بخشی از مقاله
بررسي ارتباط ميان رضايت زناشويي وهوش همسران
مقدمه
پيامبر اكرم (ص) فرمودند:هيچ چيز نزد خدا محبوبتر از خانه اي كه به ازدواج آباد شود نيست و هيچ چيز نزد خدا منفورتر از آشيانه‌اي كه در اسلام بوسيله طلاق از هم بپاشد نيست(مشكيني، 1359 ، ص182).
همسر‌گزيني، ازدواج، تشكيل خانواده، فرزند و تربيت او همه مراحلي از امتحان بزرگ الهي است كه يكي پس از ديگري از راه مي‌‌رسند و آدمي باكوله بار معرفت و اختيار، چنگ در ريسمان توكل الهي مي‌زند تا به اوج قله‌هاي پر غرور تكامل قدم نهد و خود را بر كشد ، تا در نهايت راههاي پر پيچ و خم زندگي مقام والاي (و رضوان من الله اكبر )را احراز نمايد. ادارة زندگي مشترك و تدبير نيكوي خانواده، همچون ساير امور نيازمند دانش كافي،دل اگاهي و بصيرت است. موفقيت در اين حوزه،مجاهدت و سعي وافر مي‌طلبد ،تا بتواند بارقه‌هاي هدايت الهي را به سوي خود جذب كند،خانواده متعادل،يكي از آرمانهاي تشكيل زندگي و آرزوي برتر هر زوج جواني است (شرفي ،1377،ص 14).
زناشويي و تاسيس زندگي مشترك خانوادگي يك خواسته طبيعي است. كه غرائزش در وجود انسانها نهاده شده‌است و اين خود يكي از نعمتهاي بزرگ الهي است (اميني،1363،ص 3).
يكي از انگيزه‌هاي زيبا و متعالي بشر ،گرايش او به تشكيل خانواده و داشتن فرزند است . زندگي خانوادكي بشر صددرصد طبيعي است .به اين معني كه آفرينش انسان به گونه‌اي است كه او را به طور فطري و طبيعي به سوي تشكيل كانون خانوادگي و داشتن فرزند سوق مي‌دهد . شواهد تاريخي نشان مي‌دهد كه انسان در تمام طول تاريخ،زندگي خانوادگي داشته است (سادات ،1377،ص 17).
انديشمنداني كه تاريخ را از سر بصيرت مطالعه كرده‌اند بر اين باورند كه در طول تاريخ هيچ رسم و قانوني به اندازه همسر گزيني و تشكيل خانواده اهميت نداشته است . علـت اين حقيقت آن است كه ازدواج يك امر نوعي است نه شخصي. يعني هدف آن بقاوپرورش واستمرار نوع بشر است (سادات ،1377، ص 18).
پس از تشكيل خانواده زن و مرد از روي عشق و محبت در خدمت يكديگر در مي‌آيند و هر يك خود را وقف آسايش و راحتي ديگري مي‌كند . در مرحلة بعد، اين دو در خدمت پرورش و رفاه فرزندان قرار مي‌گبرند وبه اين ترتيب از حصار تنگ خودخواهي تنها براي خود كاركردن و جز خود كسي را نديدن ، تا حدي خارج مي‌شوند ، عواطف و ويژگيهاي روحي آنها با قرار گرفتن در محدودة اين پيوند صيقل مي‌خورد و جز خود ، دغدغة كس ديگري نيز در درون آنها بوجود مي‌آيد . اين تمرين مناسبي براي مبارزه با خودبيني و خودخواهي است كه اولين شرط رشد و كمال آدمي به حساب مي‌آيد . بسياري از نيازهاي اساسي انسان در خانواده تأمين مي‌شود : نياز زيستي و غريزي به جنس مخالف ، نياز به محبت ، عاطفه ، نياز به داشتن فرزند و0000 (سادات ، 1377، ص 19 ) .
