بخشی از مقاله
چکیده:
هدف از این پژوهش شناخت رابطه بین مهارت حل مساله ورضایت زناشویی وبه روش همبستگی انجامم شد. جامعه آماری زوجین شهر تهران باعمر ازدواج بیش از پانزده سال بود. تعداد 120 زوج به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه مهارت حل مساله مووس وبیلینگز ورضایت زناشویی اتریچ استفاده شد. نتایج نشان داد که بین مقابله مساله مدار وسازگاری زناشویی با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون به میزان 0/22 درسطح p 0/01 رابطه مثبت ومعناداری وجود دارد. همچنین بین رضایت زناشویی وروش مقابله ای هیجان مدار به میزان 0/16 رابطه مثبت ومعناداری درسطح p 0/01 وجود دارد براین اساس می توان نتیجه گرفت که با توجه به عاطفی وعقلانی بودن روابط زوجین که وابسته به فرهنگ نیز است هم روش مقابله ای هیجان مدار وهم مساله مدار با رضایت زناشویی رابطه مثبت دارد هرچند میزان رابطه درروش مقابله ای مساله مدار بیشتر است براین اساس می توان توصیه کرد که در فعالیتهای آموزشی ومشاوره ای برای زوجین بهتر است از روش های ارتقاء مهارت های حل مساله استفاده کرد.
کلید واژه ها: زوج، روابط زناشویی، ازدواج، رضایت زوجین
مقدمه:
آموزش مهارت ها می تواندازبروز مسائل ومشکلات نوجوانان وبحرانی شدن تعارض های خانوادگی پیشگیری کند. حل مساله یکی از مهارتهای مهم زندگی است که بسیاری از والدین وفرزندان با آن آشنا نیستند. - پرند 1387 ،ص - 76 موضوع حل مساله وتصمیم گیری مورد توجه بسیاری از محققان وپژوهشگران واقع شده است. یافته ها دال برآنند که مهم نیست افراد در زندگی با مشکل دردسر وگرفتاری روبرو شوند بلکه مهم آن است که در مواجهه با اینگونه موقعیت ها بتوانند به شیوه ای صحیح عمل کنند. بعضی از افراد همچنین زوجین حتی قادر به برطرف کردن مسائل روزمره خود نیستند ودرمقابل کوچکترین مسئله یا انتخاب دچار پریشانی، دستپاچگی، آشفتگی وگوشه گیری می شوند.
درمقابل این گروه افراد دیگری نیزوجود دارند که حل مسائل ومشکلات متنوع ومواجهه با واقعیت های جالش انگیز نه تنها دردرون انها آشوب به وجود نمی آورد بلکه آنها را به این سطح از خودآگاهی می رساند که نقاط ضعف خود را شناخته وبرطرف نمایند. - پرند 1387،ص97 - ،به عبارتی دروضعیتی قرار بگیرند که در ان زوجین دربیشتر مواقع احساس رضایت وخوشبختی از همدیگر دارند این روابط رضایت بخش در بین زوجین از طریق علاقه متقابل، میزان مراقبت از همدیگر وپذیرش وتفاهم یکدیگر قابل سنجش است - سین ها وماکرجک - 1990 درواقع رضایت زناشویی یک ارزیابی کلی ازوضع فعلی ارتباط ارائه می دهد . - دانیل وبالارد . - 1990
هدف روش حل مساله، دستیابی به نتایج مثبت تقویت مثبت واجتناب از عواقب منفی تقویت محسوب می شود. ومهارت حل مساله رااز بسیاری جهات می توان به مثابه فرایند کمک به افراد برای رشد امادگی یادگیری آنها در نتیجه افزایش احتمال مقابله مثر درطیف وسیعی از موقعیتها دانست.اساساً سازگاری روان شناختی ورضایتمندی از زندگی دارای ابعاد پیچیده ای است. یکی از زمینه های سازگاری درزندگی انسان موضوع ازدواج ورضایتمندی زناشویی است. بدان حد که ازدواج موفق ورضایتمندانه مستلزم سطح پایداری از سازگاری از جانب زوجین می باشد. ازدواج به مثابه نوعی رویداد گذرا درچرخه زندگی محسوب می شود وهمسر شدن یکی از پیچیده ترین ومشکل ترین گذارهای چرخه زندگی است.
