیر حاصل شده است که از دیدگاه والدین، میزان استفاده از رسانه های خارجی باعث تشدید شکاف نسلی می شود، اما استفاده از رسانه های داخلی باعث کمرنگ تر شدن این شکاف می شود، رسانه های داخلی در پیوند عاطفی بین والدین و فرزندان نقش مثبتی دارد ، نوع شغل والدین یکی از متغیرهای تاثیرگذار در ارتباط عاطفی والدین و فرزندان محسوب می شود، همراهی والدین در استفاده از رسانه باعث پیوند عاطفی و کاهش شکاف نسلی می شود،. از دیدگاه فرزندان، میزان استفاده از اینترنت و ماهواره در تشدید شکاف نسلی موثر است .
واژگان کلیدی: شکاف نسلی، ارزش، هنجار، نسل، شکاف فرهنگی،رسانه
مقدمه
تا پیش از انقلاب صنعتی و شروع صنعتی شدن جوامع، دورهای از تحول به نام نوجوانی وجود نداشت و کودکان بلافاصله یا اندکی پس از بلوغ وارد دوره بزرگسالی میشدند و همچون یک بزرگسال مسئولیتهایی را برعهده میگرفتند که اکنون ممکن است حتی یک جوان 25ساله هم تصور آن را نکند. مسئولیتهایی از قبیل همسرداری، بچهداری، کار و...این مسأله فشار زیادی را متوجه این قشر از اجتماع کرد به طوری که جامعه جهانی برای کمک به این کودکان به پا خواست و در اواخر قرن نوزدهم که روانشناسی به عنوان یک علم مطرح شد و نیز در اوایل قرن بیستم، روانشناسانی همچون استانلی هال، زیگموند فروید، جیمز بالدوین، آرنولد گزل و ... شروع به مطالعه علمی این دوره از زندگی کردند؛ دورهای که حدفاصل کودکی انتهایی و شروع بزرگسالی است به طور تقریبی سنین 12تا 18سالگی را در بر میگیرد. البته طول این دوره نوجوانی بیشتر از جوامع سنتی است و خانواده زمان بیشتری باید از نوجوان حمایت نماید تا او بتواند سرانجام مستقل شود و زندگی تازهای را شروع کند. . - دادگران،1386،ص - 81 مقاله حاضر به بررسی ابعاد مختلف پدیده شکاف نسلی و نقش رسانههای مختلف در بروز و تشدید این معضل میپردازدو در صدد پاسخ به این سؤال است که آیا استفاده از رسانههای مختلف خارجی در شکاف نسلی تأثیرگذار است؟
بیان مسئله
شکاف نسلها، آسیبی اجتماعی است که از تفاوت هایی قطبی و شدید بین نگرش ها، ایده ها، هنجارها، باورها، رفتارها و الگوهای نسلهای مختلف ناشی می شود که در شکل ضعیف با عارضه های عزلت گزینی، بی تفاوتی، افسردگی، وندالیسم گروههای بزه کار همراه بوده و در شکل حاد خود از گروه یا قشری خاص تجاوز کرده و در نزد نسلی از جامعه متداول و همه گیر می شود، به طوری که به شکل واقعیت پرستی، اخلاق بردگی، پرخاشگری حاد در همه ابعاد و آشوبگری نسلی بروز می کند - طیوری مهر، عبدالحسن ،. - 1390چرا هر چه که پیش می رود بر میزان تنش های بین والدین و فرزندان افزوده می شود ؟ چرا فرزندان به دنبال راه گریزی از خانه و خانواده هستند ؟چرا جذابیت رسانه هااز صحبت های رودر رو با والدین بیشتر شده است ؟ این چراها و چراهای دیگر در ذهن پژوهشگران وجود دارد و آنها در پی بررسی این هستند که چه چیزی و چه مشخصه ای در این نسل وجود دارد که این نسل را از نسل های پیشین خود متمایز می سازد
تعریف مفاهیم:
رسانهها: به وسایل انتقال پیام ها از فرستنده یا فرستندگان به مخاطب یا مخاطبان گفته میشود؛ که شامل روزنامه، کتاب، رادیو، تلویزیون، ماهواره، تکنولوژیهای نوین ارتباطات و اطلاعات و اینترنت و... است. این وسایل دارای ویژگیهایی مانند پیامگیران ناآشنا، سرعت عمل زیاد و تکثیر پیام هستند. - دادگران، . - 6 :1384
هنجارها: قواعد و رهنمود های مشترکی هستند که رفتار مناسب را در یک وضعیت معین مقرر میدارند. هنجارها تعیین میکنند که مردم چگونه در شرایط معین در یک جامعه خاص باید رفتار کنند. مانند نحوه لباس پوشیدن، نحوه ازدواج کردن و...
ارزشها:هنجارهای یک جامعه در نهایت تجلی ارزشهای آن جامعه است. یعنی عقاید مشترک اجتماعی دربارهی آنچه که خوب، درست و مطلوب است. مانند احترام به بزرگتر. - رابرتسون، 60 :1374و - 64
شکاف نسلی: برای این واژه معادلهای دیگری همانند گسست نسلی، انقطاع نسلی تضاد نسلی، انسداد نسلی نیز درمقالات و کتابهای فارسی به کار بردهاند.از نظر لغوی شکاف نسلی به معنی "بریده شدن و منفرد گشتن از دوست یا کسی است" - منصور نژاد، . - 191 : 1382 گسست نسلی دور شدن تدریجی دو یا سه نسل پیاپی از یکدیگر از حیث جغرافیایی، عاطفی، فکری و ارزشی است - اسپاک، . - 259 : 1364 مفهوم فاصله نسلی نیز با شکاف نسلی مترادف است. بهطوریکه فاصله نسلی به اختلافات مهم بین دو نسل در تجربه، ارزشها و هنجارها و به طور کلی به اختلاف و شکاف فرهنگی قابل توجه بین دو نسل گفته میشود. - پناهی، - 4 :1383
عدم توازن میان نسل ها از الگو های فکری ریشه میگیرد که معمولا نسل جوان ارزش های نو و از لحاظ فناوری های جدید و پیشرفته تر راترجیح می دند و موارد قدیمی از مد افتاده را و سنتی گرا را کنار گذاشته اند شکاف میان نسلها محصول بسیاری از موضوعات اجتماعی اقتصادی و فرهنگی است عواملی چون شکاف و تفاوت در ارتباط،وقت کم برای یکدیگر گذاشتن، جدایی، تحمیل عقاید،پند و اندرز و نا آگاهی والدین از فناوری جدید و ارزشهای نو و اعتقاد به ارزشهای سنتی - . - Temin satar, 2010بنگستون دیدگاه های عمده در خصوص شکاف میان نسل ها را به سه نظریه های شکاف بزرگ ؛ توهم شکاف یا القائی بودن شکاف ؛ و نظریه تفاوت یا تفاضل انتخابی شکاف طبقه بندی می کند. دید گاه اول ، قائل به وجود شکافی بزرگ و عمیق میان نسل ها است. بر خلاف دیدگاه اول ؛ دیدگاه دوم به وجود شکاف عمیق و وسیع میان نسل ها اعتقاد نداشته واساساً آن را القاء توهمی می داند که ناشی از تحمیل و فریب افکار عمومی از سوی وسایل ارتباط جمعی است؛ و