امروزه اختلال در نظام مقدس خانواده و بي‌اعتنايي به اصول ضروري و ارزشهاي آن است كه پايه هاي اصلي خود زمين را به تباهي كشيده و دوران معاصر را به نام (بيگانگي انسان از انسان ) كه به بيماري غير قابل علاج (بيگانگي انسان از خويشتن ) منتهي گشته است ، سزاوار نموده‌است . توقع يك جامعة صالح و مجتمع قابل تفسير با (حيات اجتماعي معقول) بدون اصلاح نظام خانواده كاملاً بيجا و خلاف حقيقت است (انصاريان ، 1377 ، ص 3 ) .
در جامعة ما اهميت آشنايي با و ظايف و حقوق همسران و راه و رسم زندگي زناشويي آن‌چنان كه بايد براي همگان روشن نشده و آموزش قبل از ازدواج جايگاه لازم خود را نيافته است . لازم است زوجين قبل از تشكيل خانواده با شركت در كلاسهاي آموزشي ويژه ، با مطالعه كتابهاي مفيد و كسب اطلاعات از افراد صاحبنظر ، آگاهيهاي لازم را كسب كنند . با اين گونه آموزشهاي اوليه مي‌توان از بروز بسياري از مشكلات در خانواده‌ها پيشگيري كرد (سادات ، 1377 ، ص 42 ) .
طلاق كاخ سعادت زوجين را ويران مي‌كند و براي فرزندان محنت و رنج پديد مي‌آورد . سرنوشت كودك تيره مي‌شود و او از هر يتيمي ، يتيم تر مي‌شود . امكان اينكه زوجين خود پس از طلاق به راحتي برسند ، بسيار كم است . خلاصه آنكه كودك بيش‌از پدر و مادر قرباني حادثه طلاق است و بر عقل چنين والديني كه فقط به فكر خويشند و فرزند را فراموش مي‌كنند بايد شك كرد (قائمي ، 1368 ، ص 254 ) .
از نگاه نافذ امام علي (ع) مؤمن كسي است كه عليرغم قلبي غمگين ، چهره‌اي پر‌نشاط دارد و اين بهترين ميزان و ضابطه براي ارزيابي لياقت زن يا شوهر در زندگي مشترك است. براي تعادل در زندگي ، بايد چون چشمه از درون جوشيد و خرمي و زيبايي آفريد و به ديگران مسرت حيات عرضه نمود . بايد دستي از آستين همت بيرون آورد و گرد و غبار افسردگي را از چهره‌ها (به ويژه همسر) زدود و گل لبخند را بر لبان آنان ، روياند (شرفي ، 1377 ، ص 108 ) .
فصل اول
گستره علمي موضوع مورد پژوهش
در اين فصل به بيان موضوع پژوهش و هدفهاي پژوهش و همچنين اهميت و ارزش تحقيق ، سؤالهاي پژوهش و فرضيه‌هاي تحقيق پرداخته شده سپس تعاريف عملياتي از متغيرها ارائه شده‌است . در انتهاي فصل خلاصه‌اي از مطالب مطرح شده در فصل اول ارائه مي‌شود.
1-موضوع پژوهش
موضوع اين پژوهش بررسي رابطة رضايت زناشويي و هوش همسران توسط تست رضايت زناشويي و تست پيشرونده ريون مي‌باشد .
2- هدفهاي پژوهش
اولين هدف اين پژوهش بررسي رابطة معنادار بودن رضايت زناشويي با هوش در مردان مي‌باشد .
دومين هدف اين پژوهش بررسي رابطة معنادار بودن رضايت زناشويي با هوش در زنان مي‌باشد .
سومين هدف اين پژوهش بررسي تفاوت معنادار بودن رضايت زناشويي مردان و زنان مي‌باشد .
چهارمين هدف اين پژوهش بررسي تفاوت معنادار بودن هوش مردان و زنان مي‌باشد .