اگر چه ازدواج از جانب زوجین با کم ترین پیچیدگی وبیشترین لذت درک می شود اما این رویداد همچنان از ظرفیت فشارزابودن برخورداراست. ازسوی دیگر یک ازدواج رضایتمندانه زمینه ساز فضای مناسبی جهت تلاقی وتبادل احساسات وعواطف مثبت بین زوجین است. پژوهش درزمینه مسائل زناشویی نشان داده است. که زوجین ناراضی درمدیرست سازنده تعارض ها وحل مساله دچار نارسایی وشکست هستند واز این بابت سعی زیادی برای ترمیم فعالیتهای ارتباطی خود می کنند - گلفرید، دیوید سون، به نقل از بذل - 1382 ترنر وهمکارانش نشان دادند که آموزش مهارتهای زندگی من جمله مهارت حل مسئله وارتباطات موثر توانایی هایی را برای حل مشکل واستفاده موثر از حمایت های اجتماعی انها را افزایش می دهد - ترنر وهمکارانش - 2008
فورنریس با آموزشهای مهارتهای زندگی از جمله مهارت حل مساله به این نتایج دست یافت که افراد قادر شدند بهتر مشکلاتشان را حل کنند واهداف را دسته بندی نمایند واز سیستم های حمایتی درجامعه بهتر استفاده کنند - فورنریس وهمکاران - مطالعات جعفری نشان داد که آموزش مهارتهای زندگی قدرت سازگاری افراد را افزایش می دهد وافراد بهتر موانع ومشکلات موقعیتی را در زندگی کنار می زنند. - جعفری، - 2002 پژوهش های نشان دهنده اثر بخشی روش حل مشکل خانوادگی درکاهش ناسازگاری زناشویی است - احمدی،1385؛ رفیعی،1384؛ شورو اسپیواک ، 1982؛ احمدی، 1384؛ نظری، - 1387
رابرتس 1995 درمطالعه ای به همسران نارضامند گزارش نموده است که زنان ناراضی اند از این که همسرانشان بازداری عاطفی دارند وبه پیام های احساس آنها خوب توجه نمی کنند عواطف مثبت خودرا ابراز نمی کنند عمق پیام های غیر کلامی انها رادر نمی یابند، ناراضی هستند. درپژوهش حاضر به بررسی نقش عوامل درونی فردی وبین فردی موثر بر ناسازگاری زناشویی پرداخته می شود ومسئله اصلی درپژوهش حاضر بررسی این وضوع است که آیا از لحاظ نظری می توان بین حل مسئله وعوامل مربوط به سازگاری زناشویی روابطی را مشخص نمود وبرآنیم که با استفاده از پرسشنامه مهارت حل مسئله به بررسی وکنکاش پرداخته وبر اساس داده های آماری ارتباط ان را با رضایت زناشویی مورد بررسی قرار دهیم.
روش شناسی
شرکت کنندگان وطرح پژوهش
روش مطالعه روش همبستگی است. جامعه مورد مطالعه در این تحقیق شامل کلیه زوجین ساکن درشهر تهران است که عمر ازدواج انها بیش از پانزده سال بوده وازدواج پایداری داشته اند. تعداد 120 زوج بابهره گیری از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند براین اساس از بین مناطق بیست ودوگانه آموزش وپرورش شهر تهران مناطق 7و13 براساس موقعیت جغرافیایی انتخاب شدند واز بین مجموعه اولدین دانش اموزان تعداد 120 زوج از والدین به صورت تصادفی منظم انتخاب شده ودر تحقیق شرکت داده شدند.
ابزار
ابزارهای سنجش عبارت بودند از:-1 فهرست ویژگیهای دموگرافیک شامل: سن، جنس، تحصیلات، مدت ازدواج، گروه سنی. -2 پرسشنامه رضایت زناشویی انریچ: این پرسشنامه توسط السن وهمکاران - - 1989 جهت بررسی زمینه های بالقوه مشکل زا یا شناسایی زمینه های نیرومندی و رابطه زناشویی تهیه گردید این پرسشنامه یک ابزار 115 سوالی است واز 12 مقیاس تشکیل شده است که درمقیاس اول آن 5 سوال ودر سایر مقیاس ها هر کدام 10 سوال وجود دارد. میزان آلفای مقیاس ها درچندین پژوهش متفاوت از 0/68 تا0/86 با میانگین 0/79 گزارش شده است میزان ضرایب اعتبار پرسشنامه نیز با مقیاس های رضایت خانوادگی از 0/41 تا 0/60 وبا مقیاس های رضایت زندگی از 0/32 تا0/41 است که نشان دهنده اعتبار سازه آزمون می باشد.
