بخشی از مقاله
چکیده
نیروی انسانی ، مهمترین وارزشمندترین عامل، از منابع مختلف تولید است. عامل انسانی در سازمان، کلیه کارکنان شاغل در سازمان اعم از مدیران، سرپرستان، کارشناسان، کارمندان و کارگران را در سطوح مختلف شغلی دربرمی گیرد واشتغال از جمله مسائلی است که همیشه، دولتها و ملتها را به خود مشغول داشته است.هر چند شغل و حرفه به ظاهر، به بعد معیشتی انسانها مربوط می شود، ولی با بعد فردی، خانوادگی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی آنان نیز ارتباطی تنگاتنگ دارد. رضایتشغلی حوزهای است که در آن دیدگاههای روانشناسی اجتماعی، جامعهشناختی، اقتصادی، علوم سیاسی و تربیتی هر یک به سهم خود در آن سخن گفتهاند.
امروزه در هر کشوری، هزاران هزار شغل و حرفه وجود دارد که افراد به آن اشتغال داشته، به زندگی خود ادامه میدهند.آنچه همواره مورد توجه روانشناسان و اندیشمندان علوم اجتماعی بوده رضایتشغلی افراد و آثار این رضایت در روحیه آنها و بازدهی کارشان میباشد. اگر کسی به شغل خود علاقهمند باشد، خلاقیت و استعداد وی در زمینه کاریاش شکوفا خواهد شد و هرگز دچار خستگی و افسردگی نخواهد شد. به عکس، اگر کسی از حرفهاش راضی نباشد، هم خودش دچار افسردگی و سرخوردگی میشود و هم کارش بینتیجه خواهد بود.
مقدمه
یک موسیقی دان باید آهنگ بسازد، یک هنرمند باید نقاشی بکشد، یک شاعر باید بسراید تا در نهایت بتواند به آرامش برسد. آنچه یک انسان می تواند انجام دهد ، باید انجام دهد و باید درست براساس ماهیتش عمل کند. آبراهام مازلو معتقد است زندگی شاد و موفق معمولا در کنار وجود شغل و حرفه ای مناسب بیان می شود، هرچند اهداف اشتغال بسته به نیازهایمان متفاوت است. در حقیقت گاه ماهیت اجتماعی یا حتی حقیقی مان در زندگی کاری مان نمایان می گردد.
با توجه به اهمیتی که نقش کار در زندگی انسان دارد به جرأت می توان گفت که خشنودی شغلی، خشنودی از زندگی را به همراه می آورد و از منافع آن نه تنها خود شخص بلکه کار فرما ، محیط کار و جامعه هم بهره مند می شوند - زندی پور،. - 1392 بنابراین از آنجایی که رابطه ی میان حرفه و زندگی افراد پیشینه ای بس طولانی دارد و شادکامی و رضایت در کار و حرفه از اهمیت قابل انکاری برخوردارست . ما نیز در این مقاله سعی کرده ایم به تعاریف رضایت شغلی، نظریه های مربوط به آن و عوامل موثر در کاهش و افزایش رضایت شغلی بپردازیم.
روش تحقیق
روش پژوهش حاضر، از لحاظ هدف بنیادی- نظری و از لحاظ شیوه جمع آوری اطلاعات توصیفی- ارزیابی می باشد.
تعاریف مختلف رضایت شغلی:
محققان نیز در زمینه رضایت شغلی به بیان تعاریف مختلف و مطالعات گسترده پرداخته اند.یکی از پرکاربرد ترین این تعاریف مفهومی است که لاک - 1976 - 1 بیان می کند ، او رضایت شغلی را به عنوان " یک حالت عاطفی مثبت یا خوشایندی که از تنیجه ی شعل فرد یا تجارب شغلی اند " معرفی می کند. اسپکتور - 1997 - 2 رضایت را به چهارده عنصر معمول تقسیم کرده است که عبارتند از: ترفیع ، ارتباطات، همکاران ، پورسانت ها ، شرایط کاری ، طبیعت محل کار ، سازمان و تشکیلات ، رشد پرسنلی، روش ها و خط مشی ، فرصت های پیشرفت ،تشخیص و بازشناختی ، امنیت و نظارت. فیشر و هانا رضایت شغلی را عاملی روانی قلمداد می نمایند و آن را نوعی سازگاری عاطفی با شغل و شرایط اشتغال می انگارند .