3- امكان بررسي موضوع پژوهش و اهميت آن
مفهوم ومقصود زناشويي وازدواج درطي قرنها وشرايط اقتصادي و اجتماعي وجغرافيايي و غيره پيوسته دستخوش تحول و تغيير بوده و با عوامل و نيازمنديهاي گوناگون در‌آميخته است . ليكن امروزه مفهوم زناشويي و ازدواج با شرايط قرن حاضر براساس محبت ، همكاري ،همدردي ، تفاهم و فداكاري متقابل و زندگي مشترك زن و مرد استوار است . عمده‌ترين اهدافي كه تاكنون براي تحقيقات و مطالعات مختلفي كه پيرامون موضوع خانواده صورت گرفته‌است مشخص نمودن ضرورت و اهميت نقش خانواده در جوامع مختلف در جهت رشد و پيشرفت و اعتلاي اهداف آرماني آن جامعه بوده است . به عبارت ديگر محققان مختلف از ابعاد مختلف جامعه‌شناسي،
مردم‌شناسي ، روان‌شناسي و غيره سعي نموده‌اند تا با ارائه راهكارهاي جديد زمينه‌هاي تداوم و انسجام بيش از پيش خانواده را مهيا سازند . زيرا امروز دريافته‌اند كه تنها در سايه امنيت و آرامش خانواده است كه مي‌توان فرزنداني سـالم و پـويـا تـربيت نمود و از آنـجا كـه زن در خـانـواده نـقش مهمـي در انسـجام و شكل‌گيري شخصيت افراد خانواده دارد و زماني ميتواند نقش خود را كاملتر انجام دهد كه داراي رضايت‌مندي زناشويي بيشتري باشد . لذا رضايت زن در ازدواج موضو ع مورد مطالعه تحقيقات متعدد قرار گرفته است .
4- سؤالهاي پژوهش
آيا بين رضايت زناشويي با هوش در مردان رابطه معناداري وجود دارد؟
آيا بين رضايت زناشويي با هوش در زنان رابطه معناداري وجود دارد؟
آيا بين رضايت زناشويي مردان و زنان تفاوت معناداري وجود دارد؟
آيا بين هوش مردان و زنان تفاوت معناداري وجود دارد؟
5- فرضيه‌هاي پژوهش
بين رضايت زناشويي با هوش در مردان رابطه معناداري وجود دارد .
بين رضايت زناشويي با هوش در زنان رابطه معناداري وجود دارد .
بين رضايت زناشويي مردان و زنان تفاوت معناداري وجود دارد .
بين هوش مردان و زنان تفاوت معناداري وجود دارد .
6-متغيرها و تعريف عملياتي آنها
متغير پيش بيني كننده : در اين پژوهش متغير پيش بيني كننده هوش است . آلفرد بينه معتقد است كه هوش توانايي فرد در قضاوت ،ادراك و استدلال درست است (اسكوئيلر و همكاران ،1372 ، ص 11 ) .
در اين پژوهش متغير هوش از طريق ماتريسهاي پيشرونده ريون بزرگسالان ،60سؤالي سربهاي (آ،
ب ، ت ، د ، ج ) اندازه‌گيري خواهدشد . جدول 1-1 تفسير كيفي معادلهاي هوشبهر آزمون ماتريسهاي پيشرو را نشان مي‌دهد .
جدول1-1 تفسير كيفي معادلهاي هوشبهر آزمون ماتريسهاي پيشرو
معادل هوشبهر طبقه بندي از لحاظ هوش
149يا بيشتر
148-125
124-113
112-89
88-77
76-65
64يا كمتر حدود نابغه
بسيار ممتاز
ممتاز
متوسط
كودن(پايين تر از متوسط)
عقب مانده مرزي
عقب مانده
متغير پيش بيني شونده : در اين پژوهش متغير پيش‌بيني شونده رضايت زناشويي‌است.
اليس معتقد است كه رضايت زناشويي احساسات عيني از خشنودي ، رضايت و لذت تجربه شده توسط زن يا شوهر است موقعي كه همه جنبه‌هاي ازدواجشان را در نظر بگيرند . رضايت يك متغير نگرشي است و بنابراين يك خصوصيت فردي زن و شوهرمحسوب مي‌شود(ذوالفقار، 1380،ص 64).