نسخه کوتاه تری ازپرسشنامه نیزدرایران توسط صادقی، 1380تهیه شده است که 47 سوال دارد واز نسخهاصلی اقتباس شده است در نسخه 47 سوالی تعداد 5 گزینه کاملا موافقم، موافقم، نه موافق، ونه مخالف، مخالفم ،کاملا مخالفم وجود دارد که با استفاده از روش لیکرت به صورت نمره 1تا5 مرتب شده وبادرنظر گرفتن محتوای سوالات به گونه ای نمره گذاری می شود که نمره کل رضایت از زندگی زناشویی را نشان دهد نمرات خام برمبنای میانگین 50 وانحراف معیار 10 از نوع مقیاس t به نمرات تراز شده تبدیل می شوند نمره های tبین 40 تا60 نشانه رضایت نسبی ومتوسط از روابط زناشویی ونمره پایین وبالا به ترتیب نشان دهنده عدم رضایت ورضایتمندی زناشویی زیاد است میزان ضریب پایایی این نسخه برابر 0/93 گزارش شده واعتبار محتوایی ان نیز توسط متخصصان روان شناسی تایید شده است.
-3 پرسشنامه مهارتهای مقابله ای: این پرسشنامه توسط مووس وبیلینگر 1982 تدوین شده ودارای 19 عبارت می باشد این ازمون به بررسی دوشیوه اصلی مقابله می پردازند که شامل شیوه مقابله مسئله مدار بایازده عارت وشیوه مقابله هیجان مدار با هشت عبارت می باشد .نمره گذاری این مقیاس بدین ترتیب است که آزمودنی هر عبارت را مطالعه وبرحسب میزان استفاده از آن شیوه مقابله یک مقیاس چاهرگزینه ای هیچ وقت، گاهی ، بیشتر اوقات،همیشه را علامت ی زند وبرحسب این انتخاب نمره صفر تا3 به پاسخ وی تعلق میگیرد سپس برای هر آزمودنی نمره حاصل از هر محور تقسیم بر تعداد سوالات ان محور می شود.
یافته های تحقیق
دربررسی رابطه تحلیل بین رضایت زناشویی ومتغییرهای جمعیت شناختی با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که بین میانگین نمرات رضایتمندی زناشویی ومتغییرهای جمعیت شناختی رابطه مثبت معناداری - در سطح - p 0/05 وجودداشت دربررسی مقایسه ای متغییرهای پژوهشی دربین دوگروه زنان ومردان ملاحظه شد که دررضایت زناشویی مقابله مساله مدار ومقابله هیجان مدار بین زنان ومردان تفاوت معناداری درسطح p 0/05 وجود نداشت نتایج حاصل از بررسی مقایسه ای روش رضایت زناشویی مقابله مساله مدار ومقابله هیجان مدار دربین سه گروه زیر دیپلم، دیپلم، بالاتر از دیپلم، با بهره گیری از آزمون تحلیل واریانس یکراهه تفاوت معناداری رادر سطح p 0/05 نشان نداد.نتایج حاصل از بررسی مقایسه ای بین رضایت زناشویی، وگروه های سنی نشان داد که میزان رضایت زناشویی درافراد 40 سال وبالاتر وافراد 30 تا40 سال به طور معناداری بیش از افراد کمتر از 30 سال بود.
همچنین نتایج حاصل از بررسی مقایسه ای بین روش رضایت زناشویی ومدت ازدواج دربین چهارگروه تا20 سال، 21 تا26،25 تا 30 ، بیشتر از 30 سال با بهره گیری از آزمون تحلیل واریانس یکراهه، نشان داد که میزان رضایت زناشویی افرادی که مدت ازدواج آنها 30 سال بالاتر است به طور معناداری بیش از افراد گروههای دیگر بود. بین رضایت زناشویی ومدت ازدواج به میزان 0/15 رابطه مثبت معناداری در سطح p 0/05 وجود داشت بررسی رابطه همبستگی بین رضایت زناشویی ومقابله مسئله مدار با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که به میزان 0/22 رابطه مثبت معناداری درسطح p 0/05 وجود دارد براین اساس می توان نتیجه گرفت که با افزایش مقابله مسئله مدار میزان رضایت زناشویی نیز افزایش می یابد دربررسی رابطه بین رضایت زناشویی ومقابله هیجان مدار با استفاده از ضریب هبستگی پیرسون نشان داد که به میزان 0/16 رابطه مثبت معناداری درسطح p 0/05 وجوددارد براین اساس می توان نتیجه گرفت که با افزایش مقابله هیجان مدار میزان رضایت زناشویی نیز افزایش می یابد.
جدول یک
ضرایب همبستگی بین رضایت زناشویی ومقابله مساله مدار، مقابله هیجان مدار