انواع رضایت شغلی:
گینزبرگ و همکارانش رضایت شغلی را به دو نوع مختلف تقسیم بندی کرده اند -1: رضایت درونی : این رضایت از دو منبع به دست می آید، اول احساس لذتی که انسان صرفا از اشتغال به کارو فعالیت عایدش می شود و دوم لذتی که بر اثر مشاهده ی پیشرفت و یا انجام برخی مسئولیت های اجتماعی و به ظهور رساندن توانایی ها و رغبت های فردی به انسان دست می دهد. -2رضایت بیرونی : که با شرایط اشتغال و محیط کار ارتباط دارد و هر لحظه در حال تغییر و تحول است . از عوامل رضایت بیرونی به عنوان مثال شرایط محیط کار میزان دستمزد و پاداش نوع کار و روابط موجود بین کارگر و کارفرما را می توان نام برد - شفیع آبادی،. - 1391
عوامل موثر در رضایت شغلی و عدم آن در سازمانها:
رضایت شغلی مفهوم پیچیده و چند بعدی است و با عوامل روانی ، جسمانی و اجتماعی ارتباط دارد. تنها یک عامل موجب رضایت شغلی نمی شود بلکه ترکیب معینی از مجموعه عوامل گوناگون سبب میگردد که فرد شاغل در لحظه معینی از شغلش احساس رضایت نماید و به خود بگوید از شغلش راضی است و از آن لذت می برد. فرد با تاکیدی که بر عوامل مختلف از جمله درآمد، ارزش احتماعی شغل ، شرایط کار و فرآورده های اشتغال در زمانه های متفاوت دارد . به طرق گوناگون احساس رضایت از شغلش می نماید - زندی پور و مومنی،. - 1390 به طور کلی زندی پور عوامل موثر در رضایت شغلی که از فردی به فردی دیگر و از روزی به روز دیگر متفاوتند را به دو گروه کلی تقسیم کرده است :
-1 عوامل سازمانی : حقوق کافی و عادلانه ، امکان ارتقاء و ترفیع ، فرصت بهره گیری از استعدادها و خلاقیت های فردی ، امکان پذیرش مسئولیت ، رهبری و تصمیم گیری در کار - مدیریت نیمه متمرکز - ، محیط کاری ثابت که امکان امنیت و تداوم شغل را فراهم سازد، وجود قوانین عادلانه و انعطاق پذیرسازمانی، آموزش ضمن خدمت و امکان رشد حرفه ای ، وجود سرپرستی که در دسترس است و بازخورد به موقع و حمایت گرانه اراده می دهد ، وجود اعضای هم مسلک وگروه منسجم همگن.....
-2 عوامل فردی: صفات و ویژگی های شخصیتی و خلقی فرد ، میزان هوش ، سطح بلوغ ، نگرش ها ، انتظارات ، هدف ها ، ارزش ها ، اسناد و باورهای اصیل و زیر بنای فرد ، انگیزش و نیازهای غالب شخص ، میزان اعتماد و احترام به نفس ، سن ، جنس ، تأهل ، سلامت و تناسب ، توان فیزیکی فرد با نیازمندی های کار ، میزان تحصیلات ، مهارت ها و... و سابقه کار در میزان رضایت شغلی فرد مؤثرند - زندی پور،. - 1392 مواردی که سبب رضایت شغلی پایین میشوند:
-1 جابه جایی زیاد کارمندان: جابه جایی کارمندان چندین نتیجه ی منفی دارد خصوصا در صورتی که میزان این جابه جایی ها بالا باشد. زیرا جایگزینی کارمندان بسیار دشوار است. از سویی دیگر مستقیما یا غیر مستقیم برای سازمان یا اداره جایگزین کردن کارکنان بسیار پر هزینه و گران است. کارکنان حاضر نیز به دلیل از دست دادن همکاران ارزشمندشان احساس تضعیف روحیه میکنند. و تا زمانی که جایگزینی پیدا شود هم کار و هم الگوهای اجتماعی ممکن است ازهم گسیخته به نظر آید. حتی احتمال دارد که خوشنامی سازمان ها به خطر افتد.
-2 غیبت کاری بسیار: که عبارت است از "غیبت دارنده ی شغل از محل کارش" که میتواند شامل غیبت هایی که چندان لطمه ای بر اجرای کار نمی زند ودلایل اجتناب پذیری دارند و غیبت های طولانی مدت که به دلایلی بعضا اجتناب ناپذیرند باشد.
-3 دیرکرد: تأخیر یک کارمند عبارتست ازهنگامی که فرد دیر در محل کارش حاضر میشود. دیرکرد نوعی غیبت کوتاه مدت است که از چند دقیقه تا چند ساعت ممکن است به طول بیانجامد و در حقیقت گوشه گیری از درگیر شدن فعال در شرکت یا سازمان نیز تعبیر می شود. و ممکن است مانع انجام یا تکمیل به موقع کار گردد و روابط سودمند با همکاران را از هم گسیخته کند.
-4 کارایی اجرایی پایین کارمند: به نظر میرسند که وجود پاداش های منصفانه و متساوی سبب افزایش و بهبود رضایت می گردد، زیرا کارکنان احساس می کنند به نسبت کارایی اجرایی شان ، پاداش متناسبی را دریافت کرده اند. از سوی دیگر درصورتی که پاداش ها به نظر ناکافی رسند افراد ممکن است تعهد کمتری برای تلاش و خصوصا کارآیی اجرایی خود داشته و سطح رضایتشان پائین می آید.
راهکارهایی برای افزایش رضایت شغلی توسط خود فرد:
مواردی وجود دارند که کارمندان می توانند با رعایت آن رضایت شغلی بالاتری داشته و از زندگی خود بیشتر لذت ببرند این راهکارها عبارتند از: -1 انتخاب رضایت کاری: در حقیقت رضایت داشتن نوعی انتخاب است. اینکه فرد انتخاب نماید که درباره کار مثبت فکر کند ، تمرکز بیشتری داشته باشد و مراوده با همکارانی که منفی گرا نیستند میتواند در افزایش رضایت کاری فرد نقش مؤثری داشته باشد.-2 انتخاب کاری که دوستش دارند.
حضرت امیر دراین باره می فرمایند »: ان القلوب شهوه و اقبالا وادبارا فاتو ها من قبل شهوتها و اقبالها فان القلوب اذ اکره عمی »«بی گمان قلب ها دارای میل ها و روی کردن ها و پشت کردن هاست پس دل ها را به کار بگیرید از روی میل آنها و روی کردن آنها زیرا قلب اگر وادار شود به کاری که نمی خواهد کور گردد - « نهج البلاغه، حکمت -3. - 193 به دنبال پیشرفت شخصی و حرفه ای خود باشند.