در اين پژوهش رضايت زناشويي متغيري است كه بوسيله پرسشنامه رضايت زناشويي (ENRICH) ، 47 سؤالي فرم تجديد نظر شده اندازه‌گيري خواهد شد . پس از بدست آوردن نمره خام ، نمره‌ها را با استفاده از جدول نرم به نمرة t تبديل مي‌كنيم كه در آن ميانگين برابر 50 و انحراف معيار 10 مي باشد.
• نمره‌هاي كمتر از30 نشانگر نارضايتي شديد همسران از روابط زناشويي است .
• نمره‌هاي بين 30 تا 40 نشانگر عدم رضايت از روابط زناشويي همسران اسـت .
• نمره‌هاي بين40 تا60 نشانگر رضايت نسبي و متوسط از روابط زناشويي همسران است .
• نمره‌هاي بين60 تا70 نشانگر رضايت زياد همسران از روابط زناشويي است .
• نمره‌هاي بالاتر از 70 نشانگر رضايت فوق‌العاده از روابط زناشويي بين همسران است .
متغير مزاحم :وضعيت اقتصادي ،مسائل فرهنگي ،مشكلات اجتماعي كه به علـت محــدوديــت
زماني و مكاني كنترل نشده‌اند بنابراين تعميم نتايج اين پژوهش با احتياط بايد صورت گيرد .
خلاصه
در اين فصل ، ابتدا موضوع پژوهش كه عبارت است از بررسي ارتباط ميان رضايت زناشويي و هوش همسران ، بيان شد . اهداف اين پژوهش ، بررسي رابطة معنادار بودن رضايت زناشويي با هوش در مردان و در زنان مي‌باشد . همچنين بررسي تفاوت معنادار بودن رضايت زناشويي و هوش در مردان و زنان مي‌باشد ، عنوان گرديد . با توجه به وجود پرسشنامه (ENRICH) براي سنجش رضايت زناشويي و ماتريسهاي پيشرونده ريون براي سنجش هوش ، بررسي موضوع پژوهش امكان پذير است . هدف از اين پژوهش بررسي ميزان تاثير هوش بر رضايت زناشويي است و افزايش آگاهي به جوانان در حال ازدواج ، به منظور حفظ نظام خانواده و ايجاد آرامش و تربيت فرزندان سالم و صالح و جلوگيري از طلاق اهميت خود را آشكار مي‌كند سؤالهاي پژوهش عبارت بودنداز :
1- آيا بين رضايت زناشويي با هوش در مردان رابطه معناداري وجود دارد؟
2- آيا بين رضايت زناشويي با هوش در زنان رابطه معناداري وجود دارد؟
3- آيا بين رضايت زناشويي مردان و زنان تفاوت معناداري وجود دارد؟
4- آيا بين هوش مردان و زنان تفاوت معناداري وجود دارد؟
فرضيه‌هاي پژوهش عبارت بود از :
1- بين رضايت زناشويي با هوش در مردان رابطه معناداري وجود دارد.
2- بين رضايت زناشويي با هوش در زنان رابطه معناداري وجود دارد .
3- بين رضايت زناشويي مردان و زنان تفاوت معناداري وجود دارد .
4- بين هوش مردان و زنان تفاوت معناداري وجوددارد .
متغيرهاي پيش‌بيني كننده اين پژوهش هوش است و آلفرد بينه معتقد است كه هوش توانايي فرد در قضاوت ، ادراك و استدلال درست است . و تعريف عملياتي هوش نمره‌اي است كه آزمودني از طريق ماتريسهاي پيشرونده ريون بزرگسالان ، 60 سؤالي بدست مي‌آورد . متغير پيش‌بيني شونده اين پژوهش رضايت زناشويي است و اليس معتقد است كه رضايت زناشويي احساسات عيني از خشنودي ، رضايت و لذت تجربه شده توسط زن يا شوهر است موقعي كه همة جنبه‌هاي ازدواجشان را در نظر بگيرند . رضايت يك متغير نگرشي است و بنابراين يك خصوصيت فردي زن وشوهر محسوب مي‌شود .تعريف عملياتي رضايت زناشوئي نمره‌اي است كه آزمــودني از طــريق پرسشنامه رضايت زناشويي ، 47 سؤالي بدست مي‌آورد.
